اقلیما: کارتن خواب مجرم نیست، دولت باید برای آنها کار و محل زندگی فراهم کند

چندی پیش بود که رییس جمهور در جلسه هیات دولت بر پاکسازی شهر از پدیده زشت تکدی گری تاکید کرد و گفت «مشاهده پدیده تکدی‌گری و اعتیاد در شهرهای کشور زیبنده ایران اسلامی نیست.» در همین جلسه روحانی از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت کشور، نیروی انتظامی، شهرداری‌ها و مسئولین محلی خواست تا پاکسازی چهره شهرها از این پدیده ناهنجار اجتماعی را با جدیت دنبال کنند و شناسایی و مقابله با شبکه‌های گرداننده این ناهنجاری‌ها را در اولویت ماموریت‌های دستگاه‌های مسئول قرار دهند.

اما جمع‌آوری معتادان و متکدیان از سطح شهر تا چه اندازه عملی است؟ آیا پاکسازی ظاهری شهر از کارتن خواب‌ها، معتادان و متکدیان باعث محو این آسیب اجتماعی خواهد شد؟

سوالاتی که با دکتر مصطفی اقلیما، رییس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران در میان گذاشتیم تا او از منظر جامعه شناسی و اجتماعی به واکاوی این پدیده ناهنجار اجتماعی بپردازد. وی سخنان خود را انتقاد از رویه روسای جمهور کشور آغاز کرد و گفت: "باید در کشور شایسته سالاری داشته‌باشیم و رییس جمهورهای هر دوره نسبت به کارهایی که انجام می‌دهند پاسخگو باشند. برای من جالب است چون با شروع کار هر رییس جمهور، ما از طرف انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران به آن‌ها نامه می‌زنیم. نامه‌ای مبنی بر این که شما می‌توانید در مواجه با آسیب‌ها اجتماعی از انجمن علمی مددکاران اجتماعی مشاوره بخواهید و ما به صورت رایگان در اختیار شما هستیم.

این جامعه شناس با طرح این سوال که این سخن رییس جمهور که می‌گوید، کارتن خواب‌ها و گداها باید از سطح شهر جمع شوند، چه معنایی می تواند داشته باشد؟، گفت: "اگر بخواهیم جمع‌شدن را به معنی واقعی کلمه در نظر بگیریم یعنی ما در این جامعه نباید گدا یا خانواده بی‌سرپرست داشته‌باشیم. نباید خانواده‌ای که شب گرسنه بخوابد یا خانواده‌ای که پدر در آن فوت کرده و در نتیجه بی‌سرپرستی با امکانات کم و کمبود غذا مواجه است روبرو باشیم. نباید بچه‌های کسی که به زندان می‌رود، در خیابان آواره باشند و در کل نباید بیکاری و تورم روزانه افزایش پیدا کند."

می‌خواهیم صورت مساله را پاک کنیم

اقلیما به رفتار سازمان بهزیستی با کارتون خواب‌ها اشاره کرد و افزود: "رییس سازمان بهزیستی اخیرا اعلام کرده‌ بود که ما دو هزار کارتون خواب را جمع کرده و به دادگاه فرستادیم. دادگاه بعد از یک هفته آن‌ها را به خیابان فرستاد. این مقام گفت که ما خلا قانونی داریم ولی اینطور نیست. کسی که کارتون خواب است یا گدایی می‌کند آدم نکشته‌ است. اشکال کار در اینجاست که دولت این افراد را جریمه می‌کند. این جریمه باعث می‌شود که فرد از فردا برای پرداخت جریمه، بچه خود را هم برای کار کردن به خیابان ببرد. گدایی معلولی از علت‌ها است. همیشه ما می‌خواهیم صورت مساله را پاک کنیم . هیچکس دزد، گدا و کارتون خواب به دنیا نیامده‌ است. ما در جامعه با قوانین و ضوابطی که داریم افراد را به این سمت کشاندیم . حالا اگر می‌خواهیم تغییری در این وضعیت ایجاد کنیم. باید دنبال دلایل این اتفاق‌ها باشیم. باید ببینیم چرا کودک مجبور به کار کردن می‌شود. چرا یک انسان خانه‌ای برای زندگی ندارد و مجبور شده کارتون خوابی کند. اگر عوامل را برطرف نکنیم فردا آمار کارتون خواب‌ها باز هم بیشتر می‌شود. عواملی برای به‌وجود آمدن کارتون خواب‌ها وجود دارد که تا آن‌ها از بین نروند، جامعه باز هم کارتون خواب به شهر اضافه می‌کند."

