۱۰ پیشنهاد برای توزیع واکسن آنفلوآنزا

روزنامه همشهری نوشت: «تنها ۳روز به توزیع رسمی واکسن آنفلوآنزا مانده و هنوز بسیاری از پرسش‌ها درباره نحوه دسترسی به آن بی‌پاسخ است. چگونگی توزیع عادلانه واکسن و جلوگیری از ورود آن به بازار سیاه، چالش جدیدی برای نظام سلامت به شمار می‌رود. با این که پیش از این سخنگوی وزارت بهداشت و معاونان سازمان غذا و دارو درباره اولویت‌بندی توزیع این واکسن توضیح داده‌اند اما هنوز مشخص نیست افراد از کدام مرجع می‌توانند واکسن را تهیه کنند و آیا متقاضیان تامین می‌شوند یا خیر؟
متخصصان حوزه دارو و درمان در گفت‌وگو با «همشهری» پیشنهادهایی داده‌اند تا واکسن به‌ دست افرادی برسد که در اولویت قرار دارند. آنها بر نظارت جدی بر توزیع واکسن برای جلوگیری از ورود به بازار سیاه و رسیدن به‌ دست مافیای دارو و همچنین شفاف‌سازی اطلاعات مربوط به آن و اعلام موجودی داروخانه‌ها تأکید می‌کنند. پیش از این سازمان غذا و دارو اعلام کرده بود ۲.۵میلیون دوز واکسن در اختیار معاونت بهداشت وزارت بهداشت قرار می‌گیرد تا به‌صورت رایگان در میان گروه خاص توزیع شود. این گروه خاص، مادران باردار، سالمندان، زندانیان، کادر درمان، مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای و خاص و همچنین نیروهای مسلح‌اند. بر اساس اعلام قبلی این سازمان، توزیع دارو تنها با کد ملی انجام می‌شود و هر نفر تنها می‌تواند یک واکسن بگیرد. همچنین به گفته سخنگوی وزارت بهداشت، افراد گروه‌های خاص می‌توانند این واکسن را از مراکز بهداشت دریافت کنند و ۴.۵میلیون نفر از افراد بالای ۶۵ سال هم از داروخانه باید تهیه کنند. قیمت هر واکسن ۴۲هزارو۵۰۰تومان اعلام شده است.
با این که وزارت بهداشت میزان دوز توزیعی واکسن و اولویت دریافت‌کنندگان واکسن را اعلام کرده اما فعالان حوزه دارو می‌گویند هنوز هیچ سامانه‌ای برای ثبت کد ملی برای آنها در نظر گرفته نشده و آنها حتی نمی‌دانند که واکسن به داروخانه‌های بخش خصوصی تعلق می‌گیرد یا خیر. نکته دیگر اینجاست که تنها داروخانه‌های مرجع که سهمیه دارو دارند و معمولا انواع داروهای مهم را در اختیار دارند، سامانه ثبت مشخصات افراد را دارند که این مسئله نشان می‌دهد قرار است واکسن تنها از طریق این داروخانه‌ها توزیع شود؛ یعنی داروخانه‌های دولتی. این در حالی است که علی فاطمی، نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران به همشهری می‌گوید که این اتفاق منجر به ایجاد صف‌های طولانی در مقابل این مراکز می‌شود و با توجه به شیوع کرونا، با پروتکل‌های بهداشتی مغایرت دارد: «واکسن باید در داروخانه‌های خصوصی هم در دسترس باشد؛ هرچند که ظاهرا قرار نیست یکباره عرضه شود و به‌تدریج در کشور موجود می‌شود. اما نکته اینجاست که در هر مرحله، باید به‌صورت گردشی در داروخانه‌ها موجود شود. مردم هم تا یک‌ ماه دیگر فرصت تهیه آن را دارند.»
او به پیشنهاد انجمن داروسازان به سازمان غذا و دارو اشاره می‌کند و می‌گوید باید موجودی واکسن در داروخانه‌ها رسانه‌ای شود تا افراد بدانند از کجا باید تهیه کنند: «اولویت با کادر درمان و بیماران خاص است و در مرحله بعد افراد عادی. این موضوع باید در رسانه‌ها به‌ طور مرتب مطرح شود تا واکسن به‌دست افرادی که واقعا نیاز دارند برسد. مردم هم عجله نکنند. متأسفانه برخی دوست دارند از همان اول واکسن بخرند؛ در حالی‌ که نگهداری از آن سخت است و باید بلافاصله استفاده شود.»
به گفته فاطمی، ۱۳هزار داروخانه در کشور وجود دارد که بهترین شبکه مویرگی توزیع عادلانه واکسن به تمام کشور است: «معاونت غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی با همکاری انجمن داروسازان باید فرمولی برای توزیع عادلانه واکسن تهیه کند.»
این داروساز می‌گوید اظهار نظر مسئولان هم به نگرانی مردم دامن‌زده، سازمان غذا و دارو اعلام می‌کند که مردم نگران نباشند و واکسن به‌اندازه کافی وارد شده اما وزیر بهداشت می‌گوید که مسیر انتقال پول برای خرید واکسن قفل شده است.
