ادبیات فارسی: قله‌ی ادبیات جهان

معصومه غیوری، یکی از اساتید برجسته دانشگاه گیلان در این برنامه، رودکی و جمال زاده را دو تن از شخصیت های برجسته و تاثیرگذار در حوزه شعر و ادبیات فارسی دانست و اظهار کرد: از رودکی به عنوان پدر شعر فارسی و از جمال زاده به عنوان پدر داستان نویسی یاد می کنند.
وی با بیان اینکه شاعران زیادی پس از رودکی در اشعار و تذکره های خودشان بسیار قدر سخن او را دانسته و از توانمندی اش در سرایش شعر سخن گفته اند، افزود: رودکی استاد تصویرسازی مضامین متعدد در قالب شعر بود و لذا به عنوان یک شاعر تاثیرگذار و جریان ساز در ادبیات فارسی مطرح است.
این استادیار گروه ادبیات فارسی دانشگاه گیلان، پختگی زبان در عین سادگی را یکی از مولفه های اصلی شهرت و اهمیت رودکی دانست و تصریح کرد: زبان شعر رودکی در زمان خودش به قدری جذاب بود که همه در برابر آن سر تعظیم فرود می آوردند و قدرت بیان در اشعارش موج می زد. در واقع می توان زبان ساده و تصویرسازی های فوق العاده زیبا، متنوع و بدیع را وجه تمایز اشعار رودکی دانست.
غیوری، با بیان اینکه رودکی همه قالب های شعر اعم از غزل و قصیده و مثنوی و قطعه و رباعی و دوبیتی و... را طبع آزمایی کرده بود، گفت: مدح، تغزل و پندهای اخلاقی در راس مضامین شعر رودکی قرار دارد.
وی با اشاره به نقش زندگی نامه رودکی در تصویرسازی های اشعارش، ادامه داد: رودکی را شاعر نابینا می دانیم، اما تنوع رنگی و تصویری و واژگانی در اشعار رودکی بسیار زیاد و جذاب است؛ نتیجتا این شاعر پرآوازه مادرزاد نابینا نبوده و بخشی از زندگی را دچار نابینایی شده است.
این استادیار گروه ادبیات فارسی دانشگاه گیلان، قدرت شعر رودکی را در جذب مخاطب و اثرگذاری بر او دانست و خاطرنشان کرد: رودکی مخاطب سنجی می کرد و کلام متناسب را به مخاطب ارائه می داد تا بتواند حداکثر اثر را بر او داشته باشد. شعر «بوی جوی مولیان آید همی...» نمونه ای از قدرت شعر و ادبیات است که رودکی از این قدرت برای آگاه کردن مخاطب و تهییج و تحت تاثیر قرار دادن او بهره می گیرد.
وی با بیان اینکه شعر و موسیقی در پیشینه ایرانیان به هم پیوسته هستند، اضافه کرد: ادبیات به عنوان یک رویداد با تاریخ پیوند محکمی دارد و بخشی از تاریخ سرزمینی به ویژه استبداد شاهان و ارتباط آنان با زیردستان را از طریق شعر می پذیریم.
غیوری، از رودکی به عنوان یک سخنگوی قدرتمند در دستگاه قدرت یاد کرد و گفت: رودکی اگرچه مدح می کند، اما این مدح حمایت از ادبیات و ترویج زبان فارسی است. زبان فارسی حدود ۲۰۰ سال بعد از اسلام به حاشیه رفت و زبان رسمی نبود، اما قدرت گرفتن سامانیان و حمایت آنان از شاعران و نویسندگان و اندیشمندان به ترویج زبان فارسی کمک کرد و بعدها به قله ادبیات یعنی شاهنامه فردوسی رسیدیم لذا اگر قدرت سیاسی و فرهنگی از زبان فارسی حمایت نمی کرد و امثال رودکی ها نبودند، بدون تردید زبان فارسی به فراموشی سپرده می شد.
این استادیار گروه ادبیات فارسی دانشگاه گیلان، محمدعلی جمال زاده را یکی از شخصیت های برجسته زبان و ادبیات فارسی در عصر مشروطه دانست و بیان کرد: پدر جمالزاده جزو وعاظ بود و این خصلت وعظ و تسلط بر کلام که بر مخاطب اثر دارد در نثر جمال زاده به چشم می خورد. او که تحصیلکرده فرانسه در رشته حقوق بود، بسیار به ایران و فرهنگ و زبان فارسی عشق می ورزید و همواره خودش را مسئول بازتاب گوشه ای از این تاریخ و فرهنگ می دانست.
وی ادامه داد: اگرچه جمال زاده اولین نویسنده و داستان نویس ایرانی نیست، اما به دلیل اهتمام و آگاهی نسبت به این نوع ادبی، او را پدر داستان نویسی ایران می نامند. در واقع جمال زاده با قالب داستان کوتاه و ظرفیت های آن و چگونگی استفاده از این ظرفیت ها برای آفرینش های هنری و انتقاد از وضع موجود جامعه و بالا بردن سطح آگاهی و درک مردم، آشنا بود.