احمدی نژاد استخدام در شهرهای بزرگ را ممنوع کرد

این جامعه شناس مشکل اصلی را در بخش مدیریتی دانست و اظهارداشت:"پس مشکل از مدیران است که افراد شایسته سر کار نبودند و جوابگوی رفتار خود نبودند. چرا روز به روز آسیب‌های جامعه از زمان آقای احمدی نژاد تا به امروز بیشتر می‌شود. احمدی نژاد استخدام در شهرهای بزرگ را ممنوع کرد. از طرفی استخدام ممنوع می‌شود و از طرفی سالانه یک میلیون و ۴۰۰ هزار فارغ التحصیل لیسانس داریم. بخش خصوصی و دولتی نمی‌توانند سالانه بیش از ۲۰۰ هزار نفر جذب کند. یعنی ما سالانه بیش از یک میلیون فارغ التحصیل بیکار داریم. طبیعی است که آمار خلاف در کشور بالا رود. اگر به این مسائل تا به حال فکر نکردیم، پس چرا دانشگاه‌ها را افزایش می‌دهیم و هر روز دانشگاه آزاد افتتاح می‌کنیم؟ این افراد با پول پدر خود تحصیل کنند تا آخر چه کار کنند؟ انسان باید به هر نحوی که شده زندگی خود را بچرخاند حال اگرنتوانست استخدام شود و کسب درآمد داشته‌باشد باید راه دیگری برای خود انتخاب کند."

وی افزود:"اگر بخواهیم کارتون خواب‌ها را جمع کنیم نمی‌توانیم آن‌ها را برای یک هفته در یک مکان نگهداری کنیم تا بخوابند. این خلاف قانون است. کسی که کنار خیابان خوابیده جرم مشهود نکرده، قانون می‌گوید اگر کسی مرتکب جرم مشهود شد او را دستگیر کنید. اگر جایی سد معبر کرده می‌توان او را دستگیر کرد ولی برای کسی که خلافی مرتکب نشده که نمی‌توان جرمی در نظر گرفت. به مجرمان نیز طبق جرمی که مرتکب شده‌اند جزا می‌دهند. آیا امکانات نگهداری کسی که گوشه خیابان خوابیده و خانه و سرپناه ندارد را داریم؟ هیچ جایی برای نگهداری از این افراد نداریم. اگر برای نجات او در یک شب سرد زمستان بخواهیم به او پناهی بدهیم، مکان‌هایی در نظر گرفته شده که از شدت آلودگی قابل تحمل نیست و فرد زندگی در خیابان را به آنجا ترجیح می‌دهد. دو روز بعد برای این فرد چه کار می‌توانیم انجام دهیم؟"