مافیای دارو دندان تیز کرده
ماجرا اما به توزیع منطقی دارو محدود نمی‌شود. مافیای دارو، دندانش را برای شروع توزیع واکسن تیز کرده تا آن‌ را در بازار سیاه و حتی کشورهای همسایه که واکسن به چندین برابر قیمت در ایران فروخته می‌شود، بفروشند. عباس آقازاده که رئیس مجمع سازمان نظام پزشکی است، مخالف اختصاص واکسن به سازمان‌ها و ارگان‌های خاص است. او به «همشهری» می‌گوید: «وقتی برای نهادهای خاص سهمیه واکسن در نظر گرفته می‌شود، باتوجه به امنیتی بودن اطلاعات آنها، بعدا مشخص نمی‌شود چه کسانی تزریق کرده‌اند و چه کسانی تزریق نکرده‌اند. بنابراین باید ارزیابی دقیقی صورت گیرد، ساختار سنی و میزان جمعیتی که باید این واکسن را تزریق کنند، باید تهیه شود.»
انتقاد دیگر این مسئول در سازمان نظام پزشکی بر قیمت واکسن است. او می‌گوید واکسن ۶دلار است و با ارز۴۲۰۰ تومانی، ۴۲هزار تومان نباید فروخته شود. باید مشخص شود که تفاوت این قیمت را چه کسانی دریافت می‌کنند: «قیمت واکسن در کشورهای همسایه خیلی بیشتر از ایران است، بنابراین زمانی که وارد بازار می‌شود، به‌شدت این پتانسیل را دارد که به کشورهای همسایه قاچاق شود، معمولا هم در روند قاچاق، زنجیره سرد نگهداری از دارو رعایت نمی‌شود و معمولا با قاطر و روش‌های نامناسب حمل می‌شود.»
به‌ گفته او، در کنار همه اینها، مافیای دارو در ایران منتظر است تا از شرایط بهره‌برداری کند و به‌ دلیل فعالیت این مافیا، بخش زیادی از این واکسن می‌تواند قاچاق شود و آنها برای توزیع دندان تیز کرده‌اند. بنابراین مسئولان باید نظارت‌های بسیار جدی در این زمینه داشته باشند: «امسال ۷برابر هر سال واکسن وارد می‌شود و نباید اجازه داد واکسن سر از عراق و پاکستان دربیاورد.»
او به وضعیت واکسن‌های تقلبی هم اشاره می‌کند و می‌گوید تنها واکسن‌هایی که بارکد وزارت بهداشت دارند باید مورد استفاده قرار گیرند. به‌ گفته او، این واکسن در داروخانه‌های مرجع که سامانه ثبت اطلاعات دارند موجود می‌شود و افراد با مراجعه به آنها می‌توانند واکسن را تهیه کنند.
- برای جلوگیری از ورود واکسن آنفلوآنزا به بازار سیاه باید نظارت جدی وجود داشته باشد.
- نباید برای ارگان‌ها و سازمان‌های خاص، سهمیه جداگانه‌ای در نظر گرفته شود.
- باید کد ملی خریداران واکسن در سامانه داروخانه‌ها ثبت شود؛ سهم هر نفر یک واکسن باشد.
- توزیع واکسن در داروخانه‌ها نباید به‌ صورت سهمیه‌ای باشد و تمام داروخانه‌ها از میزان مناسبی از این واکسن برخوردار شوند.
- توزیع واکسن باید از طریق شبکه ارجاع و خانه‌های بهداشت صورت گیرد؛ مناطق حاشیه‌ای و محروم در این توزیع‌ها نباید فراموش شوند.
- توزیع واکسن تنها محدود به داروخانه‌های دولتی نباشد؛ واکسن باید در اختیار تمام داروخانه‌ها قرار گیرد؛ محدودیت توزیع واکسن در داروخانه‌های دولتی می‌تواند منجر به ازدحام جمعیت شود.
- اطلاعات و موجودی مربوط به دسترسی داروخانه‌ها به واکسن در اختیار رسانه‌ها قرار گیرد.
- کادر درمان در اولویت توزیع قرار گیرند؛ در مرحله بعد بیماران خاص و سپس مردم عادی.
- معاونت غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی با همکاری انجمن داروسازان، فرمولی برای توزیع عادلانه واکسن تهیه کنند.
- اطلاعات ارائه شده درباره واکسن از سوی مسئولان شفاف باشد
مسئولان شیوه‌نامه شناسایی افراد پرخطر را آماده کنند
با نزدیک شدن به زمان توزیع واکسن و آغاز پاییز، ستاد مرکزی مدیریت بحران سازمان نظام پزشکی، بیانیه‌ای منتشر و در آن بر مدیریت نحوه توزیع واکسن و نظارت بر دسترسی افراد در گروه‌های پرخطر تأکید کرد: «مسئولان بهداشتی کشور باید شیوه‌نامه تقسیم‌بندی جمعیت و شناسایی افراد پرخطر را بسیار سریع آماده کنند تا از هرج و مرج، ایجاد بازار سیاه، رشد پدیده قاچاق و برخوردار نشدن افرادی که واقعا به واکسن نیاز داشته‌اند جلوگیری شود.»
در بخش دیگری از این بیانیه، همچنین عنوان شده تا بازگشایی مدارس، دانشگاه‌ها، پادگان‌ها و... با احتیاط کامل و پس از بررسی تمام جوانب و وضعیت همه‌گیری ویروسی در هر منطقه، کمک گرفتن از نظرات کارشناسی مسئولان و فعالان بهداشتی و درمانی کشور انجام شود.»