رفع حصر منتظری کار روحانی بود

مشاور سیدمحمد خاتمی در دوران ریاست جمهوری در یک گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار ایسنا، با اشاره به اینکه "ریل‌گذاری و سمت‌گیری دولت صحیح است"، اظهار کرد: دولت باید شرایط سازماندهی جامعه مدنی را فراهم کند و موانع را از میان بردارد.

وی همچنین معتقد است که مجلس دهم باید شبیه مجلس پنجم شود یعنی یک اقلیت قوی و تأثیرگذار از اصلاح‌طلبان وارد مجلس شوند. حجاریان بیان می‌کند که اگر چنین ترکیبی در مجلس آتی شکل بگیرد، وی از این اتفاق راضی خواهد بود.

پایگاه اجتماعی دولت نسبت به زمان انتخابات گسترده‌تر شده است

حجاریان با بیان اینکه "در حال حاضر پایگاه اجتماعی دولت نسبت به زمان انتخابات گسترده‌تر شده است"، اظهار کرد: در زمان انتخابات حدود ۱۳ میلیون نفر در انتخابات مشارکت نکردند که اکثریت آنها متعلق به جامعه شهری بودند، به گونه‌ای که شهرهای کوچک‌تر در انتخابات حضور گسترده‌تری داشتند اما مشارکت در شهرهایی مثل تهران، اصفهان و شیراز کمتر بود. این افراد شاید به این دلیل در انتخابات شرکت نکردند که احساس می‌کردند رای آنها بی‌اثر است اما در حال حاضر آنها هم از انتخاب روحانی خوشحال هستند و به پایگاه اجتماعی دولت پیوسته‌اند.

مردم از مشکلات دلخور هستند اما امیدوارند

این تحلیلگر مسائل سیاسی در ادامه افزود: ممکن است در ادامه کار دولت یازدهم، شاهد این باشیم که برخی اقشار به حمایت خود از دولت پایان دهند یا بالعکس. در واقع حفظ پایگاه اجتماعی دولت، به عملکرد آن مربوط است و باید منتظر بود و دید که دولت چگونه پیش می‌رود. اکنون مردم به خاطر وجود مشکلات، دلخوری دارند اما به آینده امیدوار هستند.

وی همچنین با اشاره به اینکه "اکنون دولت با مشکلات عدیده‌ای مواجه است"، اظهار کرد: ‌مشکلاتی از قبیل وابستگی به نفت، ساختاری شده است. این مشکل هم در قبل از انقلاب و هم بعد از انقلاب وجود داشته است اما مردم باید توجه کنند که آیا دولت یازدهم آلترناتیوی دارد؟ ممکن است عده‌ای بگویند که این دولت هم باید کنار برود، ولی سوال اینجاست که آیا باید کسی مثل احمدی‌نژاد دوباره سر کار بیاید؟ به نظر من در حال حاضر بدیلی برای دولت روحانی وجود ندارد. باید شخصیت‌هایی که در بین مردم اعتبار دارند، مثل هاشمی رفسنجانی، سیدمحمد خاتمی، ناطق نوری و همچنین روزنامه‌نگاران و روشنفکران برای مردم توضیح دهند که در حال حاضر بدیل دیگری وجود ندارد.

ریل‌گذاری دولت یازدهم صحیح است اما مشکلات هم زیادند

حجاریان با تاکید بر اینکه "ریل‌گذاری و سمت‌گیری دولت یازدهم صحیح است، اما مشکلات - به دلیل گستردگی - به آهستگی حل می‌شوند"، اظهار کرد: ایرادی ندارد که گاهی آهسته حرکت شود، مهم این است که مسیر درست است. در دولت قبل، هم جهت‌گیری اشتباه بود و هم احمدی‌نژاد و دولت وی در این مسیر غلط، تند حرکت می‌کردند. بنابراین تورم ۴۰ درصد و نرخ رشد منفی ۵.۶ درصد به وجود آمد و کشور مفلوک و مفلس شد.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب اضافه کرد: در حال حاضر مشکلات وجود دارد اما سمت‌گیری دولت صحیح است. برخی اقدامات دولت گذشته را باید در طول ۲۰ سال آینده جبران کرد. مردم هم باید این را بدانند و به سمت‌گیری دولت توجه کنند و انتظار نداشته باشند که در چهار سال یا هشت سال، همه مشکلات حل شود زیرا مشکلات نهادینه شده است.

