پیام رییس سازمان حفاظت محیط زیست به مناسبت روز جهانی تالابها

در پیام دکتر معصومه ابتکار معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست که احمدعلی کیخا معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی آن را در مراسم روز جهانی تالاب ها در تبریز آن را قرائت کرد، چنین آمده است :

هرساله روز دوم فوریه مصادف با سیزدهم بهمن ماه در سراسر جهان به عنوان روز جهانی تالاب ها گرامی داشته می شود. در سال ۱۹۷۱ در این ایام اولین گام اجرایی برای بنیان گذاری میثاق بین المللی حفاظت از تالاب ها و امضاء توافقنامه کنوانسیون جهانی حفاظت از تالاب ها در شهر رامسر برداشته شد و طی آن ایران و ۷ کشور دیگر این پیمان را امضاء کردند. به یمن کنوانسیون رامسر اکنون بزرگ ترین شبکه مدیریت هماهنگ زیست بوم های تالابی تشکیل شده که ۱۶۸ کشور جهان و ۲۱۷۱ تالاب را با مجموع مساحت بیش از ۲۰۷ میلیون هکتار تحت پوشش دارد. ایران نیز تاکنون ۳۵ تالاب را با مجموع مساحت ۱/۵ میلیون هکتار به کنوانسیون رامسر معرفی و در فهرست تالاب های با اهمیت بین المللی ثبت کرده است.

کنوانسیون رامسر با علم به این موضوع که حفاظت از تالاب ها بدون مشارکت و همکاری کلیه ذی نفعان به ویژه جوامع محلی امکان پذیر نبوده و رمز موفقیت در جلب مشارکت آنها، بهره مندی مدبرانه از منافع تالاب و عجین شدن وجود و سلامت تالاب با منافع اقتصادی مردم است، حفاظت و بهره برداری خردمندانه از تالاب ها را به عنوان هدف اصلی خود دنبال می کند.

این کنوانسیون هر ساله براساس ضرورت ها واولویت های تالاب های دنیا یک موضوع کلیدی را به عنوان شعار جهانی سال اعلام کرده که شعار سال ۲۰۱۴ میلادی "تالاب ها و کشاورزی، همراهان رشد و بالندگی" انتخاب شده است.

با این که حمایت از کشاورزی از مهم ترین کارکردهای تالاب ها به شمار می رود، اما متاسفانه در حال حاضر کشاورزی بی ضابطه و خارج از ظرفیت اکولوژیک، حوضه های تالابی به ویژه در کشورهای خشک و کم آب را مورد تهدید جدی قرار داده است. در ایران نیز بخش کشاورزی با مصرف حدود ۸۵% از منابع آب بزرگ ترین رقیب تالاب ها برای دستیابی به آب بوده و متاسفانه اغلب تالاب های غیرساحلی و به ویژه تالاب های فلات مرکزی ایران بر اثر توسعه بی رویه کشاورزی در دشت های اطراف، دچار کمبود شدید منابع آب شده اند. حوضه آبریز دریاچه ارومیه مثال بارزی از اثرات خسارت بار کشاورزی بی ضابطه بر تالاب ها به شمار می رود که در سه دهه اخیر از حدود ۱۵۰ هزار هکتار به بیش از ۴۸۰ هزار هکتار افزایش یافته است. همین میزان افزایش معادل حداقل آب مورد نیاز دریاچه ارومیه برای حفظ کارکردهای اکولوژیکی خود است.

سازمان حفاظت محیط زیست به منظور رفع بحران کم آبی تالاب ها و سایر مشکلات این زیست بوم های باارزش که اغلب در خارج از محدوده تالاب شکل گرفته و آن را تحت تاثیر قرار می دهد، همچنین براساس تکالیف قوانین برنامه های چهارم و پنجم توسعه کشور، مدیریت زیست بومی حوضه های آبخیز تالابی را به عنوان راهبرد اصلی خود برای حفظ و حمایت تالاب ها برگزیده است. برای این اقدام البته مشارکت کلیه ذی نفعان اعم از دستگاههای دولتی، نهادهای مدنی و جوامع محلی لازم بوده و می بایست برنامه های مشترک و یکپارچه ای در سطح حوضه های آبخیز به اجرا در آید.

برگزاری مراسم روز جهانی تالاب ها می تواند به خوبی لزوم مشارکت را یادآوری کند و زنگ خطر نابودی تالاب ها را به صدا در آورد تا به گوش همگان برسد. در این میان سازمان های مردم نهاد سراسر کشور می توانند بهترین پیام رسانان این مهم باشند. از همین رو سازمان حفاظت محیط زیست امسال همراه با سیاست های دولت تدبیر و امید برای اولین بار کلیه امور مربوط به برنامه ریزی و اجرای مراسم روز جهانی تالاب ها در سطح کشور را به سازمان های مردم نهاد سپرده است. این سازمان ها نیز در اولین قدم پیشنهاد برگزاری هفته تالاب ها را کردند که مورد استقبال قرار گرفت و در هفته منتهی به ۱۳ بهمن شاهد برنامه های متنوع در بخش های مختلف کشور بوده ایم.

امید است این همبستگی بین مردم و دولت، شکوفایی و زنده شدن مجدد تالاب ها را به ارمغان آورد.