ناگفته‌های همسران خلبانان شهید ارتش شنیده می‌شود

فاطمه سادات محمودپور کارگردان «بعد از تو»  درباره ساخت این مستند و در پاسخ به اینکه آیا سعی شده در آن از دریچه تازه‌ای به زندگی همسران شهدا نگاه شود؟ اظهار کرد: به اعتقاد من تا به حال هر مستندی که درباره همسران ساخته شده، چند مشکل داشته است. بنابراین برای من مهم بود که حتما روزی درباره این دست مسائل کار کنم. به نظرم اکثر این آثار شعاری هستند، بنابراین مخاطب آنها را نگاه نمی‌کند و با تماشایش توی ذوقش می‌خورد چرا که فیلمسازان هوش مخاطب را در آثارشان نادیده می‌گیرند.

سعی کردم شعار ندهم

وی ادامه داد: بنابراین در مرحله اول برایم اهمیت داشت که مستندم شعاری نباشد. دوم اینکه معمولا مستندسازان هر بار روی افرادی دست گذاشته‌اند که ظاهر یا طرز حرف زدنشان با مردم عادی متفاوت است و بنابراین مخاطب با آنها احساس نزدیکی نمی‌کند اما من سراغ همسران شهدای نیروی هوایی و خلبان ارتش رفتم. از میان این شهدا فقط افراد خاصی پررنگ شده‌اند و تلاش کردم سراغ افرادی بروم که شناخته‌شده نیستند.

این مستندساز با اشاره به شهدایی چون فکوری و یاسینی تأکید کرد: سومین مسئله مورد توجه من حرف زدن درباره باورها و اعتقادات بود. در اکثر مستندها همسران شهدا درباره زندگی آنها حرف می‌زدند و جوان نسل امروز،‌ آن آدم‌ها را از خود دور می‌دید و با خودش می‌گفت من کجا فلانی کجا. در حالی که شهدا هم افرادی با خصوصیاتی مشابه ما بودند، زندگی می‌کردند ولی وقتی شرایط حادی پیش آمد و برای کشورشان احساس خطر کردند، رفتند و جانشان را دادند.

رفتار چکشی بی‌فایده است

محمودپور خود را یکی از جوانان نسل امروز دانست و گفت: من هم متولد همین نسل هستم و قصد دارم بین نسل خود با نسل قبل آشتی بدهم. آشتی جوانانی که برخی از آنها از مملکتشان بری شده‌اند یا پسرهایی که کمتر نشانی از مردانگی و فرهنگ خودمان در آنها وجود ندارد، با نسلی که حاضر شد برای وطنش جان خود را هم بدهد. در این خصوص رفتار چکشی جواب نمی‌دهد و باید با نرمش افراد را سر خط برگردانیم.

کارگردان مستند «بعد از تو» در پاسخ به اینکه شما از چه راهی به این سوژه‌ها پرداختید که شعاری و دور از دست به نظر نیایند، تصریح کرد:‌ وقتی به سوژه نزدیک شوی، این گارد شکسته می‌شود. من همیشه تلاش می‌کردم آنقدر با این بانوان صمیمی شوم که دیگر دوربین را نبینند و نخواهند برای خوشایند کسی حرف بزنند.

جنگ همسران شهدا با دنیا

وی افزود: علاوه بر این بیشتر از اینکه شهدا را محور برنامه قرار دهیم، اصالت برنامه با خود همسران است. ما به دوره‌ای می‌پردازیم که همسر این بانوان شهید شده‌اند و حالا این زن‌ها تنها مانده‌اند، باید بچه‌هایشان را بزرگ کنند و حالا جنگ این خانم‌ها با یک دنیا آغاز می‌شود. این افراد روزگار سختی گذرانده‌اند. برخی مردم معتقدند خیلی به خانواده شهدا رسیدگی شده، اما وقتی با همسر یک خلبان که هوش بالایی داشته، صحبت می‌کنید، می‌فهمید چقدر فقدان او در خانه به چشم می‌خورد.

محمودپور ادامه داد: ابتدا که می‌خواستیم کار را شروع کنیم، فهرست ۶۰، ۷۰ نفره‌ای داشتیم اما در نهایت ۱۳ نفر انتخاب شدند.

الی الابد ماندن و پاسوز شدن

این مستندساز در پاسخ به اینکه آیا سراغ همسرانی که بعد از شهادت دوباره ازدواج کرده‌اند هم رفته‌اید؟ گفت: متاسفانه در این زمینه دیدگاه بدی وجود دارد. متاسفانه این باور غلط در جامعه ما جا افتاده که همسر شهید باید همیشه مجرد بماند. البته ما مواردی داشتیم که ازدواج مجدد داشتند اما همسر فعلی دوست نداشت گفتگویی با ما صورت بگیرد.

وی درباره محل ساخت مستند توضیح داد: ما همسران را به اولین شهر و اولین خانه‌ای که با شهید در آن زندگی کرده بودند می‌بردیم. رزمندگان نیروی هوایی ارتش در پایگاه‌ها مستقر می‌شدند و در دزفول، بوشهر، تبریز، همدان، قائم شهر و رامسر تصویربرداری داشتیم. همسران شهدا با حضور در اولین خانه‌ای که زندگی مشترکشان را در آن آغاز کرده بودند، گاه حتی اهالی جدید آن خانه را هم فراموش می‌کردند و لحظات زندگی‌شان برایشان یادآوری می‌شد. افرادی که از یک تا ۴ سال با همسرشان بوده‌اند و ناگهان به سال‌ها بعد برمی‌گشتند.

شهدایی که مزار ندارند

محمودپور در پایان گفت: ما در منازل خود بانوان، محل کارشان یا سر مزار همسرانشان نیز با آنها گفتگو می‌کردیم. گرچه اکثر این شهدا مزار ندارند و بیشتر مزارشان حالت یادمان است چراکه چیزی از همسر آنها برنگشته است.

«بعد از تو» به تهیه کنندگی محمدعلی فارسی در ۱۳ قسمت ۲۷ دقیقه‌ای تهیه شده و مهرداد اصفهان پور به عنوان مدیر تصویربرداری، عباس گنجی به عنوان مدیر تولید و علی خلیلی به عنوان صدابردار در ساخت این اثر همکاری داشته‌اند.