تظاهر به زهد، سیره نبوی نیست

حجت الاسلام والمسلمین محمد سروش محلاتی در دومین شب از مراسم سوگواری دهه پایانی ماه صفر در هیات عشاق الائمه حزب مردم سالاری،ضمن تشریح سیره نبوی، تظاهر به زهد را مغایر سیره نبوی توصیف کرد و گفت: پیغمبر وظیفه دارد اسلام را تبلیغ کند و مسوولیت دارد در جامعه، این احکام الهی را به اجرا بگذارد اما در کنار این مسوولیتهای تبلیغی و اجرایی، اصل کلی این است که در هیچ بخشی نمی تواند از اهرم زور و فشار در مقابل مردم استفاده کند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، حجت الاسلام والمسلمین سروش محلاتی محقق برجسته حوزه علمیه قم و استاد دانشگاه، در سخنان خود به موضوع سنت پیامبر(ص) پرداخت و گفت: برای معرفت اسلام چند منبع اصلی و مهم وجود دارد که اولین منبع قرآن کریم، و دومین منبع، سنت است. هرچند، سنت قلمرو گسترده ای دارد ولی در سنت، سیره پیامبر اکرم یک بخش مهم و تعیین کننده است. چراکه خداوند در قرآن کریم، رسول اکرم را به عنوان اسوه و الگویی معرفی کرده که امت اسلامی باید بر اساس این الگو رفتار کند.
وی با بیان اینکه قرآن کریم، رسول خدا را به عنوان گواه بر این امت معرفی می کند گفت: همه باید به سمت و سوی پیغمبر توجه داشته باشند لذا چه انحرافهایی که اتفاق افتاده و چه آنچه در آینده اتفاق خواهد افتاد، همه معطوف به توجه یا عدم توجه به سیره و روش رسول اکرم است. سروش محلاتی با ذکر روایتی ادامه داد: وقتی امام حسین(ع) وصیت نامه خود را در اختیار محمد حنفیه قرار داد، حضرت در آنجا نوشتند من می خواهم امر به معروف و نهی از منکر کنم. اما امر به معروف و نهی از منکر می تواند تفسیرهای مختلفی داشته باشد. کدام معروف؟ کدام منکر؟ معروف یا منکر با تفسیر و برداشت چه کسی؟ بنی امیه و بنی عباس هم ادعا می کردند که ما امر به معروف و نهی از منکر می کنیم درحالیکه اساس زندگی و تشکیلات آنها بر منکر بودن بود. لذا امام اضافه فرمود من میخواهم به سیره جدم عمل کنم. یعنی هدف، الگو قراردادن سیره پیامبر و در ادامه سیره امیرالمومنین علی (ع) است. این استاد حوزه و دانشگاه با تاکید بر اینکه وقتی اصلاحی در جامعه می خواهد صورت گیرد باید الگوی خاصی داشته باشد افزود: امام حسین(ع) سیره پیغمبر را مبنا قرار داد تا جامعه را به حکومت نبوی برگرداند. این معطوف به گذشته است. اما نسبت به آینده که ما در انتظار حکومت جهانی ولی عصر (عج) هستیم مساله باز هم سیره نبوی است. اما سیره پیامبر چه بود؟ امام باقر فرمود که سیره پیامبر این بود که جاهلیت را ابطال و عدالت را جایگزین کرد و مردم را به سمت عدالت فراخواند. همان عدالت در دوران پایانی و در آن حکومت موعود دوباره زنده خواهد شد. امام حسین هم می خواست همان روش و سیره پیامبر را زنده کند و آنچه در آینده هم رخ خواهد داد زنده کردن همین سیره است.
حجت الاسلام والمسلمین سروش محلاتی گفت: اگر خط ما، زنده کردن سیره پیامبر است، ما باید این سیره را بشناسیم که الگویی بسیار جامع و فراگیر، هم برای زندگی فردی، هم زندگی اجتماعی و هم زندگی سیاسی است و در ابعاد مختلف از جامعیت برخوردار است. وی با ابراز تاسف از اینکه به دلایل مختلفی جامعه ما کمتر به سیره پیامبر توجه دارد گفت: من در صدد واشکافی این موضوع نیستم که چرا بین ما و سیره نبوی فاصله افتاده است. اما می خواهیم به دو بخش از سیره پیامبر بپردازم.