حجاریان در همین رابطه، به عزم دولت برای حل مشکلات کشور در زمینه سیاست خارجی اشاره کرد و افزود: روحانی به دنبال این است که با باز کردن گره سیاست خارجی، سرمایه خارجی را به ایران وارد کند.

احمدی‌نژاد پایگاه اجتماعی نداشت

وی در ادامه، به پایگاه اجتماعی دولت‌های قبل اشاره کرد و با بیان اینکه "احمدی‌نژاد پایگاه اجتماعی نداشت"، گفت: اگر احمدی‌نژاد پایگاه اجتماعی داشت، به این زودی فراموش نمی‌شد. ما شاهدیم که خاتمی دارای پایگاه اجتماعی است؛ بنابراین پس از پایان دوران ریاست‌جمهوری‌اش همچنان در صحنه حضور دارد و اکنون هم اگر اجازه داشته باشد، می‌تواند وارد صحنه سیاسی کشور شود.

سرمایه‌گذار و تولیدکننده خصوصی نیز بخشی از جامعه مدنی است

این تحلیلگر مسائل سیاسی در ادامه اظهار کرد: جامعه مدنی در زمان ریاست‌جمهوری خاتمی در حال شکل‌گیری بود. انجمن‌های مختلف، احزاب، مطبوعات و تولیدکنندگان خصوصی در حال شکل‌گیری بودند. به نظر من سرمایه‌گذار و تولیدکننده خصوصی نیز بخشی از جامعه مدنی است اما در دولت احمدی‌نژاد جامعه مدنی به صورت سازماندهی شده از بین رفت. در نتیجه هم احزاب و روزنامه‌ها تعطیل شدند و هم دانشجویان و اساتید اخراج شدند و هم بنگاه‌های اقتصادی تعطیل شد. البته اکنون جامعه مدنی در حال جوانه زدن است.

حجاریان در دوران اصلاحات با بیان اینکه "جامعه مدنی به صورت واقعی باید به وجود بیاید"، تصریح کرد: مشارکت سیاسی در حد رای دادن یا تجمع در فرودگاه برای استقبال از مسئولان کشور، کافی نیست. جامعه مدنی باید سازماندهی شود و دولت باید شرایط سازماندهی جامعه مدنی را فراهم کند و موانع را از میان بردارد.

شاید اظهارنظر کمتر دولت در حوزه جامعه مدنی به این خاطر است که فضا ملتهب نشود

وی ادامه داد: دولت در حال حاضر در حوزه اقتصادی و سیاست خارجی بیشتر اقدام کرده و در حوزه تقویت جامعه مدنی کمتر فعال بوده است. البته شاید اظهارنظرهای کمتر دولت و رییس‌جمهور در این حوزه‌ها به این خاطر بوده که دولت نمی‌خواهد فضا کُند یا ملتهب شود. البته به نظر من خود آقای روحانی در زمینه اقتصاد و سیاست خارجی تخصص بیشتری دارد.

تقویت جامعه مدنی زمان‌بر است

حجاریان با بیان اینکه "حوزه اقتصاد در ایران، حوزه‌ای زودبازده است"، خاطرنشان کرد: در مقابل این حوزه، تقویت جامعه مدنی زمان‌بر است. بنابراین دولت بیشتر بر حوزه اقتصاد متمرکز شده است. البته دولت نمی‌خواهد شرایط کشور را به هم بزند و حساسیت ایجاد کند.

این تحلیلگر مسائل سیاسی در ادامه با بیان اینکه "تقویت بخش خصوصی موجب تقویت جامعه مدنی می‌شود"، اظهار کرد: اکنون طیف بورژوازی ما هیچ حزبی در اختیار ندارد. بورژوازی بهتر است همانند سایر طبقات جامعه به سمت تشکیل احزاب پیش برود.

