لایروبی اروندرود کلید خورد

نشست مشترک هماهنگی ایران و عراق برای بررسی مسائل فنی لایروبی اروندرود در خرمشهر، با امضای صورت‌جلسه نشست بین طرفین، به کار خود پایان داد، بدین ترتیب مشکل لایروبی اروند در حال رفع است تا بندر خرمشهر دوباره زنده شود.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، ضرورت لایروبی رودخانه اروند که سال‌‌ها پس از دفاع مقدس هنوز آثار جنگ تحمیلی را در خود دارد، در راستای توسعه اقتصادی منطقه، استان خوزستان و به ویژه بندر قدیمی خرمشهر موضوع پوشیده‌ای نیست.
‌آبراهه اروند و بندر خرمشهر زمانی یکی از مهم‌ترین خطوط کشتی‌رانی ما و هاب بارهای دریایی بودند، اما پس از دوران دفاع مقدس و غرق‌شدن تعداد زیادی شناور در آن، در کنار وجود مهمات غرق شده حاصل از جنگ‌ تحمیلی (اعم از خمپاره و توپ و مین) و عدم لایروبی آن، امروز عمق این آبراهه مهم، در برخی مقاطع به حدود ۴ متر رسیده است و امکان کشتی‌رانی ایمن ندارد و بدین ترتیب امکان ‌ورود کشتی‌‌های بزرگ به‌ بندر خرمشهر فراهم نیست، کشتی‌های کوچک هم با رعایت بسیاری از مسائل ایمنی از این آبراهه عبور می‌کنند.
‌به هر حال برای اینکه به رونق گذشته در بندر خرمشهر بازگردیم و شناورهایی با آب خور ۹ تا ۱۱ متر به بندر خرمشهر بیایند باید لایروبی اروند صورت بگیرد و شناورسازی مغروقه‌ها مقدمات لازم برای انجام عملیات لای‌روبی است.
‌حتی اگر شناورسازی مغروقه‌ها را هم انجام دهیم، فقط از نظر ایمنی تردد شناورها‌ وضعیت موجود را ارتقا داده‌ایم، اما در مورد افزایش آبخور شناورها، اگر لای‌روبی انجام نشود، در واقع کار خاصی صورت نگرفته است‌
از سوی دیگر اجرای عملیات بزرگ لایروبی اروند با هدف بازگشت بندر خرمشهر به عمق سابق، حتما باید از طریق دفتر هماهنگی مشترک بین دو کشور ایران و عراق (CBC) صورت گیرد، در حال حاضر این دفتر در دو بندر خرمشهر و بصره وجود فیزیکی دارد.
از سال ۱۳۹۵ قرارداد شناورسازی ۳۹ فروند مغروقه در اروند نهایی‌ و با انتخاب پیمانکار داخلی، عملیات شناورسازی مغروقه‌ها آغاز شد؛ البته تعداد زیادی از شناورها خارج‌ شدند، اما پروژه به صورت کامل انجام نشد، چون تعدادی شناور در سمت مرز عراق در اروند بودند‌ (حدود ۱۸ فروند‌) و از آنجا‌ که به سمت ساحل عراق هستند، عملیات شناورسازی آن حتما باید با هماهنگی طرف عراقی باشد‌ که عدم همکاری عراق در عملیات خارج سازی مغروقه‌ها عامل اصلی ناتمام ماندن این پروژه است، اما به تازگی کشورهای ایران و عراق با هماهنگی و همکاری، در پی رفع این مشکل در اروندرود هستند.
پیش از این محمد راستاد، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی، در این‌باره گفته بود:‌ با توجه به اینکه تنها رودخانه قابل کشتیرانی کشور، اروندرود است یکی از توافقات در ملاقات اخیر سران دو کشور ایران و عراق، لایروبی این رود بود.
به گفته وی، توافق با عراق برای لایروبی اروندرود در قالب پروتکل ۱۹۷۵ الجزایر بین دو کشور صورت خواهد گرفت که مستلزم بازگشایی دفتر همکاری مشترک است، در قالب این دفتر همه عملیات لایروبی، ایمنی، راهنمایی کشتی‌ها و سایر موارد به‌صورت مشترک انجام خواهد شد؛ با بازگشایی دفتر مشترک می توانیم شاهد شروع عملیات لایروبی اروند باشیم.
راستاد گفته بود که بر اساس توافق رییس جمهوری و نخست وزیر عراق شروع عملیات بعد از ماه رمضان خواهد بود؛  تجهیزات سازمان بنادر آماده است تا بلافاصله بعد از بازگشایی دفتر مشترک، عملیات لایروبی را شروع کند؛ افزایش عمق اروند کمک می‌کند تا کشتی ها با تناژ بالا در بندر خرمشهر پهلوگیری کنند.