سروش محلاتی ادامه داد: سیره پیامبر اکرم را به دو بخش می توان تقسیم کرد. بخش اول اصول کلی این سیره است که اصول ثابت است و بخش دوم، روشها و سبک های قابل تغییر و انعطاف پذیر است و اگر ما نتوانیم به درستی این دو قسمت را تشخیص دهیم زندگی ما در تمسک به سیره پیامبر دچار مشکل خواهد شد. باید بدانیم کدام امور جزو اصول است و باید بر آن پافشاری کرد و کدام امور جزو اصول نیست و جزو روشهای قابل تغییر است؟
وی تصریح کرد:همیشه این مشکل وجود داشت که افرادی برخی از امور جزئی را از زندگی پیامبر انتخاب و امور قابل تغییر را به عنوان اصول ثابت تلقی می کنند و مشکل ایجاد می کنند. باید اینها را جدا کرد. یکی از مشکلاتی که پس از رحلت پیامبر اتفاق افتاد این بود که در اصول ثابت مهم، حکومتها و قدرتها، آن اصول و مبانی اصلی را در سیره نبوی کنار گذاشتند و سیره پیامبر را در امور شکلی و ظاهری و صوری، جدی می گرفتند که هم از نظر ظاهری بگویند ما سیره پیامبر را حفظ کردیم و هم دستشان برای انجام هر اقدامی در حکومت باز باشد درحالیکه این تناقض بود. این استاد حوزه و دانشگاه، با مهم ارزیابی کردن فهم سیره و سنت پیغمبر گفت: نباید دچار اشتباه شویم. هم سیره و سنت پیامبر باید مورد توجه قرار گیرد و هم باید تشخیص داد که کدام بخش، ثابت است و کدام، متغیر و انعطاف پذیر. جمود زمانی است که موارد تغییرپذیر را تغییرناپذیر قلمداد کنیم و همین جمود، بلاهای فراوانی را در طول تاریخ بر سر امت اسلامی آورده است.
وی افزود: گاهی استناد می کنند که پیامبر اینطور عمل کردند. اما در چه شرایط و چه موقعیتی پیغمبر اینطور عمل کرده است؟ در سیره پیامبر به جای اینکه به سراغ موارد جزئی برویم که گاهی با شرایط خاص گره خورده و باید این گره های زمانی و اصلی را باز کرد تا بتوان روح عمل را فهمید، روش منطقی این است که از اصول کلی شروع کنیم و رفتارهای جزئی را بر اساس آن اصول کلی تفسیر کرد.
سروش محلاتی ادامه داد: قرآن کریم یک دستور به پیغمبر می دهد و طبق آن دستور، رسول اکرم موظف است روش خود را بیان کند. پیغمبر نباید پاداشی در مقابل رسالت توقع داشته باشد که این موضوع زیاد مطرح شده. اما خدا می فرماید ای پیغمبر اعلام کن که من اهل تکلف نیستم. این یکی از اصول و مبانی است. پیغمبر وظیفه دارد اسلام را تبلیغ کند و مسوولیت دارد در جامعه، این احکام الهی را به اجرا بگذارد اما در کنار این مسوولیتهای تبلیغی و اجرایی، اصل کلی این است که در هیچ بخشی نمی تواند از اهرم زور و فشار در مقابل مردم استفاده کند و این یعنی همان که فرمود من اهل تکلف نیستم و این یک اصل و قاعده است که شواهد قرآنی دیگری هم دارد. مثلا خداوند در قرآن به پیغمبر می فرماید اگر من می خواستم، می توانستم با اراده نافذ خودم همه مردم را مومن کنم ولی نکردم تا ایمان مردم از روی اختیار و آزادی و آگاهانه باشد تا ارزش پیدا کند. این جزو آن اصول ثابت است. وی تاکید کرد: ما به جای اینکه به سراغ این برویم که مثلا پیامبر روی حصیر می نشست یا سوار شتر می شد، پس امروز هم همین کار را باید بکنیم یا امام زمان هم که آمد روی شتر می آید؛ باید اصول ثابت را زنده کنیم.
به گفته وی پیغمبر اکرم در سنت و سیره خود، انجام امور دنیوی را با کمال اهتمام و جدیت انجام می داد؛ این در مقابل کسانی است که کار دنیا را جدی نمی گیرند. سیره پیغمبر به ما نشان می دهد که کار دنیا را باید جدی گرفت.
سروش محلاتی در ادامه با تایکد بر اینکه تظاهر به زهد، سیره نبوی نیست گفت: از امکانات خوب استفاده کن ولی وظیفه خودت را هم به درستی انجام بده. یکی از نکات مهم در سیره نبوی این است که ما به انگیزه های مختلف از یک سری مسایل صوری و ظاهری و شکلی شروع کرده ایم و ادعا می کنیم روش پیغمبر همین است. اما از مسایل مهم و اساسی سیره پیغمبر، غافل مانده ایم.
شایان ذکر است در این مراسم، جمعی از مسوولین اجرایی و فعالان سیاسی از جمله غلامحسین کرباسچی، قدرت الله علیخانی، حجت الاسلام میرحسینی، حجت الاسلام مهدی نژاد و همچنین نمایندگان مجلس از جمله حجت الاسلام دکتر شیخ و خانم پروانه مافی حضور داشتند.
مراسم سوگواری رحلت جانگداز حضرت ختمی مرتبت محمدمصطفی(ص) و شهادت سبط اکبر ایشان حضرت امام حسن مجتبی(ع) و شهادت سلطان اقلیم طوس حضرت علی بن موسی الرضا(ع) طبق سنوات گذشته به مدت پنج شب در هیات عشاق الائمه حزب مردم سالاری برگزار می شود.
سومین شب این مراسم، شنبه چهارم آبان ماه با سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین داوود فیرحی برگزار می شود و در شبهای آتی به ترتیب حجت الاسلام محمود رستگاری و حجت الاسلام سیدرضا اکرمی سخنرانی خواهند کرد.