شخص دیگری سیاه‌کاری کرده و وقتی بخشی از آن بیان می‌شود، می‌گویند سیاه‌نمایی است

وی در ادامه گفت‌وگوی خود با ایسنا، درباره گزارش صدروزه رییس‌جمهور گفت: پس از ارائه این گزارش عده‌ای روحانی را متهم کردند که وی «سیاه‌نمایی» کرده است. «سیاه‌نمایی» یک گزاره است که یا ناظر بر «نشر اصادیق» است، یا ناظر بر «نشر اکاذب». شاید منظور آنها این بوده که روحانی «نشر اکاذیب» کرده است و اگر اینگونه باشد، رییس‌جمهور باید دادگاهی شود. اما سیاه‌نمایی به معنای بیان کردن سیاهی‌ها و تباهی‌هاست، یعنی کسی جرمی مرتکب می‌شود و کسی که این جرم را گزارش می‌دهد در واقع سیاه‌نمایی کرده است. از این منظر، به نظر من آقای روحانی سیاه‌نمایی کرده است زیرا وی تباهی‌ها و سیاهی‌ها را گزارش کرد. به نظر من سیاه‌نمایی بد نیست؛ هرچند برای عده‌ای خوش نباشد، چراکه گاه حقیقت تلخ است.

حجاریان در تشریح این مساله، به تابلوی «گرنیکا» از آثار پابلو پیکاسو نقاش مشهور اسپانیایی اشاره کرد و افزود: سعید لیلاز حکایتی تعریف می‌کرد مبنی بر اینکه گرنیکا شهری در اسپانیا بود که هیتلر آن را بمباران کرد و ژنرال فرانکو توانست آن را اشغال کند. پیکاسو آن زمان در پاریس نمایشگاهی برپا کرده و تابلوی گرنیکا را در آنجا به نمایش گذاشته بود. یک افسر آلمانی به نمایشگاه آمد و از پیکاسو پرسید «این تابلو کار شماست؟» و پیکاسو در جواب گفت «خیر، کار شماست!». حالا هم وضعیت اینچنین است؛ شخص دیگری سیاه‌کاری و سیاه‌بازی کرده و وقتی بخشی از آن سیاهی‌ها بیان می‌شود، می‌گویند سیاه‌نمایی است.

منتقدان دولت نمی‌خواهند مردم از واقعیت‌های کشور خبردار شوند

این عضو اولین دوره شورای شهر تهران با بیان این اعتقاد که "منتقدان دولت نمی‌خواهند مردم از واقعیت‌های کشور خبردار شوند"، خاطرنشان کرد: این بدان خاطر است که آنها مردم را نامحرم می‌دانند ولی به هر حال مردم با «جیب» خود واقعیت جامعه را درک می‌کنند.

دولت به بحث‌های خلاف مطالبات مردم توجه نکند

وی در ادامه، به موضوع مدیریت مطالبات از دولت اشاره و تاکید کرد: بیان مطالبات، به مردم تعلق دارد نه مجلس شورای اسلامی یا اصلاح‌طلبان. دولت باید ببیند که مردم در حال حاضر و در آینده چه می‌خواهند. دولت باید پیگیر مطالبات مردم باشد و به بحث‌های خلاف مطالبات مردم توجه نکند. دولت چنین کاری می‌کند و اگر اینچنین باشد، این نوع دولت را می‌توان دولت ملی نامید.

حجاریان با اشاره به طرح برخی موضوعات در مجلس برخلاف روند حرکت دولت، گفت: نمایندگان بر خلاف خواسته مردم حرف بزنند و عمل کنند و بعد آن وقت ببینند آیا مردم حوزه‌های انتخابیه‌شان آنها را به شهرشان راه می‌دهند؟ اگر این کار را بکنند مردم آنها را حتی به شهرهایشان راه نمی‌دهند. من معتقدم حتی اگر قرار باشد قانون اساسی عوض شود، باید شرایطی فراهم شود تا مانند بسیاری از کشورها، دولت بتواند مجلس را منحل کرده و انتخابات زودهنگام برگزار کند تا مردم مجدداً رای دهند و سیستمی هماهنگ پدید آورند. البته چنین چیزی در این کشور عملاً امکان‌پذیر نیست؛ چراکه آقای جنتی خود را هم بالای سر دولت و انتخابات آن می‌داند و هم بالای سر مجلس.

این تحلیلگر مسائل سیاسی همچنین به تأثیر شفافیت دولت در پیگیری مطالبات مردم اشاره کرد و با بیان اینکه "دولت با افشاگری می‌تواند پیگیر مطالبات مردم باشد"، اظهار کرد: به طور مثال در قضیه سازمان تأمین اجتماعی باید مشخص شود که چه نمایندگانی پول گرفته‌اند؛ البته این شفاف‌سازی باید با تدبیر انجام شود.

