۶۵۰۰ روستا با تانکر آبرساني مي شود

 حميد چيت چيان ديروز در آيين گشايش نخستين همايش ملي بازيافت آب، راهبردي اصولي در مديريت بحران آب با هشدار نسبت به اينکه روز به روز به سمت بحران آبي در حرکت هستيم گفت: حداکثر ميزان مجاز براي استفاده از منابع آب تجديدشونده ۶۰ درصد است اما اکنون از ۱۲۰ ميليارد مترمکعب، ۹۶ ميليارد مترمکعب مصرف مي شود يعني به جاي ۶۰ درصد ۸۰ درصد استفاده مي شود که اين فشار زيادي به منابع طبيعي وارد مي کند و موجب خشکي تالاب هايي مانند هامون، بختگان و درياچه اروميه شده است. وزير نيرو با بيان اين که ايران در زمان حاضر در مرحله تنش آبي است گفت: با شرايط کنوني، روز به روز به سمت بحران آبي حرکت مي کنيم. وي از بحران آب به عنوان چالش اصلي جهان در هزاره سوم ياد کرد و بيان داشت: تامين امنيت آبي در قرن ۲۱ دغدغه اصلي دولت ها بوده و لازم است بدانيم که براساس گزارش سازمان ملل متحد در اجلاس جهاني مکزيک، در سال ۲۰۰۶ بيش از ۱.۲ ميليارد نفر از مردم جهان از دسترسي به آب شرب بهداشتي محروم بودند و پيش بيني شده است که اين تعداد در سال ۲۰۲۵ به ۲.۸ ميليارد نفر و در سال ۲۰۵۰ به چهار ميليارد نفر برسد. وي افزود: به اين ترتيب حدود ۴۰ درصد از جمعيت ۹ ميليارد نفري جهان در سال ۲۰۲۵ به آب سالم دسترسي نخواهند داشت به طوري که در اين سال از هر پنج نفر مردم جهان، دو نفر دغدغه تامين آب خواهند داشت.

حدود ۹ ميليارد مترمکعب اضافه برداشت از منابع آب زيرزميني

چيت چيان گفت: کشور ما نيز به دليل قرار گرفتن در منطقه خشک و نيمه خشک جهان و با ادامه روند موجود در استفاده از آب، بحران آب را با شدت بيشتري تجربه خواهد کرد به طوري که در حال حاضر نيز با حدود ۹ ميليارد مترمکعب اضافه برداشت از منابع آب زيرزميني (منتهي به سال ۱۳۹۱)، افت حدود ۲۰ متري سطح آبخوان هاي کشور، کاهش بارش، افزايش بي سابقه مصارف به ويژه در بخش کشاورزي و کاهش ۴۶ درصدي در روان آب هاي سطحي و با حدود ۱۷۰۰ مترمکعب سرانه آب تجديدپذير در معرض تنش آبي قرار داريم. وزير نيرو تصريح کرد: در سال هاي آينده نيز با ادامه روند موجود و با رسيدن به سرانه آب تجديدپذير حدود ۱۰۰۰ مترمکعب در معرض بحران شديد آب قرار خواهيم گرفت ضمن اينکه هم اکنون در برخي مناطق پُرآب کشور مانند حوضه درياچه اروميه و شرق تبريز، سرانه آب تجديدپذير کمتر از ۶۰۰ مترمکعب است و چنانچه هرچه سريع‌تر در زمينه مديريت بهينه منابع آب مبتني بر اصول مديريت يکپارچه منابع آب، استفاده از پساب ها و زهاب ها، فناوري هاي نوين و استفاده از منابع نامتعارف آب در استحصال و مصرف آب و بسياري موارد ديگر اقدام نکنيم، به طور يقين هم در مبحث توسعه دچار عقب ماندگي و هم در بخش توسعه آب و تامين آب شرب، دچار مشکلات عديده خواهيم شد. وي ادامه داد: اکنون ۶۵۰۰ روستاي کشور فاقد منابع آب شرب هستند و توسط تانکر از مناطق دوردست آب شرب منتقل مي شود. ارائه اين مطالب از اين رو ضروري بود که همگان بدانند بحران آب در کشور جدي است و چنانچه اقدام هاي اصولي و علمي در اين زمينه انجام ندهيم و از تمام منابع آب در اختيار به درستي استفاده نکنيم، نسل آينده کشور را دچار چالش هاي جبران ناپذيري خواهيم کرد. چيت چيان افزود: اگر کشوري ۲۰ تا ۴۰ درصد از منابع آب تجديدشونده خود را استفاده کند، در دامنه مطمئن قرار دارد. حداکثر ميزان مجاز براي استفاده از منابع آب تجديدشونده ۶۰ درصد است اما اکنون از ۱۲۰ ميليارد مترمکعب، ۹۶ ميليارد مترمکعب مصرف مي شود يعني به جاي ۶۰ درصد ۸۰ درصد استفاده مي شود که اين فشار زيادي به منابع طبيعي وارد مي کند و موجب خشکي تالاب هايي مانند هامون، بختگان و درياچه اروميه شده است.

