خودکفایی ایران در تولید بنزین

به نقل از شانا: سال گذشته به طور متوسط روزانه حدود ۶۰ میلیون لیتر بنزین موتور (به همراه افزاینده اکتان و اختلاط در انبار) در کشور تولید و حدود ۶۰ میلیون لیتر نیز مصرف شد که نشان می دهد صنعت نفت ایران در سال ۱۳۹۰ توانسته است واردات بنزین کشور را به صفر برساند؛ وابستگی ای که شروع آن به واردات ۱۱۰۰۰ لیتر بنزین در سال ۱۳۰۶ و همزمان با ورود اولین خودروهای بنزین سوز به کشور باز می گردد و قدمتی ۸۵ ساله دارد.

تولید بنزین در ایران تقریبا با ملی شدن صنعت نفت مصادف است. ساخت قدیمی‌ترین واحد بنزین سازی دنیا در آبادان در سال ۱۹۴۵ میلادی (۱۳۲۴ خورشیدی) از سوی شرکت‌های انگلیسی آغاز شد و در سال ۱۹۵۱ (۱۳۳۰ خورشیدی) به بهره برداری رسید، اما به دلیل منفی بودن تراز تولید و مصرف، ایران در سال های بعدی همواره واردکننده بنزین باقی ماند.

سال ۱۳۳۴ مصرف بنزین کشور به رقمی معادل یک میلیون و ۴۶ هزار لیتر در روز رسید و با گذشت هر دهه، این مصرف به طرز چشمگیری افزایش یافت؛ به طوری که میانگین مصرف روزانه در سال ۱۳۸۵ به بالاترین رکورد خود از ابتدای مصرف این فرآورده نفتی در ایران رسید. در این سال میانگین مصرف روزانه بنزین ۷۳ میلیون و ۶۰۰ هزار لیتر بود که با در نظر گرفتن تولید روزانه ۴۴ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر در داخل، از واردات روزانه ۲۹ میلیون لیتر بنزین حکایت دارد.

به دلیل کنترل روند رو به رشد مصرف بنزین کشور و جلوگیری از خسارت های آتی، موضوع سهمیه بندی بنزین از تیر ۱۳۸۶ با تخصیص ۳۶۰ لیتر فصلی (ماهانه ۱۲۰ لیتر) آغاز و به تدریج و در طول چهار سال از سهمیه ماهانه کاسته شد، تا این که سهمیه بنزین از ابتدای سال ۱۳۸۹ از ۸۰ لیتر به ۶۰ لیتر در ماه کاهش یافت و نتیجه آن افت مصرف روزانه بنزین از حدود ۷۳.۶ میلیون لیتر در سال ۸۶ به ۶۱.۳ میلیون لیتر در سال ۸۹ بود.

اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و سپس اصلاح قیمت بنزین، عوامل موثر دیگری بودند که سبب شدند میانگین مصرف روزانه بنزین کشور در سال ۱۳۹۰ به کمتر از ۶۰ میلیون لیتر کاهش یابد.

افزایش مصرف بنزین و جوابگو نبودن تولید داخلی سبب شد تحریم صادرات بنزین، به ابزاری برای تحمیل خواسته های غرب به ایران تبدیل شود که البته با کنترل مصرف و اجرای طرح‌های توسعه‌ای پالایشگاه های کشور با شکست روبه رو شد و امروز شاهد صفر شدن واردات بنزین هستیم.

هم اکنون تولید بنزین موتور در کشور به حدود ۶۰ میلیون لیتر (به همراه افزاینده اکتان و اختلاط در انبار) در روز رسیده است و با در نظر گرفتن متوسط مصرف روزانه حدود ۶۰ میلیون لیتر می توان گفت که تولید و مصرف بنزین در کشور هم تراز شده‌ است. همچنین با بهره برداری از ۱۷ طرح پالایشگاهی دیگر که در دست اجراست، به مرور توان صادرات بنزین ایران افزایش خواهد یافت.



آخرین وضعیت ۱۷ طرح پالایشگاهی

درمجموع ۱۷ طرح پالایشگاهی برای ارتقای ظرفیت و کیفیت تولید فرآورده‌های نفتی در کشور تعریف شده است که از این تعداد ۵ طرح بنزین سازی، ۵ طرح توسعه و بهینه سازی و ۷ طرح مربوط به ساخت پالایشگاه های جدید است.

پیشرفت فیزیکی طرح‌های بنزین سازی پالایشگاه های آبادان، شهید تندگویان تهران، تبریز، اصفهان و بندرعباس تا پایان بهمن ۱۳۹۰ به ترتیب از ۹۵.۵۹، ۹۸.۷۹، ۸۹.۸۷، ۸۲.۵ و ۶۳.۷۶ درصد عبور کرده است.

پنج طرح توسعه و بهینه‌سازی نیز تا پایان دی ۱۳۹۰ در پالایشگاه لاوان از ۸۳.۵۷ درصد، شهید تندگویان تهران ۹۷.۸۳ درصد، امام خمینی (ره) شازند ۹۶.۶ درصد و اصفهان از ۱۶.۰۳ درصد عبور کرده است. این در حالی است که سال گذشته بخشی از طرح های بنزین سازی و بهینه سازی با حضور مقام های رسمی به بهره برداری رسید.

در طرح‌های احداث پالایشگاه‌های جدید نیز تا پایان دی سال گذشته، به جز پالایشگاه ستاره خلیج فارس که با پیشرفت ۴۹.۸ درصدی به نیمه راه رسیده است، مابقی طرح ها شامل پالایشگاه پارس پتروفیلد، آناهیتا، هرمز، خوزستان و شهریار در انتظار تامین مالی است.



بهره برداری از ۱۰۰ طرح پالایشی در ۱۱ ماه

تا پایان بهمن سال گذشته ۱۰۰ طرح پالایشی در بخش های مختلف به بهره برداری رسید که برخی از آنها نظیر طرح افزایش ظرفیت و بهینه سازی پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند و بهبود کیفیت پالایشگاه شهید تندگویان تهران، از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند.

از مجموع ۱۰۰ طرحی که در ۱۱ ماه سال گذشته به بهره برداری رسید، ۱۴ طرح و پروژه بزرگ از سوی شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران، ۲۷ پروژه از سوی شرکت های پالایشی، ۲۵ پروژه به کوشش شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران و ۲۳ پروژه به همت شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران اجراشده است؛ افزون بر این، تا ۹ اسفند سال گذشته ۱۹۴ باب جایگاه عرضه سی ان جی نیز راه اندازی شده است.

با توجه به خودکفایی ایران در تولید بنزین و افزایش تولید این فرآورده استراتژیک، امکان صادرات بنزین از آغاز سال جاری فراهم شده و بتدریج بر حجم آن افزوده خواهد شد؛ به طوری که با تکمیل سایر پروژه‌های در حال ساخت پالایشگاهی، بنزین‌سازی و طرح های توسعه و بهینه سازی پالایشگاه‌های کشور، تولید بنزین کشور تا پایان برنامه پنجم توسعه به روزانه ۱۳۱ میلیون لیتر و تا پایان افق چشم انداز ۱۴۰۴ به روزانه بیش از ۱۹۰ میلیون لیتر خواهد رسید .