کاهش سهم اتوبوسهای بین شهری از سفرها

با توجه به حوادث متعددی که به دلیل نقص فنی خودروها در جاده های کشور رخ داده است و کاهش اطمینان مردم از ایمنی اتوبوس های بین شهری با محمدرضا حاجی بیگی مدیر عامل سازمان پایانه های شهر تهران به گفتگو نشستیم که در ادامه می خوانید:

*مسئولیت نظارت و تایید فنی اتوبوسهای بین شهری با چه ارگان یا نهادی است ؟

- بطور کلی همه امور رانندگان و اتوبوسهای بین شهری، مربوط به وزارت راه است و تنها مسائل مربوط به داخل پایانه ها تحت مدیریت و نظارت سازمان پایانه ها قرار دارد. هر گونه تخلفی هم که توسط تعاونی های مسافربری و یا رانندگان اتوبوسها صورت گیرد باید توسط وزارت راه مورد بررسی و رسیدگی قرار گیرد. در این میان تایید سلامت فنی خودروها و همچنین معاینه فنی اتوبوسها هم باید تحت نظر وزارت راه محقق شود اما متاسفانه مشکلات زیادی در این زمینه وجود دارد و عملا نظارت دقیقی بر وضعیت فنی اتوبوس هایی که از پایانه ها خارج می شوند، صورت نمی گیرد.

*روند بررسی سلامت فنی اتوبوسهای بین شهری در پایانه ها هم اکنون چگونه است؟

به طور کلی مسئولیت تست و تایید فنی اتوبوسها با وزارت راه است. در حال حاضر نیز در هر تعاونی مسافربری یک مدیر فنی وجود دارد که باید از نظر فنی اتوبوسها را مورد تایید قرار دهد و چنانچه اتوبوسی دچار مشکل است اجازه سفر به آن را ندهد. اما متاسفانه این وظیفه به درستی صورت نمی گیرد و تبدیل به کاری تشریفاتی شده است . حتی مواردی دیده می شود که، مهر مدیر فنی داخل تعاونی در دسترس همه راننده ها قرار دارد و آنها این مهر را خود به راحتی روی برگه کارشان می زنند. اصلا درست نیست که تعاونی ها مرجع نظارت بر خود باشند. همچنین چنانچه تصادفی در اثر نقص فنی رخ دهد باید مدیر فنی مورد ماخذه قرار گیرد و پاسخگو باشد .

*در حال حاضر وضعیت معاینه فنی اتوبوسهای بین شهری چگونه است و آیا تمامی اتوبوسها دارای مجوز معتبر معاینه فنی هستند؟

متاسفانه معاینه فنی اتوبوسهای بین شهری اساسا درست انجام نمی شود، در اکثر موارد افراد با دادن کارت اتوبوس به پیک موتوری می توانند معاینه فنی(صوری و غیر مجاز) بگیرند، البته این موضوع عمومیت ندارد اما بسیار شایع است. اگر این ندانم کاری ها کنار گذاشته شود و اصول فنی بویژه در بخش معاینه فنی کنترل شود خیلی از حوادث و تصادفات اتوبوس ها که منجر به فاجعه می شود، کاهش می یابد. معاینه فنی اتوبوس موضوع بسیار حساسی است به صورتی که به اعتقاد من باید در هر پایانه اتوبوسرانی یک بخش معاینه فنی وجود داشته باشد و ارگانهای مختلف همچون پلیس، وزارت راه و سازمان پایانه ها بر انجام درست معاینه فنی اتوبوسها نظارت مستقیم داشته باشند.

*به نظر شما راه حل این مشکل چیست و چگونه می توان نظارت دقیق برعملکرد و سلامت فنی اتوبوسها را محقق کرد؟

پیشنهاد ما این است که معاینه فنی اتوبوسها به طور مستقیم تحت نظر حاکمیت باشد یعنی یا وزارت راه و یا خود سازمان پایانه ها به طور مستقیم بر این کار نظارت کنند. بهترین راه حل این است که بحث معاینه فنی اتوبوس ها را به خود پایانه ها بسپاریم، به این گونه که داخل پایانه های اصلی هر شهر مراکز معتبر معاینه فنی راه اندازی شود و اتوبوس ها ملزم شوند که حتما داخل این مراکز و تحت نظر سازمان پایانه ها مورد معاینه فنی قرار گیرند. به این صورت ضمن آنکه از صدور معاینه فنی های صوری و غیر مجاز جلوگیری می شود، این امکان به وجود می آید که مجوز مسافرگیری و خروج از پایانه به خودروهای دارای نقص فنی داده نشود.

*معاینه فنی دقیق تمامی اتوبوسها و رفع نواقص و مشکلات آنها تا چه حد می تواند در کاهش حوادث و تصادفات جاده ای نقش داشته باشد؟

اگر داخل همه پایانه ها یک مرکز معاینه فنی اتوبوس داشته باشیم و به طور دقیق اتوبوس ها مورد بررسی و رفع نقص قرار گیرند، قطعا حوادث ناشی از نقص فنی اتوبوس ها به یک دهم و یا به عبارتی تا ۹۰ درصد کاهش می یابد.حساسیت معاینه فنی اتوبوسها بسیار بالا است و چیزی کم از یک هواپیما ندارد، چون هر اتوبوس به طور معمول ۴۰ مسافر دارد و نباید ایمنی این وسایل نقلیه به راحتی نادیده گرفته شود.