اقلیما سازمان بهزیستی را مسئول رسیدگی به افراد بی‌خانمان دانست و گفت: "جمع‌آوری کارتون خواب‌ها کاری است که از طرف شهرداری انجام می‌شود. اما شهرداری وظیفه نگهداری این افراد را ندارد. تنها سازمان دولتی که باید به این آسیب‌ها رسیدگی کند سازمان بهزیستی کشور است. در صورتی که از طرف سازمان بهزیستی برای این کار هیچ گونه نفرات، امکانات و بودجه‌ای در نظر گرفته نشده‌است، پس نمی‌تواند کاری کند. می‌توان از آقای رییس جمهور خواست تا بررسی کنند که تعداد این افراد چقدر است؟ کجا می‌خوابند و به چه امکاناتی نیاز دارند. آن‌ها سرپناه و خانه‌های درست نیاز دارند. فردی که کنار خیابان زندگی کرده و بدن آلوده‌ای دارد، اگر با افراد دیگر زندگی کند باعث بیماری دیگران خواهدبود. پس باید امکاناتی برای تمیز شدن این افراد در نظر گرفت. می‌شود به تعداد ۱۰۰ حمام برای چنین افرادی در نظر گرفته‌شود تا آنجا حمام کرده و لباس تازه تحویل بگیرند. این درست که فردا فرد به خیابان باز می‌گردد ولی دیگر آلوده نیست و باعث ناراحتی دیگران نخواهدشد. و دو هفته بعد که باز آلوده شد دولت باید این فرد را مرتب کند. این وظیفه دولت هاست."

دلیل افزایش دستفروش‌ها، سی سال کارکرد اشتباه است

رییس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران ادامه داد: "دولت باید برای چنین افرادی کار و محل زندگی آماده‌ کند. اگر کار نیست باید جایگاهی برای این افراد بسازد تا بتوانند در آن زندگی کنند. اما رفتار ما با گداها به چه صورت است؟ ما از گدایان با جریمه کردنشان پول در می‌آوریم. اگر هم پول ندارند یک هفته می‌مانند و بعد بیرون انداخته می‌شوند. این یک حقیقت است که ما در خیابان دست فروش داریم. بارها از شهرداری و بقیه مسئولین خواهش کردیم که موجب آزار دست فروشان نشوند. چون این‌ها افرادی زحمتکش هستند که هیچ جای شهر برایشان کار نبود. که با ۵۰ یا ۱۰۰ هزار تومان وسایلی برای خود تهیه کرند و کنار خیابان گذاشته‌اند، دزدی و آدمکشی نمی‌کنند. "

وی افزود:" دستفروش پول ندارد حتی یک مغازه اجاره کند. از کجا می‌تواند اجاره ماهی دو میلیون تومان را تامین کند؟ وقتی مغازه دار شکایتی ندارد، چرا اجناس دستفروشان را بهزیستی تصاحب می‌کند؟ این آدم وقتی پول خود را از دست می‌دهد، دست به دزدی می‌زند یا قاچاقچی می‌شود. کودک اش مجبور به کارکردن می‌شود. پس ما این افراد را مجبور به چنین کارهایی می‌کنیم. دلیل اینکه این فرد دستفروش یا کارتون خواب بوده سی سال کارکرد اشتباه ما بوده‌است. بیکاری و تورم در جامعه زیاد شده‌است، این کاری است که مسئولان با جامعه کردند. مردم که در این پدیده تقصیری ندارند. اگر واقعا بخواهیم در خصوص کارتون خواب‌ها و متکدیان کاری انجام دهیم، حداقل در اول راه از متخصصان استفاده کنیم. نیاز به تخصیص بودجه‌ای هم نیست، ما متخصصان زیادی داریم که می‌توانند در این زمینه فعالیت کنند. اما ما دوست نداریم کاری کنیم. فقط ظاهر شهر را آن هم برای یک هفته منظم می‌کنیم ولی بعد از یک هفته این افراد دوباره به خیابان‌ها برمی‌گردند. بعد از هر دوره ریاست جمهوری نه تنها از تعداد کارتون خواب ها کاسته‌ نشده است، بلکه به دلیل افزایش فقر، بیکاری تعدادشان افزایش پیدا کرده‌است. میزان درآمد دیگر جوابگوی نیازهای افراد نیست. تعداد خانواده‌هایی که در آن‌ها پدر به زندان رفته بیشتر شده‌است. "

