تهران می‌تواند «پایتخت کتاب جهان» شود؟

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو معتقد است، اکنون شرایط برای پایتخت کتاب شدن تهران فراهم‌تر است و کسب این عنوان می‌تواند جایگاه تهران را تغییر و ارتقا دهد.

«پایتخت کتاب جهان» یک عنوان است که از طرف یونسکو به شهری اعطا می‌شود که قابلیت‌ها، برنامه‌ها و امکاناتی را برای ارتقای کتاب و کتاب‌خوانی ایجاد کرده است.

تهران هم تا کنون دوبار نامزد «پایتخت کتاب جهان» شده است؛ در سال ۲۰۰۶ تهران برای بار اول نامزد این عنوان شد که با یک رأی به تورین ایتالیا باخت، در سال ۲۰۱۱ هم برای بار دوم نامزد این عنوان بود که بوینوس آیرس به عنوان یازدهمین شهر جهان به عنوان «پایتخت کتاب جهان» انتخاب شد. اما با توجه به این‌که تهران دوبار تقاضای پایتخت کتاب شدن را طرح کرده و این عنوان را به دست نیاورده، با ایجاد ساختارهای لازم، بخت کسب این عنوان را دارد.



محمدرضا سعیدآبادی – دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو – در پاسخ به این‌که آیا ایران قصد دارد در سال‌های آینده شهری را برای کسب این عنوان به یونسکو پیشنهاد بدهد، به ایسنا گفت: یکی از برنامه‌های یونسکو، معرفی شهرهای خلاق در حوزه‌های مختلف است که یکی از این شهرها پایتخت کتاب جهان است که هر سال انتخاب می‌شود؛ در چند سال گذشته هم دوبار تهران برای کسب این عنوان پیشنهاد شده که هر دوبار شانس دریافت این عنوان را نداشته است. اما باید گفت که علاوه بر درنظر گرفتن معیارهای علمی از سوی یونسکو، کسانی در کمیته انتخاب هستند که بحث‌های سیاسی را هم دخیل می‌کنند.



او درباره‌ معیارهای انتخاب پایتخت کتاب هم اظهار کرد: تعداد کتاب‌فروشی‌ها، کتابخانه‌ها، میزان ممیزی و سانسور کتاب‌ها، آمارهای کتاب‌خوانی و همچنین برنامه‌هایی که شهرها برای پایتخت کتاب شدن پیشنهاد می‌دهند، در نظر یونسکو برای انتخاب «پایتخت کتاب جهان» مؤثر است. اما برای دریافت این عنوان باید شهر یا شهرداری این علاقه‌مندی را ابراز کند، که هنوز هیچ درخواستی ارائه نشده است. اما برای کسب این عنوان‌ها باید مجموعه‌ای تلاش کنند و قطعا اکنون فضا فراهم‌تر است.

سعیدآبادی درباره‌ تأثیری که کسب این عنوان برای تهران می‌تواند داشته باشد، گفت: کسب این عنوان می‌تواند جایگاه تهران را تغییر و ارتقا بدهد؛ هم از لحاظ فرهنگی و هم سیاسی و اقتصادی برای ایران خیلی اهمیت دارد. همچنین کسب این عنوان می‌تواند جوانان را متوجه اهمیت کتاب کند و اهل کتاب و نویسندگان ما هم می‌توانند از کسب این عنوان مفتخر شوند. اما باید توجه کنیم که تنها کسب این عنوان مهم نیست و این اهمیت دارد که ما بعد از کسب آن چه برنامه‌هایی داریم و در صورت کسب آن چه کارهایی می‌توانیم انجام دهیم.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو همچنین گفت: در هفته کتاب هم ما جلسه‌هایی را با معاونت فرهنگی داشتیم که نتایج آن را مستند کردیم تا در قالب گزارشی یه یونسکو عرضه کنیم و علاقه و توجه ایران را به کتاب نشان دهیم.



به گزارش ایسنا، ایجاد عنوانی با نام«پایتخت کتاب جهان» با انتخاب مادرید در سال ۲۰۰۱ آغاز شد و سپس یونسکو تصمیم گرفت تا این اقدام خود را ادامه دهد.

یونسکو، انجمن بین‌المللی ناشران،‌ اتحادیه‌ کتاب‌فروشان بین‌المللی و اتحادیه‌ بین‌المللی مؤسسه‌ها‌ و انجمن‌های کتابخانه‌یی را برای شرکت در این فرآیند نام‌گذاری دعوت کرد تا این سه شاخه‌ مهم در صنعت کتاب در این انتخاب شرکت داشته باشند.

این انتخاب هیچ جایزه‌ مالی را برای برگزیده‌ آن دربر ندارد؛ بلکه تصدیق بهترین برنامه‌ اختصاص داده‌شده به کتاب و کتاب‌خوانی است.

کمیته‌ انتخاب و معرفی نامزدها از برنامه‌هایی استقبال می‌کند که توسط شهردار یک شهر اجرا یا تأیید شده و در جهت ترویج و گسترش کتاب‌خوانی است.

کمیته‌ انتخاب نامزدها توجه خود را به برنامه‌های خاصی جلب می‌کند که به این شرح‌اند: درجه‌ مشارکت همه‌ سطوح (از شهری تا بین‌المللی)، تأثیر بالقوه‌ این برنامه‌ها، دامنه و کیفیت فعالیت‌هایی که توسط کاندیداها طرح شده است و گستره‌ای که در آن ناشران، نویسندگان‌، کتاب‌فروش‌ها و کتابداران درگیر می‌شوند و سازمان‌های غیردولتی هم در آن فعال هستند و هر پروژه‌ دیگری که کتاب و کتاب‌خوانی را ارتقا می‌دهد. همچنین برنامه‌ها باید در راستای ارتقای آزادی بیان و اعلامیه‌ جهانی حقوق بشر باشد.

در سال ۲۰۰۱ مادرید (اسپانیا) به عنوان اولین پایتخت جهان انتخاب شد. همچنین تا کنون، مقدونیه (مصر) ۲۰۰۲‌، دهلی نو (هند) ۲۰۰۳،‌ آنتواپ (بلژیک) ۲۰۰۴، مونترال (کانادا) ۲۰۰۵،‌ تورین (ایتالیا) ۲۰۰۶،‌ بوگوتا (کلمبیا) ۲۰۰۷،‌ آمستردام (هلند) ۲۰۰۸،‌ بیروت (لبنان) ۲۰۰۹، لوبلیان (اسلوونی) ۲۰۱۰، بوینوس آیرس (آرژانتین) ۲۰۱۱، ایروان (ارمنستان) ۲۰۱۲ و بانکوک (تایلند) ۲۰۱۳ به عنوان پایتخت‌های کتاب جهان انتخاب شده‌اند.