آمریکا از عربستان فاصله می‌گیرد

روزنامه گاردین اخیرا در گزارشی یادآور شد که در عربستان زمینه‌های لازم برای وزیدن بهار عربی مهیا است. قلع و قمع گسترده توسط نیروهای وابسته به حکومت، فساد گسترده در دستگاه حکومتی کشور، بازداشت‌های دسته جمعی شهروندان و افزایش روز افزون زندانیان سیاسی همگی عوامل کافی برای آغاز انقلابی عظیم علیه حکومت حاکم بر این کشور محسوب می‌شوند. هیئت حاکمه عربستان از این که فرد فرد شهروندان عربستانی علیه حکومت شوند به شدت نگران است به ویژه که از بابت قطع حمایت‌های امریکا از خود نیز می‌ترسد. برای همین برای حفظ و حمایت از مصالح امریکا همه کار می‌کند غافل از این که در حقیقت زمان سرنوشت خود را نزدیک‌تر می‌کند.

کاخ سفید به ریاست باراک اوباما روز به روز از عربستان دور می‌شود، روابط فعلی واشنگتن با ریاض این واقعیت را ثابت می‌کند. کاملا روشن است که ایالات متحده امریکا در حال حاضر دیگر حمایت چندانی از ریاض نمی‌کند و در صورتی که اعتراض‌های اجتماعی در آن آغاز شوند نیز بیش از پیش ذهن استراتژیست‌های امریکایی بر ترویج دموکراسی در خاورمیانه متمرکز خواهد شد. ‌همان طور که اکنون در میان اندیشه‌های امریکایی‌ها دقیق شویم در می‌یابیم که آن‌چه در ذهن آنها و در جلسات پشت درهای بسته‌شان می‌گذرد، کشیدن نقشه خاورمیانه جدید است. تقریبا تمامی آنها به رغم اختلاف‌های بسیار بر یک نکته اتفاق نظر دارند و آن این که در خاورمیانه جدید عربستان یک پارچه وجود ندارد.

اخیرا مقاله‌ای در مجله فیر ونیتی، "Vanity Fair " تحت عنوان "مرزهایی بر روی شن" منتشر شد که در آن اندیشه و تفکرات دیپلمات‌های سابق و تحلیلگران سیاسی امور خاورمیانه منتشر شده بود. تقریبا همه آنها متفق القول تاکید داشتند که عربستان و عراق تجزیه خواهند شد. در حال حاضر می‌توان گفت که عراق عملا تجزیه شده است و تنها عربستان سعودی باقی مانده تا وارد این مرحله شود. در این مقاله مایکل دیوی و رالف پیترز پیشنهاد می‌دهند که عربستان به چند کشور تجزیه شود تا بدین ترتیب احتکار نفت توسط عربستان سعودی از بین برود.

از سویی این نکته‌ای را نیز باید در نظر داشته باشیم که خاورمیانه در حال حاضر به رده پنجمین منبع تامین کننده نفت ایالات متحده تنزل یافته است. امریکا در سال‌های اخیر واردات نفت خود از ونزوئلا، کانادا، کشورهای غرب آفریقا، نیجریه و مکزیک را افزایش داده است. همچنین ایالات متحده تلاش‌های تازه‌ای را برای توسعه چاه‌های نفتی خود آغاز کرده و منابع نفتی تازه‌ای را نیز کشف کرده که این مساله باعث می‌شود تا از وابستگی‌اش به کشورهای صادرکننده نفت کاسته شود. در حال حاضر بیشتر نفت کشورهای عربی خلیج فارس به چین و اروپا صادر می‌شود. این مساله ایده تجزیه عربستان در ذهن استراتژیست‌های بزرگ ایالات متحده را تقویت می‌کند.

از لحاظ رسانه‌ای نیز امریکایی‌ها توجیهات لازم برای حمله به عربستان سعودی را فراهم کرده‌اند. دو تن از نمایندگان مجلس سنای امریکا در ارائه گزارش خود پس از حوادث ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ گفتند که احتمالا عربستان سعودی در آن حوادث دست داشته است. باب گریم، عضو سابق مجلس سنا کاملا اطمینان دارد که میان گروه‌های تروریستی مسبب حوادث ۱۱ سپتامبر با دولت عربستان سعودی ارتباط مستقیم وجود داشته است. به اعتقاد تاییدکنندگان این سناریو عربستان سعودی مقادیر متنابهی پول به سازمان‌های تروریستی از جمله القاعده داده‌ است. با توجه به این دیدگاه این موارد می‌توانند هر موقع که نیاز شود به سلاحی علیه عربستان سعودی تبدیل شوند.

امریکایی‌ها برای پیشبرد اهداف علیه عربستان می‌توانند از قطر، کشوری که توانایی‌های خود را در تلاش‌ها برای سرنگونی معمر قذافی به خوبی نشان داد و اکنون نیز برای سرنگونی نظام بشار اسد تلاش می‌کند، کمک بگیرند. این سناریو زمانی بیشتر تقویت می‌شود که چندی پیش فیلم ویدئویی در اینترنت منتشر شد که در آن نشان می‌داد شیخ حمد بن خلیفه، امیر قطر می‌گوید که نظام عربستان سعودی حتما به دستان قطری‌ها سرنگون خواهد شد. علاوه بر آن گفته می‌شود که امیر قطر گزارش مفصلی را درباره وضعیت جاری در عربستان در اختیار ایالات متحده امریکا و بریتانیا قرار داده و از آنها خواسته است که برای سرنگون نظام حاکم بر عربستان تلاش کنند. برای کسی پوشیده نیست که قطر یکی از مهمترین کشورهای حامی بهار عربی است، از این رو به هیچ وجه بعید نیست که برای کشاندن این انقلاب به عربستان نیز نهایت تلاش خود را به کار گیرد.

بنابر این لازم است در وضعیت فعلی اوضاع جاری در عربستان به دقت زیر نظر گرفته شود و این نکته نیز مد نظر باشد که افق پیش روی خاورمیانه تحت عنوان "خاورمیانه بزرگ" بیش از پیش دراماتیک خواهد بود. نقشه‌ای که قرار است بر اساس مصالح امریکا علیه عربستان شکل بگیرد و سیاست‌های عربستان نیز در برابر آن دست بسته و ناتوان است.