صادرات چمدانی فقط اصطلاحی برای برون‌رفت از بحران صادراتی‌ست

به گزارش مردم سالاری آنلاین، مسئولان صنایع‌دستی کشور بارها اعلام کرده‌اند که حدود ۳۰۰ رشته صنایع دستی در ایران فعال است و به این واسطه رتبه اول به لحاظ تنوع و رشته‌های صنایع دستی را در جهان به خود اختصاص داده است، اما واقعیت این است که در حوزه ارزآوری صادرات صنایع‌دستی وضعیت خوبی نداریم. از کل اقتصاد صنایع‌دستی جهان، تنها ۵ صدم درصد شامل صنایع‌دستی کشور ما است.
با این وجود مسئولان صنایع‌دستی کشور تاکید دارند، برنامه‌ریزی برای صنایع‌دستی این است که به بازارهای جهانی متصل شویم. رفع پیمان‌سپاری ارزی از صنایع‌دستی در همین راستا انجام شد. به دنبال این هستیم که زنجیره رقابت را تکمیل کنیم تا شاهد فروش و صادرات بیشتر در حوزه صنایع‌دستی باشیم. با این وجود گفته می‌شود بیشترین بخش از صادرات در حوزه صنایع دستی به صادرات چمدانی اختصاص پیدا می‌کند و عموماً گردشگران با خرید صنایع دستی آن را به عنوان سوغات و یادگاری با خود به همراه می‌برند. مریم جلالی (معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری) در این خصوص به ایلنا گفت: صادرات چمدانی یک اصطلاح وضع شده برای برون‌رفت از یک بحران است. صادرات چمدانی قابل اتکا و قابل احصا نیست و بر اساس ذوق خریدار اتفاق می‌افتد. با این وجود نباید فراموش کرد که صادرات چمدانی نشان دهنده اقبال خریدار خارجی نسبت به صنایع دستی است اتفاقاً این قضیه در حوزه صنایع‌دستی خرد از جمله منسوجات، زیورآلات و صنایعی که در چمدان جا می شوند، اتفاق می‌افتد. 
او ادامه داد: این در حالی است که ما ناچار هستیم به سمت صادرات انبوه در حوزه صنایع دستی روی بیاوریم و باید بتوانیم مکانیسم‌هایی برای نمایش و فروش آثار صنایع دستی در کشورهای هدف طراحی کنیم، لازمه این امر بازاریابی و سلیقه‌سازی است چراکه قطعاً مخاطبان ما، در کشوری مانند آمریکای جنوبی سلیقه‌ای متفاوت برای خرید صنایع دستی نسبت به مخاطبان ما، در کشورهای خاور دور دارند. احصاء تمام این موارد باید متکی بر یک دانشنامه علمی باشد. نمی‌توان همین‌طوری، ذوقی و سلیقه‌ای، محصولات صنایع دستی برای فروش در کشورهای هدف را تولید کرد. در واقع این نوع صادرات با صادرات چمدانی که هم بازاریابی و هم ارسال آن ذوق و سلیقه‌ای است، متفاوت است.
جلالی با اشاره به اینکه باید مکانیسمی علمی برای تولید و صادرات صنایع دستی طراحی شود،‌ خاطرنشان کرد: زنجیره ارزش که از آن یاد می‌کنم یعنی از سیاست‌گذاری تا تنظیم‌گری، تسهیلگری و تصدی‌گری و تمام چرخه را باید سر و سامان داد به این معنا که اگر محصول را بدون شناخت شاخص‌ها و استانداردهای بین المللی و جهانی صادر کنیم، نمی‌توانیم موفق شویم چراکه علاوه بر تفاوت قوانین در کشور‌های مختلف، استانداردها و سلایق نیز متفاوت است از این رو باید اطلاعات و آگاهی خود را در این زمینه افزایش دهیم و بتوانیم در حوزه صنایع دستی جهانی فکر کنیم. باید بتوانیم رویکرد جهانی را در محل تولید محصولات بومی‌سازی و خلق محصول کنیم تا چرخه کامل شود.
معاون صنایع دستی کشور در پاسخ به این سوال که در حوزه صنایع دستی تا چه اندازه می‌توانیم از تجربیاتی که در صادرات فرش داریم، استفاده کنیم، گفت: متأسفانه جدا افتادگی فرش از صنایع دستی و سیاست‌گذاری‌هایی که در حوزه فرش اعمال می‌شود سبب شده تا ما نتوانیم در حوزه فرش اظهارنظر کنیم، این در حالی است که این حوزه نیز با چالش‌های فراوان همراه است. تنها تفاوت آن است که عمومی ساختن فرش ایرانی و تصویری که از آن در اذهان جهانی شکل گرفته سبب شده تا فرش در حوزه صادرات از صنایع دستی خیلی جلوتر باشد. صنایع دستی نیاز دارد تا به‌روز شود و خود را بر اساس دانش جهانی به بازارهای جهانی متصل کند.
به گفته او بخش زیورآلات مزیت رقابتی بیشتری در حوزه صادرات در عرصه بین المللی را دارند. منسوجات در رده دوم قرار دارند و تقاضای جهانی برای آن وجود دارد. بخش فلزات نیز طرفداران خود را دارد؛ برای مثال ملیله زنجان بسیار پرطرفدار است. از این رو سعی شده تا بر اساس طرح آمایش عواملی همچون سلیقه مخاطب، قیمت تمام شده و محصول ارائه شده بررسی و برای هر یک از کشورهای هدف مورد سنجش قرار گیرد.
جلالی در پاسخ به سوالِ دیگر خبرنگار ایلنا، مبنی بر آنکه کشورهایی مانند چین و هند نیز همچون ایران از تنوع بالایی در حوزه رشته‌های صنایع دستی برخوردار هستند و در حوزه صادرات و نفوذ در بازار جهانی و بین المللی نیز موفق عمل کرده‌اند و اینکه ما تا چند روز می‌توانیم از تجربه این کشورها در حوزه صادرات صنایع دستی استفاده کنیم، گفت: درست است که کشوری مانند چین توانسته در این حوزه موفق عمل کند از این رو درصدد تدارک گفتگو‌هایی با این کشورها هستیم. متاسفانه در اینکه بتوانیم در حوزه صنایع دستی برند داشته باشیم و اینکه بتوانیم صاحب نام جهانی شویم تا بتوانیم تضمین کننده کیفیت و خدمات پس از فروش باشیم، کم کاری شده است. امیدوار هستیم با راه‌اندازی هولدینگ در کنسرسیوم صنایع دستی این مهم را پوشش دهیم.