از سدهايي که ساخته شده يا در حال ساخت است، حدود ۲۰ ميليارد مترمکعب فاقد آب هستند

وزير نيرو تصريح کرد: ما از حد مجازي که قوانين الهي در طبيعت اجازه داده، عبور و آسيب هاي شديدي در ابعاد مختلف به منابع طبيعي وارد کرده ايم. وي گفت: مجموع سدهاي در دست اجرا و اجرا شده در کشور ۶۶ ميليارد مترمکعب آب در سال ذخيره مي کند در حالي که کل روان آب هاي موجود کشور ۴۶ ميليارد مترمکعب است و از سدهايي که ساخته شده است و يا در حال ساخت داريم، حدود ۲۰ ميليارد مترمکعب فاقد آب هستند مانند سد ساوه که به خاطر تغيير اقليم، کاهش بارش ها، افزايش تبخير، افزايش برداشت ها در بالادست با کاهش منابع آبي مواجه بوده است. به گفته وي، در کشوري که روزي ۸۸ ميليارد مترمکعب روان آب جريان داشته اکنون اين ميزان به ۴۶ ميليارد مترمکعب رسيده است و روش هاي گذشته پاسخگوي نيازهاي ما نيست و نيازمند بازنگري هستيم.

در جهان پيشرفته، ديگر به فاضلاب به عنوان يک ماده زايد نگاه نمي شود

چيت چيان خاطرنشان کرد: در همين راستا، يکي از منابعي که مي تواند نقش مهمي در تامين آب برخي مصارف ايفا کند، استفاده از فاضلاب هاي تصفيه شده شهري، روستايي، صنايع و نيز زهاب هاي کشاورزي است. در جهان پيشرفته، ديگر به فاضلاب به عنوان يک ماده زايد نگاه نمي شود بلکه از آن به عنوان منابع آب خاکستري يادشده و حداکثر استفاده از آن به عمل مي آيد. در کشورهاي پيشرفته و پُرآب جهان نيز استفاده از اين منابع و حتي پسماندهاي حاصل از فرآيند تصفيه، کاربرد بسياري دارد و بسياري از کشورهاي کم آب جهان نيز توانسته اند با استفاده از سامانه هاي پيشرفته تصفيه، کمبود منابع آب خود را با استفاده از اين منابع تا حدود زيادي جبران کنند.

۲۶۹ ميليون مترمکعب پساب بلاتکليف است که بخشي از آن بدون استفاده به محيط تخليه مي شود

وي تاکيد کرد: متاسفانه در کشور ما در اين زمينه عقب ماندگي هايي وجود دارد که به دنبال آن هستيم تا هرچه سريعتر اين کاستي ها را برطرف کنيم. وزير نيرو افزود: در زمان حاضر، حجم پساب هاي تصفيه شده در کشور به افزون بر ۸۶۲ ميليون مترمکعب در سال رسيده است که براساس آمارهاي موجود، از اين حجم مقدار ۵۵۳ ميليون مترمکعب براساس بخشنامه هاي موجود به سازمان هاي آب منطقه اي تحويل شده و ۲۶۹ ميليون مترمکعب بلاتکليف است که بخشي از آن نيز بدون استفاده به محيط تخليه مي شود. وزير نيرو گفت: براساس پيش بيني هاي انجام شده، حجم فاضلاب هاي شهري در سال ۱۴۰۰ به پنج ميليارد مترمکعب خواهد رسيد که ۷۰ درصد از اين آب به صورت پساب قابل استفاده است.چيت چيان افزود: شمار تصفيه خانه هاي فاضلاب در کشور تا پيش از انقلاب اسلامي به کمتر از ۵ تصفيه خانه مي رسيد و نخستين تصفيه خانه در سال ۱۳۴۰ در صاحبقرانيه تهران مورد بهره برداري قرار گرفت اما پس از انقلاب اسلامي، شمار شهرهايي که داراي سامانه هاي جمع آوري و تصفيه فاضلاب شدند، رفته رفته بيشتر شد به نحوي که در سال ۱۳۶۹ که همزمان با تشکيل شرکت هاي آب و فاضلاب بود، شمار تصفيه خانه هاي فاضلاب به ۱۱ تصفيه خانه و در پايان سال ۹۱ به ۱۴۶ تصفيه خانه رسيده است. وي جمعيت زيرپوشش شبکه فاضلاب را نيز تا پايان سال گذشته، ۲۰ ميليون نفر اعلام کرد که در ۲۶۳ شهر کشور و ۳۸ روستا اين امر عملياتي شده است. وزير نيرو گفت: اين آمار نشان مي دهد که بسياري از شهرهاي ما و تقريبا بخش اعظم روستاهاي ما فاقد سامانه پيشرفته جمع آوري و تصفيه فاضلاب هستند و اين در حالي است که به ازاي يک حجم از فاضلابي که در محيط رها مي شود، ۴۰ برابر منابع آب آلوده مي شود. چيت چيان افزود: اگرچه طبق ضوابط و مقررات، صنايع ملزم به ايجاد تصفيه خانه فاضلاب هستند، اما به دلايل عديده يا اين سامانه ها ايجاد نشده است و يا اينکه کارآيي لازم را ندارد و در مورد زهاب هاي کشاورزي نيز هيچ سامانه پايش و تصفيه اي تاکنون ايجاد نشده است. وزير نيرو اظهار داشت: به هر حال وزارت نيرو با علم به اين موضوع ها و باتوجه به خلاءهايي که هم در زمينه اطلاعات مربوط به توليد فاضلاب و پساب و نيز استفاده از فناوري هاي مربوط به تصفيه فاضلاب و بومي سازي روش هاي نوين در اين زمينه وجود داشت، طرح کلان ملي "دانش و فناوري بازيافت پساب هاي شهري، صنعتي و کشاورزي" را به عنوان يکي از طرح هاي کلان پژوهشي در شوراي عالي عتف (علوم، تحقيقات و فناوري) مصوب کرد. وي افزود: بهره برداران طرح افزون بر وزارت نيرو، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، سازمان حفاظت محيط زيست، وزارت جهادکشاورزي و ساير دستگاه هاي مرتبط هستند که همين امر اجراي قوي تر اين طرح را طلب مي کند.