رفع حصر آیت‌الله منتظری کار روحانی بود

وی همچنین به برخی انتقادها از گزارش و همچنین عملکرد رییس‌جمهور مبنی بر اینکه چرا آقای روحانی درباره مسأله رفع حصر یا آزادی فعالان سیاسی زندانی گزارش نداده است، اشاره کرد و گفت: آقای روحانی رییس شورای عالی امنیت ملی است و می‌تواند مؤثر باشد؛ ضمن اینکه ایشان در این زمینه تجربه دارند و امتحان پس داده‌اند، بطوریکه رفع حصر آیت‌الله منتظری نیز کار آقای روحانی بود. بنابراین من امیدوارم با مدیریت ایشان، حصر موسوی و کروبی و نیز حبس‌ها به پایان برسد. البته من شنیده‌ام در این زمینه دولت‌ تلاش‌هایی را هم انجام می‌دهد.

از حضور امثال ناطق نوری در مجلس بعدی استقبال می‌کنم

حجاریان با ارائه تحلیل خود درباره انتخابات آینده مجلس شورای اسلامی نیز گفت: تا زمان انتخابات آتی مجلس زمان زیادی باقی است اما من معتقدم باید مجلس دهم شبیه مجلس پنجم شود یعنی اقلیت قوی و تأثیرگذار از اصلاح‌طلبان وارد مجلس شوند و با توجه به شرایط موجود، چنین چیزی قابل قبول و راضی‌کننده خواهد بود. در مجلس پنجم، کارگزاران فراکسیونی قوی بودند. به نظر من حضور آقای ناطق نوری در مجلس بعدی بسیار مؤثر خواهد بود و من از حضور چنین نیروهایی در مجلس بعدی استقبال می‌کنم اما خود آقای ناطق گفته است که در انتخابات شرکت نمی‌کند.

این تحلیلگر مسائل سیاسی در ادامه افزود: هم‌اکنون در شورای شهر هم نیروهای اصلاح‌طلب خوبی حضور دارند که حاکمیت بر روی آنها حساسیت نداشت. آنها اصلاح‌طلبان جوانی بودند که مورد حمایت شخصیت‌های محبوب اصلاح‌طلب هم قرار گرفتند. در انتخابات مجلس هم می‌توان بر نیروهای جوان اصلاح‌طلب سرمایه‌گذاری کرد و با حمایت رهبران جریان اصلاح‌طلب آنها را به مجلس بعدی فرستاد.

بین اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان تفکیکی قائل نشویم

وی همچنین درباره برخی تحلیل‌ها مبنی بر تفکیک اصلاح‌طلبی و اعتدالگرایی خاطرنشان کرد: در حال حاضر اصلاح‌طلبان در کابینه دولت یازدهم حضور دارند و پایگاه اجتماعی دولت هم اصلاح‌طلبان هستند؛ بنابراین لازم نیست بین اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان تفکیکی قائل شویم.

بیکاری یکی از دلایل وجود رفتارهای بیمارگونه در جامعه است

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در ادامه این گفت‌وگو، به موضوع «کینه» و رفتارهای اجتماعی ناشی از آن نظیر آنچه پس از قرعه‌کشی جام جهانی فوتبال از سوی کاربران ایرانی در صفحه فیسبوک منتسب به لیونل مسی - بازیکن تیم ملی فوتبال آرژانتین - رخ داد، اشاره کرد و با بیان اینکه "این مصادیق نشان می‌دهد که بخشی از جامعه ما مریض است و باید مداوا شود"، افزود: فحاشی و هتاکی و نزاع در جامعه گسترده شده است، در حالیکه در گذشته این مقوله کمتر بوده است. به نظر من بیکاری یکی از دلایل وجود این رفتارهای بیمارگونه است.

در دادگاه سال ۸۸ گفتم که نفرت، مشکل جامعه ماست

وی ادامه داد: عرب‌ها ضرب‌المثلی دارند مبنی بر اینکه «الایدی المتعطلة تخلق السنة لاذغة» یعنی «دست‌های بیکار، زبان‌های گزنده را خلق می‌کند». باید برای مداوای اینگونه رفتارها، نهادی ایجاد کرد و به نظر من موعظه‌گری اثری ندارد. آسیب‌های اجتماعی، بخشی از جامعه‌شناسی سیاسی است که به دنبال مقابله با این پدیده‌هاست اما اکنون با این رشته علمی برخورد می‌شود و کار پژوهشی در این زمینه صورت نمی‌گیرد. من در آن دادگاه سال ۸۸ هم گفتم که نفرت، مشکل جامعه ماست. اگر کینه و نفرت وجود داشته باشد، ایران هم مثل برخی کشورها نظیر سوریه و لیبی دچار جنگ‌های داخلی می‌شود.

