طرح کاهش چیست؟

 طرحِ کاهش، به منظورِ بهبودِ کیفیتِ هوا، از یکمِ آبان‌ماه اجرایی خواهد شد. برپایه‌ی این طرح، دوربینها، ۲۴ ساعته و در هفت روزِ هفته، خودروها را در هر جای شهر که باشند از لحاظِ داشتنِ گواهیِ معاینه‌ی فنی بررسی می‌کنند.
به گزارشِ «مردم‌سالاری آنلاین»، برپایه‌ی گزارشهای وزارت بهداشت، درمان و آموزشِ پزشکی، سالانه میانِ چهار تا پنج هزار تن از شهروندانِ تهرانی جانِ خویش را به علتِ آلودگیِ هوا از دست می‌دهند. از سویی دیگر، برپایه‌ی گزارشِ بانکِ جهانی، خسارتِ ناشی از آلودگیِ هوای تهران، سالانه، بیش از ۱۲ هزار میلیارد تومان است. پس، از آنجا که آلودگیِ هوا هم جانِ شهروندان تهرانی را با خطری جدی روبه‌رو کرده و هم زیانهایی جبران‌ناپذیر وارد آورده یافتنِ راهکارهایی برای کاهشِ این آسیبها ضروری است که طرحِ کاهش یکی از این طرحها به شمار می‌آید.
 
چراییِ طرحِ کاهش
پس از آنکه طرحِ زوج و فرد، به رغمِ ایجادِ محدودیتِ ۵۰ درصدی در رفت‌وآمدِ خودروها به برخی از مناطقِ شهرِ تهران، نتوانست در کاهشِ آلودگیِ هوا چندان موثر باشد، طرحی دیگر برای کنترلِ آلایندگیِ هوای شهر در دستورِ کارِ شورای شهر و شورای ترافیک قرار گرفت که برپایه‌ی آن خودروهای غیرِ استاندارد با آلایندگیِ بالا اجازه‌ی رفت‌وآمد در شهر را نداشته باشند، و همچنین، دسترسیِ خودروها برپایه‌ی اندازه‌ی آلایندگی‌شان تعریف و محدود شود.
 
تاریخچه‌ی طرح
طرحِ کاهش، برای نخستین بار در سالِ ۹۵، تنها در محدوده‌ی طرحِ ترافیک و زوج و فرد اعمال شد و برپایه‌ی آن هر خودرویی که در این محدوده معاینه‌ی فنی نداشت ازسوی پلیس متوقف و ۵۰ هزار تومان جریمه می‌شد، و برپایه‌ی آمارهای منتشرشده از آغازِ اجرای فازِ نخستِ طرحِ کاهش تا کنون بیش از چهار میلیون و ۴۰۰ هزار خودرویی که معاینه‌ی فنی نداشتند ازسوی پلیس و دوربینهای ثبتِ تخلفِ محدوده‌ی زوج و فرد و نیز طرحِ ترافیک جریمه‌‌ شدند.
با اجرای فازِ نخستِ این طرح، بیش از دو و نیم میلیون خودروی سبک برای دریافتِ گواهیِ معاینه‌ی فنی به مراکزِ معاینه‌ی فنی مراجعه کردند، که این آمارِ سالِ ۹۶، نسبت به سالِ ۹۵، افزایشِ ۳۶ درصدیِ دریافتِ گواهیِ معاینه‌ی فنی را به علتِ اجرای فازِ نخست طرحِ کاهش نشان می‌دهد.
اکنون نیز فازِ تازه‌ی اجرای این طرح از آبان‌ماهِ امسال آغاز خواهد شد.
 
شیوه‌ی اجرا
در سراسرِ شهرِ تهران، ۲۴ ساعته و هفت روزِ هفته، دوربینها پلاکِ همه‌ی خودروهایی که به محدوده‌ی طرحِ کاهش وارد می‌شوند بررسی می‌کنند تا ببینند که آن خودرو دارای معاینه‌ی فنی هست یا نه. اگر در این میان خودرویی معاینه‌ی فنی نداشته باشد، ازسویِ پلیس اعمالِ قانون می‌شود.
 
طرح کاهش و کنترلِ آلودگیِ موتور سیکلتها، اتوبوسهای مسافربری و ناوگانِ باری
از آغاز مهرماه رفت‌وآمدِ اتوبوسهای فاقدِ معاینه‌ی فنی در تهران ممنوع شد؛ چراکه نزدیکِ ۳۰ درصد از کلِ ذراتِ معلقِ در هوای تهران ازآنِ اتوبوسهای مسافربری بود که با توجه به  نقشِ بالای این اتوبوسها در آلودگیِ هوا، رفت‌وآمد اتوبوسهای دودزا و بدونِ معاینه‌ی فنی در تهران ممنوع شد. در این میان، اتوبوسهای شرکتِ واحد نیز که ۱۲ درصدِ آلودگیِ هوای تهران ازآنِ آنها است، به‌گونه‌ی ضربتی بازدید و رفعِ مشکل شدند. همچنین، بازرسیهایی نامحسوس ازسوی معاونتِ حمل‌ونقل ایجاد شده است تا سرزده وضعیتِ معاینه‌ی فنیِ اتوبوسهای اتوبوسرانی را پایش کنند.
۲۳ درصد از کلِ ذراتِ معلقِ در هوای تهران نیز ازآنِ ناوگانِ بار است و با توجه به این سهمِ بالای ناوگانِ بار در آلودگیِ هوا صدورِ باربرگ در سامانه‌ی شهرداریِ تهران تنها با داشتنِ گواهیِ معاینه‌ی فنی شدنی است. زین‌رو، از آنجا که صدورِ بارنامه و همچنین کارتِ سوخت تنها با داشتنِ معاینه‌ی فنی شدنی است بر همین پایه، همه‌ی ترابرهای باریِ برون‌شهری معاینه‌ی فنی گرفته‌اند.
۱۰ درصد از کلِ ذراتِ معلقِ هوای تهران نیز ازآنِ موتور سیکلتها است، ولی از آنجا که ساماندهی آنها کاری دشوار و نیازمندِ فرهنگ‌سازی است تا هنگامی که بسترهای لازم در این زمینه شکل نگیرد این مشکل همچنان به قوتِ خود باقی خواهد ماند.
پس، از آنجا که ۶۳ درصد از ذراتِ معلق در هوای تهران ازآنِ اتوبوسها، ناوگانِ باری و موتور سیکلتها است، اگر آنها چنین ملزم به گرفتنِ گواهیِ معتبرِ معاینه‌ی فنی شوند در حلِ این مشکل نقشی بزرگ ایفا خواهند کرد.
 
مبارزه با آلودگیِ هوا که آسیبهایی جبران‌ناپذیر بر جان و مال ایرانیان وارد کرده است به راهکارهایی پایدار، دقیق و کارشناسی‌شده نیاز دارد. اجرای فازِ دومِ طرحِ کاهش، آن‌هم در آستانه‌ی فصلِ سرد که آلودگیِ هوا بیشتر می‌شود، می‌تواند گامی کوچک در این راستا باشد.