بیانیه انجمن فیزیک درباره علوم کوانتومی در ایران 

در روزهای اخیر اظهارات یکی از صاحب منصبان کشور در باره «سرمنشاء بودن ما در کوانتوم»، آن هم در هزار سال پیش، انعکاس وسیعی در داخل و خارج کشور داشته است. متاسفانه بی‌پایه و اساس بودن این ادعا چنان است که موجی از تاسف و شرمندگی را در دوستداران پیشرفت و اعتلای کشور برانگیخته است. به‌‌همین سبب انجمن فیزیک ایران ناگزیر است که برای دفاع از تلاش‌های جامعه علمی ایران نکاتی را به‌کلیه مسولان و دولت‌مردان و هم‌چنین رسانه‌های جمعی تذکر دهد و در واقع مواضع پیشین خود را تکرار کند.

پیشرفت علمی در یک حوزه پدیده‌ای است تدریجی که با تلاش مداوم ده‌ها سال پژوهشگران و متخصصان یک کشور و همکاری آنها با همتایان خود در جوامع دیگر و البته با پشتیبانی و سرمایه‌گذاری های کلان دولت‌ها و موسسات اتفاق می‌افتد.

آن دسته از کشورهای در حال توسعه که این موضوع بدیهی را دریافته‌اند بسرعت در حال کم کردن فاصله خود با قدرت‌های بزرگ هستند. متاسفانه در کشور ما درک کاملا نادرستِ رهبران سیاسی و نظامی‌ از پیشرفت علمی و اشتیاق آنها برای پیشی گرفتن زودرس از قدرت‌های بزرگ، نه تنها این فاصله را کم نکرده بلکه روز به روز خسران‌های بزرگی را به‌کشور و سرمایه‌های ملی آن تحمیل کرده است.

حاصل چنین نگاهی مسابقه‌ای است که بین نهادها و سازمان‌های مختلف برای طرح ادعاهای بی‌‌اساس در گرفته که هر روز نمونه‌ای از آن را در رسانه‌های جمعی مشاهده می‌کنیم. روزی سخن از غنی‌سازی اورانیوم در یک آشپزخانه توسط دانش‌آموز شانزده ساله است و روزی دیگر سخن از ساخت دستگاه ویروس‌یاب الکترومغناطیسی مستعان و امروز هم سخن از «سرمنشاء بودن ما در علم کوانتوم» آن هم در هزار سال پیش.

شاید گویندگان چنین مطالبی تصور می‌کنند طرح چنین مطالبی غرور ملی و امید نسل جوان را در داخل کشور تقویت می‌کند. اما حقیقت آن است که این نوع ادعاها برای همان جوانان نیز تنها باعث شرمندگی و برباد رفتن امید و اعتماد آنان به‌آینده‌ای مبتنی بر عقلانیت می‌شود. جوانانی که می‌بینند افرادی هنوز می‌توانند با طرح ادعاهایی که با واقعیت بسیار فاصله دارد مسئولین کشور را بفریبند، به‌این نتیجه می‌رسند که در ساختن آینده‌ی وطن جایی ندارند و راهی کشورهایی می‌شوند که به‌استعدادهای آنها فرصت رشد و شکوفایی می‌دهد.

حال که مسئولین کشور ما، اگرچه دیرهنگام، به‌اهمیت علوم و فناوری کوانتومی پی‌برده‌اند، مسئولیت حرفه‌ای ما ایجاب می‌کند که یک بار دیگر توجه آنها را به‌دیدگاه شاخه علوم و فناوری اطلاعات کوانتومی انجمن فیزیک که در تاریخ ۱۳۹۹/۴/۱۴و در همین ارتباط منتشر شد جلب کنیم. در آنجا به‌دقت ضرورت‌های پیشرفت در این رشته، مزیت‌های نسبی کشور و هم‌چنین الگوهای پیشرفت را در کشورهای مشابه توضیح داده‌ایم. اکنون انجمن فیزیک ایران در این بیانیه به‌بیان این واقعیت اکتفا می‌کند که فاصله جامعه علمی ما در این حوزه، در بخش تجربی و آزمایشگاهی، با دستاوردهای بین‌المللی گزارش شده بسیار زیاد است. بنابراین در ارایه گزارش هر نوع پیشرفتی، از هر سازمان و نهاد و آزمایشگاهی، جایی برای نگرانی و ملاحظات امنیتی وجود ندارد. در حال حاضر از موسسات ما، آن هم در صورتی که قدم‌های پژوهشی خود را به‌درستی بردارند، تنها انتظار می‌رود که پروژه‌هایی که سال‌ها پیش گزارش شده‌اند را باز تولید و تکرار کنند، و البته این دستاورد کمی هم نیست. هر پیشرفتی در این مسیر فقط و فقط وقتی می‌تواند معتبر شمرده شود که گزارش آن به‌صورتی که مرسوم جامعه علمی است منتشر شده و توسط اهل فن مورد ارزیابی و انتقاد قرار گیرد تا راه برای پیشرفت‌های بعدی باز شود. با قدم‌های مستحکمی به‌این گونه می‌شود به‌آینده‌ای روشن در این زمینه برای کشور امیدوار بود. هر نوع تلاش برای تبلیغات رسانه‌ای با اجتناب از مسیر درست ارزیابی حرفه‌ایِ دستاوردهای علمی از سوی هر سازمان و نهادی، می‌بایست هشداری برای تصمیم‌گیران کشور باشد و آنان را نسبت به‌عدم اصالت این فعالیت‌ها، با اهداف سودجویانه و هدر دادن منابع ملی، نگران کند.