اقبالی: نیازمند طراحی یک زبان مشترک با اروپا هستیم

علی بمان اقبالی زارچ سفیر سابق ایران در آلبانی  در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در رابطه با تاثیر بازگشت ترامپ بر رفتار اروپا نسبت به ایران و احتمال نزدیکی اروپایی‌ها به سیاست‌های رییس‌جمهور جدید الانتخاب آمریکا، گفت: در مورد تأثیر بازگشت ترامپ، باید گفت که تحلیل‌ها و ارزیابی‌ها درباره زمان آغاز فعالیت رسمی او همچنان در حال انجام است. واقعیت این است که بازگشت ترامپ به کاخ سفید نه تنها بر روابط ایران و اروپا، بلکه بر تمامی موضوعات بین‌المللی تأثیرگذار خواهد بود. در حال حاضر، جهان با سه چالش اساسی مواجه است که مهم‌ترین آن‌ها تحولات خاورمیانه و نسل‌کشی مردم بی‌گناه فلسطین توسط رژیم صهیونیستی است. در مرحله بعد، تحولات اوکراین و در نهایت، مسائلی که به‌طور کلی در قاره آسیا در حال شکل‌گیری است، از اهمیت بالایی برخوردارند.

زلنسکی هم اعتراف کرد سندی ندارد

امروز نوعی درهم‌تنیدگی بین تحولات بین‌المللی وجود دارد

وی با تاکید بر این موضوع که ترامپ معمولاً نشان داده مانند دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش تلاش می‌کند به وعده‌های انتخاباتی خود حداقل به‌طور ظاهری عمل کند، اظهار کرد: تصور می‌کنم اولویت نخست او همچنان بحران اوکراین باشد، بحرانی که متأسفانه بر روابط ایران و اروپا سایه افکنده است. این بحران به‌نوعی یک پروژه صهیونیستی-آمریکایی بوده است که از ابتدا سعی در معرفی ایران به‌عنوان یکی از بازیگران دخیل در آن دارد. مباحث مربوط به پهپادها و سپس موشک‌های بالستیک مطرح شده است، در حالی که واقعاً هیچ مستند یا اسناد تأییدکننده‌ای از سوی اوکراینی‌ها ارائه نشده است. خود آقای زلنسکی نیز اخیراً اعتراف کرده که مستنداتی مبنی بر ارسال و استفاده از این موشک‌های بالستیک وجود ندارد. در واقع، امروزه یک نوع درهم‌تنیدگی بین تحولات بین‌المللی وجود دارد که نیازمند هوشیاری کامل کشورها است تا بدون دلیل و بدون مؤلفه‌های مهم، به‌عنوان مقصر شناخته نشوند.

یک نوع هم‌افزایی میان آمریکا و اروپا در اعمال فشار بر ایران وجود دارد

این دیپلمات بازنشسته وزرات امور خارجه با اشاره به گمانه‌زنی‌ها‌ مبنی بر اینکه اروپا قصد دارد از آمریکا برای اعمال فشار بیشتر بر ایران استفاده کند، عنوان کرد: این یک موضوع متقابل است، این‌ها معمولا تقسیم یا تعریف نقش می‌کنند. این چنین است که اروپا نقشی ایفا می‌کند که در برخی مقاطع فشار می‌آورد، در حالی که آمریکا نقشی منعطف را دنبال می‌کند و در مقاطع دیگر، آمریکایی‌ها فشار می‌آورند و اروپایی‌ها سعی دارند نقش توازن را ایفا کنند. به نظر می‌رسد در این مرحله یک نوع هم‌افزایی بین دو طرف ایجاد شده و چنانچه این روند متوقف نشود، شرایط حتماً در نوع روابط ایران با غرب، چه اروپا و چه آمریکا، سخت‌تر خواهد شد.

اشغالگران قدس صدها کلاهک هسته‌ای دارند ولی به هیچ‌کس پاسخ‌گو نیستند

رویکرد بی‌طرفانه از آژانس، دور از دسترس به نظر می‌رسد

اقبالی زارچ مسائل مربوط به برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران را مجموعه‌ای از مسائل تخصصی دانست و گفت: رویکرد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از اوایل مطرح شدن این موضوع در دو تا سه دهه اخیر، رویکردی دوگانه در استانداردها بوده است. یکی از طرف‌هایی که در این زمینه فشار زیادی وارد می‌آورد، رژیم صهیونیستی است که ابراز نگرانی می‌کند، در حالی که خود صدها کلاهک هسته‌ای دارد و به هیچ‌کس پاسخگو نیست. لذا اگر فکر کنیم که باید منتظر یک رویکرد حرفه‌ای و کاملاً تخصصی و بی‌طرفانه از آژانس باشیم، این موضوع تا حدودی دور از دسترس به نظر می‌رسد.