*شما به ضرورت ایجاد مراکز معاینه فنی در داخل پایانه ها اشاره کردید، آیا چنین امکانی در تهران فراهم هست؟

هم اکنون مرکز معاینه فنی خودروهای سنگین در پایانه غرب فعال است، که تنها در همین یک مرکز قادریم به نوبت تمامی اتوبوسهای بین شهری را مورد معاینه فنی قرار دهیم با این وجود در صورت نیاز می توان به سرعت در پایانه جنوب و شرق تهران نیز مراکز معاینه فنی برای اتوبوس ها راه اندازی کرد همچنین این آمادگی را داریم که پس از مشخص شدن مشکلات فنی در تعمیرگاه های داخل پایانه ها نسبت به رفع نقص اتوبوس ها اقدام کنیم.

*با توجه به حوادث که طی سالهای گذشته در مورد اتوبوسهای بین شهری رخ داده است شاهد بی اعتمادی و نگرانی های مردم از سفر با این وسایل نقلیه بوده ایم، آیا این مساله در میزان تقاضای سفر تاثیر گذار بوده است؟

متاسفانه سهم اتوبوسهای بین شهری از سفرهای کشور هر سال کمتر می شود، چنانچه سال گذشته ۳.۷ کاهش مسافر در پایانه های پایتخت را شاهد بودیم. این مساله از یکسو به دلیل افزایش تعداد خودروهای شخصی بوده و از سوی دیگر کاهش اعتماد مردم به سفر با اتوبوس. هنگامی که سالانه هزاران نفر براثر سوانح رانندگی جان خود را از دست می دهند اما تنها حوادث اتوبوس ها بازتاب داده می شود، هنگامی که استانداردها در ساخت اتوبوسها رعایت نمی شود و یا همه تقصیرها را برگردن یک برند خاص می اندازند ، طبیعی است که اعتماد مردم کم شده و تمایل کمتری به سفر با اتوبوس داشته باشند. چرا مسافری ساعتها باید منتظر شود تا با یک اتوبوس خاص سفر کند و یا بگوید به هیچ عنوان حاضر به سفر با یک برند مشخص نیست، اگر نظارت درستی بر وضعیت فنی همه اتوبوس ها صورت می گرفت و از سلامت و ایمنی تمامی اتوبوسها قبل از سفر اطمینان حاصل می شد امروز شاهد چنین اتفاقاتی نبودیم. باید نظارت بر شرکتهای سازنده و تولید کننده اتوبوسها بیشتر شود و به هیچ وجه اجازه ندهیم که رانندگان اتوبوس ها را دستکاری کنند اما متاسفانه اکنون دستکاری اتوبوسها به ویژه افزایش ظرفیت باک سوخت بسیار مشاهده می شود که چنین اقداماتی بسیار خطرناک بوده و ایمنی خودرو را به شدت کاهش می دهد.

*در بسیاری از حوادث جاده ای مشکلات مربوط به لاستیکها عامل تصادف و یا واژگونه شدن خودرو است، آیا نظارتی بر وضعیت لاستیک اتوبوس های بین شهری پیش از سفر صورت می گیرد؟

علی رغم آنکه بررسی وضعیت فنی اتوبوس ها جز وظایف وزارت راه است اما ما در راستای حفظ ایمنی و سلامت شهروندان با همکاری پلیس راهور معاینه ظاهری اتوبوس های بین شهری را پیش از سفر انجام می دهیم و وضعیت لاستیک ها، چراغ های خودرو،آینه ها و... مورد بررسی قرار می گیرد. اما این کار کافی نیست و مشکلات اصلی خودرو مانند مشکلات مربوط به موتور و جلوبندی باید در معاینه فنی مورد بررسی قرار گیرد و تا زمانی که عزمی جدی برای معاینه فنی اتوبوس ها و نظارت دقیق بر عملکرد آنها به وجود نیاید مشکلات موجود رفع نخواهد شد.

*در مواردی دیده شده که اتوبوسهای بین شهری پس از وقوع حادثه و ایجاد حریق با وجود آنکه مجهز به کپسول اطفای حریق بوده اند اما به دلیل عدم آگاهی راننده از نحوه استفاده این کپسولها، در آتش سوخته اند. تجهیز اتوبوسها به وسایل کمکهای اولیه و کپسول آتش نشانی و همچنین آموزش رانندگان برعهده چه نهادی است ؟

این موضوع نیز جزو وظایف وزارت راه است، با این حال ما به نوبه خود در این راستا اقداماتی را انجام داده ایم، چنانچه کارشناس اطفای حریق برای آموزش رانندگان اتوبوس تعیین شده است تا نحوه استفاده از کپسول های اطفای حریق و نحوه کمک رسانی به مصدومان احتمالی را به رانندگان آموزش دهیم. اگر اتوبوسها چندین کپسول اطفای حریق هم داشته باشند اما رانندگان نتوانند از آنها استفاده کنند عملا هیچ فایده ای ندارد. در مقابل کسی که اطفای حریق را آموزش دیده باشد حتی با یک کپسول کوچک نیز قادر است آتش سوزی یک خودرو را به راحتی مهار کند. از سال گذشته کارشناس اطفای حریق تعاونی به تعاونی نسبت به آموزش رانندگان پایانه های شهر تهران اقدام کرده است که امیدواریم بزودی تمامی رانندگان پایانه های پایتخت تحت آموزش قرار گیرند. همچنین به دستگاه های ذی ربط پیشنهاد داده ایم که مجهز بودن تمامی خودروها به یک خاموش کننده الزامی شود تا ضمن افزایش ضریب ایمنی خودروها، در صورت وقوع هر گونه حادثه سایر خودروها بتوانند تا رسیدن نیروهای امدادی کمک رسانی کنند.