آتشگاه اصفهان در شرف نابودی است!

پس از شاه‌دژ و صُفه، این‌بار نوبت سرنوشت کوه آتشگاه اصفهان است تا با اجرای طرح تله‌کابین از میان برود، شهرداری به تازگی اتصال فضایی در این محدوده‌ی باستانی را مطرح کرده است، رخدادی که می‌تواند به آسیب و مخدوش شدن چشم‌انداز این مجموعه‌ی تاریخی بینجامد.
به گزارش ایرنا، آتشگاه، یکی از ۲ میراث ارزشمند برجای‌مانده از دوران پیش از اسلام در اصفهان است. این اثر ملی دارای حریم مصوب و ابلاغی است و بنابراین هرگونه دخل و تصرف در حریم و عرصه و آنچه موجب آسیب و یا مخدوش شدن چشم‌اندازعمومی آن شود پیگرد قانونی دارد.
طرح شهرداری برای  ایجاد تکنولوژی اتصال فضایی از فراز کوه آتشگاه تا کوه قائمیه برای بررسی در کمیسیون ماده پنج به اداره راه و شهرسازی استان اصفهان فرستاده شد اما گویا به دلیل ناقص بودن و نگرفتن نظر جهاد کشاورزی ، این طرح  دوباره برای تکمیل و رفع نواقص به شهرداری اصفهان فرستاده شده است. همه‌ی این‌ها در حالی است که اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان در جریان این تصمیم و طرح شهرداری برای ایجاد تله‌کابین یا اجرای طرح‌های همانند (:مشابه) در حریم یکی از مهم‌ترین و باستانی‌ترین آثار تاریخی شهر قرار نگرفته است.
پرسش این است که شهرداری اصفهان چرا و چگونه بدون توجه به تجربه‌‌ی دوره‌های پیشین مدیریت شهری در اجرای تله‌کابین در کوه صفه و تبعات برآمده از آن  برای شاه‌دژ  و از همه مهم‌تر بدون رایزنی (:مشورت) با نهادهای متولی، کارشناسان و باستان‌شناسان دوباره طرح ایجاد تله‌کابین و یا تکنولوژی ‌های نوین اتصال فضایی را  در حریم کوه آتشگاه، یکی از آثار  باستانی اصفهان و ایران مطرح کرده است؟
گرچه پیشتر تصمیم‌هایی از این دست با نام رونق گردشگری آثاری چون شاه‌دژ را در اصفهان و یا گنج‌نامه را در همدان و یا در سال‌ها و ماه‌های اخیر تاق بستان در کرمانشاه را از دم تیغ گذرانده و تهدید می‌کند اما  برپایه‌ی کدام سنخیت و یا کدام قانون می‌توان در عرصه و حریم یک اثر باستانی اقدام به ایجاد تکنولوژی‌های نوین کرد؟ شمشیر دو لبه‌ی این کارها یک سویش آثار میراث تاریخی است و سوی دیگر گردشگری پایدار است که شوربختانه زیر پرچم نام گردشگری از سوی نهادهای دست اندرکار پشتیبانی می‌شوند.
شکوه و استواری کوه آتشگاه در جوار بیشه ناژوان که بستر زاینده‌رود از میان آن می‌گذرد،  یکی از بی‌مانند‌ترین چشم‌اندازهای تاریخی و طبیعی در اصفهان است. دیرینگی سازه‌های خشتی بر فراز کوه آتشگاه که در منابع تاریخی اصفهان به «مهربین» نام‌ور بوده است به دوران پیش از اسلام و کهن‌تر از ساسانی بر می‌گردد. برخی باستان شناسان با استناد به نتایج آزمایش سال‌یابی به روش کربن ۱۴ ، آتشگاه را یک نیایشگاه ایلامی دانسته‌اند که سپس‌ها تبدیل به نیایشگاه مهری شده است.
بیشه ناژوان و نمای زیبای جایگاه آتش در کوه آتشگاه پیوندگاه میراث طبیعی و تاریخی است که حالا شهرداری اصفهان درصدد آن شده برای توسعه‌ی طرح‌های تفریحی که پیشتر هم در قالب تله سیژ در بیشه ناژوان و هم تله‌کابین در کوه صفه تجربه کرده است، این‌بار تکنولوژی اتصال فضایی با نام سازه‌های سبک را  بر فراز کوه آتشگاه تا کوه قائمیه تجربه کند. طرحی برای درآمدزایی با نام گردشگری به قیمت دخل و تصرف در حریم یک اثر ثبتی که معلوم نیست چه پیامدهایی برای یک اثر باستانی و یگانه در اصفهان داشته باشد.
شوربختانه چند سالی است طرح‌های تله‌کابین‌سازی بلای جان محوطه‌های باستانی در دل مناطق کوهستانی ایران شده است. گسترش طرح‌های ناپایدار گردشگری و البته ناموفق از سوی مدیران شهری در اماکن تاریخی و طبیعی چون گنج‌نامه در همدان، اجرای پایه‌های تله کابین بر گُرده شاه‌دژ و تخریب لایه‌های باستانی و بارگذاری‌های بی حساب و کتاب بر دامنه و فراز کوه صفه در اصفهان و یا اصرار برای نصب تله‌کابین در تاق بستان کرمانشاه با وجود مخالفت‌های کارشناسان از جمله کارهایی در راستای درآمدزایی و جذب گردشگر در جوار آثار باستانی و یگانه ایران است که به بهای گزاف آسیب، تخریب و مخدوش کردن منظر عمومی میراث طبیعی و تاریخی تمام شده یا خواهد شد.