وی ادامه داد: به هر حال، نوع مجامع بین‌المللی در نیمه دوم قرن بیستم و در دو دهه اول قرن بیست و یکم نشان داده که این مجامع در مرحله اول ابزاری در دست قدرت‌های بزرگ هستند و در برخی موارد برای توجیه فلسفه موجودیت خود، اقداماتی برای کشورهای به اصطلاح متوسط و ضعیف نیز انجام می‌دهند. به عنوان مثال، شما می‌توانید به سازمان ملل متحد و دیگر سازمان‌ها نگاه کنید که در موضوعاتی که معمولاً کشورهای ضعیف تحت فشار قرار می‌گیرند، مانند جنایات نسل‌کشی و قتل‌عام، نتوانسته‌اند نقش مؤثری ایفا کنند؛ نمونه اخیر آن تحولات مربوط به غزه و فلسطین و لبنان است.

نیازمند طراحی یک زبان مشترک با اروپا هستیم

این تحلیل‌گر سیاست خارجی ایران در رابطه با نحوه مقابله ایران با این چالش‌ها بین‌المللی بیان کرد: طبیعی است که ما ابزارهایی داریم که مهم‌ترین آن‌ها دیپلماسی است. البته من متخصص روابط بین‌الملل نیستم، اما بر اساس تجربیات کسب‌شده، بعید است که از زاویه استفاده مطلق از سازمان‌های بین‌المللی بتوانیم به دستاورد قابل توجهی برسیم. یک موضوع بسیار مهم که باید در ایران بیشتر به آن پرداخته شود، تقویت دیپلماسی با اروپا است. ما باید راه‌هایی را برای پیدا کردن یک زبان مشترک با اروپا طراحی کنیم و طرح‌هایی را تدوین کرده و به دنبال اجرایی کردن آن‌ها باشیم. یکی از محورهای مهمی که به نظر می‌رسد باید بیشتر به آن توجه شود، بحث تعاملات پارلمانی است. پارلمان اروپا و پارلمان‌های کشورهای اتحادیه اروپا نقش مهمی در سیاست خارجی خود اتحادیه و کشورهایشان دارند. در حال حاضر، ما در این حوزه با یک خلأ جدی و اساسی مواجه هستیم که باید تقویت شود.

فعالیت‌هایمان را در تمام زیرشاخه‌های دیپلماسی با اروپا بیشتر و پررنگ‌تر کنیم

اقبالی با برشمردن انواع مدل‌ها دیپلماسی و اهمیت به کارگیری آن‌ها برای بهبود شرایط ایران در صحنه جهانی به ویژه ارتباط با اروپا، گفت: به هر حال، دیپلماسی به مفهوم عام خود و همچنین زیرشاخه‌های آن، مانند دیپلماسی پارلمانی، دیپلماسی سمن‌ها، دیپلماسی ورزشی، دیپلماسی هنر و دیپلماسی علمی و دانشگاهی انشعابات زیادی دارد که برای بازگشت به زبان مشترک سابق با اتحادیه اروپا و تقویت روابط میان ایران و قاره سبز، فعالیت‌هایمان را در تمام زیرشاخه‌های دیپلماسی بیشتر و پررنگ‌تر کنیم. اگرچه شرایط بسیار سخت است، موضوع بسیار مهم دیگری نیز وجود دارد و آن بحث جامعه ایرانی در اروپا است. ایرانی‌ها در سطح جهانی معمولاً یک جامعه آکادمیک و نخبه هستند که در هر نقطه‌ای که حضور دارند، رویکردی موفق و تأثیرگذار از خود نشان داده‌اند. می‌توان از این ظرفیت‌ها بهره‌برداری کرد، اما کار زیادی در این زمینه لازم است و فقط با اعلام نخواهیم توانست به هدف برسیم.

دیاسپورای ایرانی می‌توانند بازوی ما در سیاست خارجی باشند

وی درباره جذب دیاسپورای ایرانی (جوامع دور از وطن) به عنوان ظرفیتی فرادیپلماتیک و همراهی‌ آن‌ها با سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در آن سوی مرزهای سرزمینی‌مان و در قلب کشور‌های غربی، عنوان کرد: این کار نیازمند ظرفیت‌سازی است و باید نیروی انسانی کافی برای این جامعه در نظر گرفته شود. به هر حال، وقتی شما جامعه‌ای در خارج از کشور دارید، تفاوتی با وضعیت داخلی ندارد. فرض کنید برای یک استان یک‌میلیونی، چقدر کارگزار و مدیر داریم تا به نیازهای آن‌ها پاسخگو باشیم و بتوانیم آن استان را در مسیر بهره‌وری و ایجاد ارزش افزوده و فرایند رشد قرار دهیم. همین جامعه ایرانی که در خارج از کشور است، بخشی از نیازهای اساسی که در داخل وجود دارد را در خارج نیز احساس می‌کند. به اصطلاح، وقایع اربعه و مسائل مربوط به حقوق، دعواها و گرفتاری‌هایی که دارند، به هر حال نیازمند یک سازوکار قوی است. زیرا وقتی ما حدود ۵ تا ۶ میلیون ایرانی در خارج داریم، باید منطبق بر این میزان ظرفیت‌سازی کنیم تا بتوانیم از آن‌ها به شکل مثبت و به عنوان یک بازو در جهت اهداف سیاست خارجی استفاده کنیم.