ماندلا سینه‌ای بی‌کینه داشت

حجاریان با اشاره به درگذشت نلسون ماندلا رهبر آزادیخواهان آفریقای جنوبی گفت: ماندلا سینه‌ای بی‌کینه داشت و به همین دلیل توانست بر مردم آفریقا اثرگذار باشد. امروز ما مشاهده می‌کنیم که برخی مداحان کشور که بر روی جوانان هم تأثیرگذارند، فحاشی می‌کنند. حاکمیت نباید اجازه بروز چنین رفتارها و اظهارنظرهایی را به چنین افرادی بدهد.

نباید اجازه داد کسانی در جامعه بذر کینه، نفرت و نفاق بکارند

این فعال سیاسی بر لزوم تدوین قانونی علیه نفرت در جامعه تاکید کرد و افزود: در حال حاضر قانونی درباره نفرت در مورد قومیت‌ها و تفرقه‌افکنی میان آنها وجود دارد ولی چنین قانونی بطور عمومی برای کل جامعه وجود ندارد و این یک نقص است. باید چنین قانونی را برای کل جامعه وضع کرد و اجازه نداد کسانی در جامعه بذر کینه، نفرت و نفاق بکارند.

وی همچنین تاکید کرد: باید جامعه را به سمت اخلاقی شدن پیش ببریم؛ آموزش و پرورش و آموزش عالی باید گروه‌های مرجع مناسبی برای تربیت فرزندان باشند ولی در حال حاضر عملاً تنها خانواده‌ها نقش گروه مرجع را ایفا می‌کنند که آنها هم درگیر مشکلات زیادی نظیر مشکلات اقتصادی هستند.

در دوران احمدی‌نژاد جامعه قطبی شده بود اما اکنون متعادل است

این تحلیلگر مسائل سیاسی در ادامه با بیان اینکه "در زمان ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد، جامعه قطبی شده بود اما اکنون جامعه متعادل است"، اظهار کرد:‌ در سخنرانی رییس‌جمهور در دانشگاه شهید بهشتی دیدیم که نماینده‌های هر دو طیف سیاسی در داخل سالن حضور داشتند و شعارهای خود را نیز سر دادند و بعد از مراسم هم بدون درگیری هریک به دنبال کار خود رفتند، در حالیکه قبلاً این اتفاق نمی‌افتاد و حتماً درگیری بین طرفین پیش می‌آمد.

وی افزود: در گذشته، یک طیف کاملاً موافق برقراری رابطه با آمریکا و دیگری مخالف این رابطه بود اما اکنون، دیدگاه‌ها به یکدیگر نزدیک شده و دو طرف به دنبال ایجاد رابطه‌ای معقول با آمریکا هستند. در واقع هشت سال گذشته مردم را پخته کرد و بعید می‌دانم برخی اتفاقات باز هم تکرار شود و دیگر درگیری و ترور در جامعه بوجود بیاید، مگر اینکه اوضاع اقتصادی کشور مشوش شود.

نان عده‌ای در دعوا، تفرقه و کینه‌ورزی است

حجاریان در پایان گفت‌وگوی خود با ایسنا اظهار کرد: در مورد کینه‌ورزی، بحث هزینه و فایده مطرح می‌شود. به طور مثال در سوریه کینه‌توزی برای القاعده فایده زیادی دارد اما برای مردم سوریه هزینه دارد. در واقع نان عده‌ای در دعوا، تفرقه و کینه‌ورزی است و این همان است که می‌گویند «تغاری بشکند، ماستی بریزد، جهان گردد به کام کاسه‌لیسان». باید هزینه کینه‌توزی در جامعه را افزایش داد و تبعات اجتماعی و حقوقی برای کینه‌ورزی ایجاد کرد تا شاهد تفرقه‌افکنی و کینه‌ورزی در جامعه نباشیم.

گفت‌وگو از خبرنگار سیاسی ایسنا: محسن فرامرزی