قدرت‌الله نوروزی، شهردار اصفهان پیشتر در رسانه‌های شهرداری اعلام کرد: دامنه‌ی کوه قائمیه تا رودخانه‌ی زاینده‌رود و از آن سو کوه آتشگاه تا دامنه‌ی رودخانه می‌توان تله سیژ، تله کابین و یا تکنولوژی‌های نوین با بهره‌گیری از فضا ایجاد کرد تا افراد از تماشای چشم‌اندازهای زیبای شهر لذت ببرند. در این باره مذاکراتی انجام شده که امیدوارم در دستور کار  قرار گیرد و در دوره‌ی آینده مدیریت شهری، به این مهم پرداخته شود.
از دید قانونی مجوز چنین کاری را نمی‌دهیم
ناصر طاهری، معاون میراث‌فرهنگی اصفهان درباره‌ی طرح اجرای تله کابین یا هر اتصال فضایی دیگر از کوه آتشگاه به کوه قائمیه ابراز بی‌اطلاعی کرد و دراین‌باره به خبرنگار ایرنا گفت:  پروانه‌ی (:اجازه) چنین کاری را نمی‌دهیم. چون کوه آتشگاه ثبت میراث است و عرصه‌ی تاریخی به‌شمار می‌رود. این کارها هم بحث چشم‌انداز و هم بحث آسیب به اثر تاریخی را در پی‌خواهد داشت و از این‌رو به لحاظ قانونی نمی‌توانیم پروانه‌ی چنین کاری را بدهیم.
طاهری یادآور شد: هر طرحی  نقاط ضعف و قوت دارد. گاهی اوقات ممکن است طرحی از نظر زیرساخت گردشگری مناسب باشد اما به چشم‌انداز آثار تاریخی آسیب بزند . ممکن است طرحی  برای گردشگری منافع داشته باشد  ولی از سوی دیگر  باید پیامدهای این موضوع را هم دید که به آثار تاریخی آسیب می‌زنند.
وی با پافشاری بر گردشگری پایدار گفت: ما مخالفتی با گردشگری نداریم چون خودمان متولی آن هستیم اما نباید تجربه‌هایی مثل تله‌کابین گنج‌نامه همدان تکرار شود. از تجربه‌ها و رخدادهای گذشته در  نقاط و محوطه‌های تاریخی دیگر  باید استفاده کرد و به راه‌حلی رسید که نه میراث فرهنگی آسیب ببیند و نه از توسعه گردشگری جلوگیری شود.
طاهری طرح اتصال فضایی کوه آتشگاه به کوه قائمیه را خام و نپخته دانست و افزود: طرح‌های این‌چنینی طرح‌های بزرگی هستند که باید در آن‌ها  ملاحظات تاریخی و فرهنگی در نظر گرفته شود. زمانی که گذر مترو از چهارباغ مطرح بود  کسی با مترو مخالف نبود بلکه صحبت بر سر این بود که  در کنار مترو  و همه طرح‌های بزرگ باید یک پیوست پژوهش‌های تاریخی و  فرهنگی وجود داشته باشد.
علیرضا جعفری‌زند، باستان‌شناس و نویسنده‌ی کتاب «اصفهان پیش از اسلام »  نیز درباره‌ی تصمیمات نوین شهرداری اصفهان درباره‌ی اتصال فضایی کوه آتشگاه به کوه قائمیه به ایرنا گفت: بنای تاریخی روی کوه آتشگاه  وجود دارد و بنابراین با این اقدام همان اتفاقی خواهد افتاد که در کوه صفه افتاد.
وی افزود: ماچا پیچو( شهری با دیواره‌های سنگی در بالاترین نقطه کوهی به همین نام در کشور پرو) یک اثر  تاریخی در آمریکای جنوبی  مربوط  به تمدن مایا است که  مردم کیلومترها برای رسیدن به آن پیاده روی می‌کنند. در واقع  همیشه فکر می‌کنند که این سختی برای دیدار،آن اثر تاریخی را زیباتر می‌کند.
وی این پرسش را مطرح کرد که باید دید رویکرد شهرداری در ایجاد این اتصال فضایی چیست و اگر منظور این نهاد گذر از روی رودخانه است که این اقدام می‌تواند از جایی  دیگر هم انجام شود و نباید از کوه آتشگاه  این اتفاق بیفتد.
این باستان شناس با  تاکید بر این که شهرداری باید کوه آتشگاه را  از این مساله جدا بداند، گفت: حفاری‌ها و کاوش‌های آتشگاه  انجام نگرفته است. این محوطه بخش‌هایی دارد که هنوز نهفته است و بنابراین نباید چنین اتفاقی در آتشگاه بیفتد. همین  را کم داریم که آتشگاه  پایه تله‌کابین شود  و پوسته‌ی نازکی هم که از آثار تاریخی در این مکان  داریم از میان برود.