خیز چین و روسیه برای نفوذ در قلب یمن

از نوامبر 2023، انصارالله یمن عمدتاً کشتی‌های تجاری در دریای سرخ و خلیج عدن را با موشک و هواپیماهای بدون سرنشین هدف قرار داده، آن هم با یک هدف اعلام شده: توقف جنگ اسرائیل در غزه. این عملیات خطوط تجارت و عرضه جهانی را به شدت مختل کرده است.در پاسخ به حملات دریایی انصارالله ، ایالات متحده و بریتانیا در ماه ژانویه کارزاری را برای بمباران اهداف کلیدی نظامی در یمن تعریف کردند. ائتلافی که فعالیت هایش بی نتیجه مانده و به شکل متناقضی، کارزار نظامی قدرت نرم و حمایت از انصار الله هم در داخل یمن و هم در خارج از این کشور تقویت شده است.

چرایی حمایت چین از انصار الله

حال سوال کلیدی این است، قدرت های غیر غربی چگونه به انصار الله نزدیک خواهند شد. تحولات اخیر تا حدودی این موضوع را روشن کرده است. به نوشته امواج مدیا،21 مارس، رسانه ها گزارش دادند که دیپلمات های چینی و روسی با همتایان حوثی در عمان دیدار کردند تا درباره امنیت خلیج عدن و دریای سرخ گفتگو کنند.

حوثی ها در این گفتگوها به پکن و مسکو اطمینان دادند که کشتی های شان هدف قرار نخواهند گرفت. گفته می شود در مقابل، چین و روسیه قول داده اند از این گروه به لحاظ سیاسی حمایت کنند. علی‌رغم تضمین‌های ادعایی، گروه یمنی کشتی چینی ام وی هوانگ را در همان روزی که گزارش‌ها منتشر شد - احتمالاً تصادفی – هدف قرار دادند.نقش پکن و مسکو در آینده یمن بسیار مهم است، بالاخص با توجه به تغییر پویایی منطقه به سمت شرق.

همانطور که کارشناسان استدلال می کنند، گزاره دوم با تأثیرات موج دار جنگ اسرائیل بر غزه برجسته شده است. در این پس زمینه، بعید به نظر می رسد که حوثی ها در آستانه عقب نشینی باشند. در عوض، آنها بر بخش‌های شمالی و غربی یمن کنترل دارند - جایی که بخش عمده‌ای از جمعیت این کشور ساکنش هستند. این واقعیت‌ها فرصت‌هایی را برای چین و روسیه فراهم می‌کند تا با این جنبش به روش‌هایی همکاری کنند که بتواند برنامه‌های سیاست خارجی غرب در یمن و منطقه  را متعادل کند.

پکن به دقت با تمام بازیگران اصلی در یمن - از جمله حوثی‌ها تعامل دارد. اگرچه هنوز به طور رسمی این جنبش را به عنوان دولت "مشروع" یمن به رسمیت نشناخته ، اما منطقی است که فرض کنیم چین به تدریج به سمت نوعی به رسمیت شناختن عملی حرکت خواهد کرد.

به هر حال، حوثی ها  نیروی نظامی قدرتممدی هستند. طبیعتاً اگر پکن قصد دارد نقشی جدی در آینده یمن ایفا کند، حفظ روابط دوستانه با این گروه ضروری خواهد بود.در باب رویکرد چین به یمن باید سیاست خارجی پکن در برابر کشورهای غری غربی را در چارچوب وسیع‌تر رصد کرد.

پکن به عنوان بازیگری با نفوذ فزاینده در خاورمیانه، به طرز ماهرانه ای چالش های دیپلماتیک را برای جلوگیری از ناراحتی بازیگران کلیدی و در عین حال حفظ روابط متوازن با همه پایتخت های منطقه، پشت سر گذاشته است. این استراتژی شامل ایجاد روابط مستحکم با ایران، تمامی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و همچنین اسرائیل و فلسطینیان است. نبیل خوری، معاون سابق سفارت آمریکا در یمن در این باره به امواج مدیا گفت« حتی در بحبوحه تنش‌های منطقه‌ای، "چین به پیشبرد روابط تجاری و امنیتی خود در سراسر خاورمیانه ادامه خواهد داد».