غیوری، آغاز سده ۱۳۰۰ را دوران تحولات قدرتمند در ادبیات فارسی دانست و با اشاره به شتاب نثر فارسی در سال های آغازین این سده، عنوان کرد: جریان نثر فارسی به سمت قالب روایی یعنی داستان، داستان کوتاه، داستان بلند، رمان و... رفت و تا امروز ادامه دارد.
این استاد دانشگاه، افصح المتکلمین را یکی از شخصیت های مهم خطه گیلان در جریان سازی نثر فارسی به سمت روایت گونه دانست و ادامه داد: شخصیت داستانی افصح المتکلمین «علی عمو» نام داشت که ماجراهای او در نشریه خیرالکلام به چاپ می رسید. در واقع شاهد فضاسازی، کارکترسازی، موقعیت و وضعت در این داستان ها هستیم.
وی اثرگذار دهخدا بر جمال زاده را غیر قابل انکار دانست و متذکر شد: نثر جمال زاده منتقدات زیادی داشت و برخی معتقد بودند که داستان های جمال زاده زبان فارسی را از اوج اعلی به زیر کشیده؛ این در حالی است که نثر فارسی دارای زبان بسیار فخیم و جزیل بوده و لغات سخت دارد، اما با رونق گرفتن روزنامه نگاری در ایران، این نثر به سمت ساده سازی پیش رفت؛ البته امروزه شاهد سهل انگاری درباره زبان فارسی هستیم و هیچ اهتمامی در نگه داشتن زبان نداریم.
غیوری، با بیان اینکه زبان فارسی می تواند فرهنگ ایران را به نحو احسن بازتاب دهد، تصریح کرد: داستان های رئالیستی جمالزاده ساده اما دغدغه مند جامعه ایران در سپهر سیاسی و فرهنگی و زیست بومی بود، زیرا جمالزاده علاوه بر داستان نویسی یک محقق بود و در حوزه ادبیات و تاریخ و فرهنگ ایران کار می کرد و لذا نسبت به جامعه و عامه مردم شناخت و درک داشت.
این استادیار گروه ادبیات فارسی دانشگاه گیلان، ارتقای آثار ادبی را در گرو ارتقای سطح آگاهی و فرهیختگی و قدرتمندی مخاطب دانست و اظهار کرد: ادبیات فقط زبان ما نیست، بلکه فرهنگ و تاریخ و تمدن ایران زمین در ادبیات فارسی تبلور پیدا کرده و در عرصه های بین المللی برجسته شده است لذا خواندن هرچه بیشتر و بهتر شعر و داستان به برقراری رابطه دوسویه بین متن و مخاطب منجر می شود و به در اوج ماندن این زبان کمک می کند.
وی ادبیات فارسی را یکی از قله های ادبیات جهان دانست و بیان کرد: باید از ظرفیت فضای مجازی برای اعتلای زبان فارسی استفاده کنیم.
پریسا کرمی، مدیرکل کتابخانه های عمومی گیلان نیز، با تاکید بر لزوم پرهیز از پاسداشت های شعارگونه زبان و ادبیات فارسی، اضافه کرد: آگاهی جامعه نسبت به این فرهنگ غنی کمک می کند تا جوانان و نوجوانان نسبت به تاریخ و ادبیات کشور اهتمام داشته باشند.
وی با بیان اینکه شعر و ادبیات فارسی با تمام لحظات زندگی ما عجین است، یادآور شد: از لالایی مادر برای نوزاد تا شعرخوانی در مدح و رسای فردی که دیگر در قید حیات نیست، درگیر ادبیات است و برای پند و اندر و بیان مقصود از شعر استفاده می کنیم، زیرا یک بیت شعر می تواند ساعت ها مفهوم را برساند.
مدیرکل کتابخانه های عمومی گیلان، با اشاره به نگارش های کتاب های فراوان درباره سعدی و حافظ و فردوسی توسط کشورهای غیر فارسی زبان، خاطرنشان کرد: غنای فرهنگ و ادب فارسی به قدری زیاد است که بیتی از شاعران ایرانی بر سر درب سازمان های جهانی می درخشد.
کرمی، با بیان اینکه باید نسل جوان را با بزرگان ادبیات ایران زمین آشنا کنیم، گفت: محافل ادبی کودک و بزرگسال نهاد کتابخانه های عمومی به ارتقای سطح ادبیات و فهم مخاطبان از زبان فارسی کمک می کند.
به گزارش ایسنا، تفاهم نامه همکاری میان اداره کل کتابخانه های عمومی استان گیلان و سازمان جهاد دانشگاهی استان با حضور پریسا کرمی و فریبرز جمالزاد فلاح، رئیس سازمان جهاد دانشگاهی استان گیلان امضا شد.