از قانون تا اجرا، فاصله زیادی است

اقلیما بر ضرورت رفتار درست با کارتون خواب ها اشاره و بیان کرد:" خیلی از کارتون خواب‌ها افسردگی دارند، حتی اگر حمامی باشد نمی‌خواهند از آن استفاده کنند. بعد از دوسال تلاش توانستیم مسئولان را راضی به ساخت چند حمام در یک منطقه کنیم. چیزهایی که در قانون می‌نویسند تا مرحله اجرایی زمین تا آسمان متفاوت است.برای نگهداری یک آدمی که در آن مکان شب را به صبح می‌رساند، نگهبان و امکانات زندگی لازم است، اما باید دید با بودجه در نظر گرفته‌شده می‌توان این کار را کرد یا نه. کل پولی که به کارتون خواب‌ها می‌دهند ۱۰ هزار تومان نیست. به عنوان غذا، آب با عدس و برای پوشش، لباس‌های کهنه به آن‌ها می‌دهند. از دوستانم که در شهرداری کار می‌کنند پرسیدم چرا چنین کاری می‌کنید؟ آن‌ها می‌گویند که توان مالی انجام کاری بیشتر از این را ندارند. چطور می‌توانند با ۶ هزار تومان پول، یک شب از کسی نگهداری کرد؟ "

این جامعه‌شناس درباره زیرساخت‌های کشور که موجب افزایش فقر و بیکاری می‌شوند، گفت:"تا زمانی که زیرساخت‌ها زیاد نشود و مردم روز به روز به سمت بیکاری و فقر بروند، این روند ادامه خواهد داشت. اگر وقتی پدری را به زندان می‌اندازیم، سیستمی نباشد که از خانواده حمایت کند، مادر و کودکان مجبور به کار می‌شوند. ما زمانی که می‌خواهیم دردی را درمان کنیم، چند بیماری جدید ساختیم. گدایی که به خیابان می‌آید اگر امروز به او کمک کنیم می‌تواند روزش را بگذراند ولی برای فردا نیز مجبور به گدایی است. مسئولان می‌گویند ما سالی یک میلیون تحصیل کرده بیکار داریم، آیا در این صورت می‌توان به افراد فقیر و معتاد کار داد؟ این به این دلیل است که زیر ساخت‌ها را خراب کرده‌ایم. امروز نمی‌توانیم حتی به جوانان تحصیل کرده کار دهیم."

وی افزود:" اگر به یک میلیون جوانی که هر سال فارغ التحصیل می‌شوند کار ندهیم، فردا آن‌ها هم باید در خیابان‌ها برای خود کار پیدا کنند. معتادی که درمان پیدا کرده اگر کار نداشته‌باشد دوباره اعتیاد پیدا می‌کند. چون در مملکت کار نداریم. این مهم تعریف نشده‌است. مسئولان فقط در پی جمع‌آوری افراد از سطح خیابان‌ها هستند. کمکی که همه دولت‌ها می کنند باعث می‌شود که این افراد در خیابان‌ها نمانند ولی باید از طرفی زیرساخت‌ها را درست کرد تا جامعه افراد جدید نسازد."

اقلیما درباره تورم و افزایش فاصله درآمد و هزینه‌ها گفت:"پایه حقوق هر کشوری باید با مخارج هماهنگی داشته‌باشد. پایه حقوق در کشور ما قبل از انقلاب ۳ هزار تومان بود، الآن ۲۰۰ برابر افزایش پیدا کرده و کارگر ماهانه ۶۰۰ هزار تومان می‌گیرد. ارزان‌ترین کالا که کمترین تورم را داشته، بنزین است. در حالی که بنزین با قیمت ۷۰۰ تومان، هزار و ۴۰۰ برابر افزایش قیمت داشته‌است. یعنی اگر تورم را با بنزین که کمترین رشد قیمتی داشته مقایسه کنیم، الآن باید به یک کارگر ماهانه بیش از پنج میلیون تومان حقوق داد. از اول انقلاب هر سال ۲۰ تا ۳۰ درصد تورم داشتیم در صورتی که حقوق افراد ۱۲ درصد افزایش داشت. کاملاً طبیعی است که در این حالت وضعیت زندگی افراد خراب می‌شود. "
منبع:نامه نیوز