پاتریک تروس، سفیر سابق ایالات متحده در قطر نیز در گفت و گو با امواج مدیا مدعی شد«چینی ها احتمالاً به حوثی ها پول می دهند و در سازمان ملل از آنها دفاع می کنند، با در نظر گرفتن این موضوع، احتمالاً روابط بین چین و حوثی ها در دوره آینده اهمیت بیشتری خواهد یافت».نیل کویلیام، فعال در برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در چتم هاوس نیز معتقد است که مقامات پکن از حوثی ها انتقاد نمی کنند و بر این اصل پایبند هستند که مسائل داخلی یمن، به خود یمنی ها مرتبط است و باید توسط آنها در داخل حل شود. چین همیشه به دنبال منافع خود است. اولویت این کشور تضمین عبور کشتی ها برای واردات/صادراتش است. این تحلیلگر در ادامه افزود: چین حوثی‌ها را برای قراردادهای انرژی تحت فشار قرار خواهد داد تا بدین طریق تعامل اقتصادی اش را با یمن عمیق تر کند.

نسخه واگنر در یمن اجرا می شود؟

از آنجا که روسیه سرگرم جنگ در اوکراین است و انگیزه های اقتصادی محدودی برای ارائه به یمن دارد، منطقی است که حوثی ها بیشتر به پکن متکی باشند تا مسکو. با این وجود، انکار کامل پتانسیل روسیه در آینده یمن، بی احتیاطی خواهد بود. روسیه به‌عنوان عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد - و شریک بازیگران دولتی و غیردولتی در سراسر جهان که با هدف مسکو برای مقابله با هژمونی ایالات متحده و ترویج جهان چند قطبی همسو هستند - برای حوثی‌ها بازیگر بسیار با اهمیتی است.در همین راستا، یک هیئت حوثی در ماه ژانویه از مسکو بازدید کرد و از روسیه خواست که بر اسرائیل و آمریکا جهت توقف جنگ در غزه فشار بیاورد. این نشست بر نقش مسکو در درک حوثی‌ها به‌عنوان یک نهاد حکومتی «مشروع» – به جای یک گروه مسلح، تأکید کرد. این گروه یمنی با اعزام نمایندگانی به پایتخت روسیه عملاً از روابط خود با مسکو برای ارتقای وجهه خود استفاده کرده اند. در آینده، می‌توان تصور کرد که روسیه می‌تواند به روش‌های مبهم درگیر چشم‌انداز امنیتی یمن شود ، این کشور در این زمینه می تواند از درس های خود در زمینه استقرار شرکت نظامی خصوصی واگنر در کشورهای عربی چون لیبی، سودان و سوریه استفاده کند.

تروس پیش‌بینی می‌کند که واگنر ممکن است در یمن نفوذش را برجسته تر کند. به ادعای ناظران، در حالی که اسرائیل در غیاب آینده نگری استراتژیک درگیر جنگ غزه است، تنش ها به سایر بخش های منطقه گسترش یافته است. این گزاره احتمالاً چشم انداز منطقه را برای سال های آینده تغییر می دهد. حوثی‌ها از تشدید احساسات ضد آمریکایی در منطقه و خشم نسبت به اسرائیل استفاده می کنند.در این میان، چین و روسیه از وضعیت بازی فرصت سازی کرده تا ایالات متحده را در موضع ضعف قرار دهد. این دو قدرت می توانند استراتژی دوگانه اتخاذ کنند: به حمایت از حوثی ها ادامه دهند - یا حداقل از محکوم کردن گروه یمنی خودداری کنند. همزمان، پکن و مسکو می توانند از واشنگتن بخواهند که تل آویو را تحت فشار قرار دهد تا با آتش بس در غزه موافقت کند، گام هایی در جهت تشکیل کشور فلسطین بردارد و عملیات نظامی در داخل یمن را متوقف کند – پکن و مسکو اینگونه می توانند چهره مثبتی از خود در خاورمیانه ترسیم کنند