اما صبح یکشنبه ۲۹ اردیبهشت‌ماه بود که نشست مشترک هماهنگی ایران و عراق‌ که به سرپرستی مدیرکل حقوقی بین‌المللی وزارت امور خارجه کشورمان و مشاور وزیر امور خارجه به منظور بررسی مسائل فنی لایروبی اروندرود در خرمشهر برگزار شده بود، با امضای صورت‌جلسه نشست بین طرفین، به کار خود پایان داد.
طبق اطلاع‌رسانی سازمان بنادر و دریانوردی، بر اساس توافق حاصله در این نشست، مقرر شد یک کارگروه موقت فنی با هدف فراهم کردن مقدمات لایروبی مشترک اروندرود تشکیل شود، این کارگروه با برگزاری جلسات مستمر و هر دو هفته یکبار، بررسی‌های فنی در خصوص لایروبی اروند را انجام و پیشنهاد‌های خود را به اجلاس مشترک هماهنگی ارائه خواهد داد.
همچنین طرفین توافق کردند اولین جلسه این کارگروه فنی ۱۹ خرداد امسال در بغداد برگزار شود.
سرپرستی هیات کشورمان در این نشست مشترک را مدیرکل حقوقی بین المللی وزارت امور خارجه و سرپرستی هیات عراقی را مشاور عالی وزیر امور خارجه این کشور بر عهده داشت.
بنابراین گزارش ‌مدیر عامل سازمان بنادر و دریانوردی هفته گذشته از آغاز لایروبی اروندرود بعد از ماه مبارک رمضان خبر داده بود، در این راستا پیگیری برای لایروبی اروند رود از طریق وزارت امور خارجه شروع شد تا جلسات فنی با طرف عراقی برگزار و مکانیزم نهایی برای بازگشایی دفتر همکاری در این رابطه آغاز شود.
با توجه به اینکه تنها رودخانه قابل کشتیرانی کشور اروندرود است، یکی از توافقات در سفر اسفندماه پارسال ‌‌رئیس جمهور‌ به کشور عراق لایروبی اروند رود بود.
اروندرود یکی از رودهای پهناور جنوب غربی ایران در استان خوزستان است، این رودخانه از ریزش رودهای دجله و فرات و بعد از آن کارون پدید آمده است، این رودخانه حدود ۱۹۰ کیلومتر امتداد دارد و در نهایت به خلیج فارس می‌ریزد.
پیش از این، محمدحامد بشارتی گیوی، کارشناس ارشد مهندسی سازه‌های دریایی در‌باره هزینه لایروبی اروند به خبرنگار فارس گفته بود: ‌‌برآورد هزینه کامل لایروبی‌ اروند و استخراج لای‌ها، مهمات و شناورهای مغروقه نیازمند مطالعات دقیق است؛ اگر بخواهیم سردستی برآورد کنیم، حدود ۵۰ هزار متر (۵۰ کیلومتر) از اروند نیازمند لایروبی است، حال اگر ‌عمق را چهار متر در نظر بگیریم و عرض اروند را بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ متر حدود ۸۰ میلیون متر مکعب حجم برای لایروبی پیش‌رو داریم و هزینه هر مترمکعب لایروبی هم امروز حدود پنج دلار است.
به گفته وی، برای لایروبی در اروند و ورود به مرحله فنی، چندین بحث مطرح است، اول آنکه غیر از مواردی نظیر نقشه‌ها، سناریو، امکان‌سنجی، تأمین تجهیزات و ماشین‌آلات و نیروی انسانی و همچنین دانش فنی، موضوع پاک‌سازی اروند از مواد منفجره، خمپاره،توپ و تانک‌ مطرح است، به هر حال وقتی تجهیزات در حال فعالیت است، اگر انفجاری رخ می‌دهد، هم ادوات و هم نیروی انسانی آسیب می‌بینند که این خطرناک است. 
بشارتی گفت: ابتدا کل پهنه رود باید از مواد منفجره خالی و سپس لایروبی شود و پس از آن تازه گام‌های بعدی نظیر شناورسازی مغروقه‌ها برداشته شود؛ در طرح پیشنهادی، مدت زمان استخراج کشتی‌های غرق شده مطرح می‌شود و قطعاً تا وقتی شناورها خارج نشود به عمق قابل دسترسی نمی‌رسیم و به هر حال این ابرپروژه هزینه‌های سنگینی دارد.
به گفته این کارشناس سازه دریایی، ما از نظر دانش فنی و مهندسی در لایروبی اروند هیچ کمبودی نداریم و متخصصان کارآزموده داریم و برای شروع کار هم می‌توانیم با تجهیزات فعلی حرکت را آغاز کنیم، البته پیش‌بینی می‌شود لایروبی اروند در این ۱۰۰ کیلومتر حداقل ۱۰ سال زمان ببرد.
بنابراین گزارش، خرمشهر در گذشته بندر اصلی ایران بوده است و اقتصاد خرمشهر و منطقه هم به این بندر وابسته است، با لایروبی اروند و زنده شدن بندر خرمشهر، قطعاً در آینده نزدیک ‌شاهد رشد و توسعه روزافزون این بندر قدیمی کشور خواهیم بود.