شواهد و قرائن به ما میگوید این بار شانس احیای برجام بیش از قبل است؛ برای این مدعا چند نکته را میتوان بازگو و لحاظ کرد:
در ابتدا محرز است که به همان نسبتی که کاخ سفید نیازمند این توافق است تهران نیز. یعنی هر دو سوی اصلی مذاکره به یک توافق در راستای احیای برجام احتیاج دارند.
آمریکا و بایدن میخواهند توفیقی در سیاست خارجی کسب کنند و ایران و دولت رئیسی نیز نیاز به تحولات اقتصادی مثبت دارند و نیک میدانند بدون احیای برجام چنین نمیتوان کرد!
روزنامه کیهان که مخالف سرسخت برجام است علم مخالفت را بلند کرده است.
این نشانه خوبی است برای اثبات ادعای احتمال جدی توافق. هر زمان حسین شریعتمداری و دوستاناش پای کار آمدند و سیاست خارجی دولتی را به نقد کشیدند بدانید مقرر شده گشایشی در این حوزه رخ دهد. کیهانیها اصولا به یک سیاست خارجی بسته و شعاری مثل همان فرمولهای سعید جلیلی علاقه دارند ولاغیر.
نکته دیگر اینکه میز مذاکرات به شدت خلوت شده است. دیگر خبری از طرفهای اروپایی، روسیه و چین نیست.
صرفا ایران و آمریکا به صورت غیر مستقیم در دوحه به مذاکره میپردازند تا راه حلی پیدا کنند.
از همان ابتدا هم تقریبا طرفهای دیگر منهای آمریکا تاثیر آنچنانی بر مذاکرات نداشتند و بیشتر پیغامبر بودند. حالا با حذف آنها علیالخصوص روسها میتوان بیشتر به احیای برجام امیدوار بود. از این نکته هم نباید گذشت که دولت رئیسی کم کم در حال یک پوست اندازی فکری در حوزه سیاست خارجی است؛ همان که در دولت احمدینژاد نیز رخ داد اما دیر.
رئیس دولتهای نهم و دهم وقتی فهمید که دشنام دادن به دولتهای غربی سودی که ندارد هیچ بلکه منجر به تحریمهای کمرشکن میشود که دیگر کار از کار گذشته و پرونده ایران در شورای امنیت مطرح شده بود.
اکنون به نظر میرسد دولت ابراهیم رئیسی زودتر در حال نتیجه گیری در این موضوع است.
رفت و آمدهای دیپلماتیک با همسایهها و کشورهای غیر موثر خوب است اما کافی و وافی نیست. به نوعی تا زمانی که مشکل اصلی حل نشود این فعالیتهای دیپلماتیک وقت تلف کردن است. مستقلترین کشورها نیز وقتی بناست ارتباط تجاری با کشورمان داشته باشند برایشان مهم است تهران از لحاظ تحریم و مبادلات بانکی در چه وضعیتی قرار دارد.
کشوری که نمیتواند یک پول ساده را جا به جا کند و غالب نهادهای اقتصادیاش زیر یوغ تحریم قرار دارند هیچ نفعی ندارد و هر توافقی هم که شود بر روی کاغذ باقی میماند.
امیدها نسبت به احیای برجام بیشتر شده و بازار نیز این موضوع را درک کرده هر چند ممکن است این تحلیلها غلط از آب در بیاید. باید منتظر ماند.