نگذارید دیرتر شود...

داستان از آنجایی شروع می‌شود که در کشور ما تعاونی‌ها و مراکزی شکل گرفتند؛ با هدف اینکه شرایط رفاهی خوبی را برای مردم با هر سطح رفاه اجتماعی فراهم کنند. این شکل‌گیری با رشد قارچ گونه خود در دهه نود و اواخر دهه هشتاد، در کنار داشتن مجوز و تبلیغات مداوم، باعث ایجاد اطمینان در مردم شد. به گونه‌ای که بسیاری از آنها پولهایشان را از بانک‌ها خارج کردند و برای سرمایه گذاری به این تعاونی‌ها انتقال دادند و این خود زمینه‌ای شد، تا بسیاری از کارمندان و قشرهای تاثیر پذیر جامعه که به آنها هیچ آموزشی در زمینه کار آفرینی و استقلال درآمدی داده نشده بود، همگی به این تعاونی‌ها رجوع کنند و عضو آنها شوند. برای اکثر ما ،این شرایط پیش آمده و از سختی‌ها و طولانی بودن فرآیند نتیجه دهی و بعضا عدم نتیجه دهی این قبیل سرمایه گذاری‌ها باخبر هستیم. نمونه بارز هم مسکن مهر است؛ که با هدف خانه‌دار کردن قشرهای کم درآمد، با واگذاری زمین‌هایی رایگان و شرایطی مطلوب به دنبال این هدف بزرگ بود. در این میان تعاونی‌ها این فرصت را بهترین فرصت برای خانه‌دار کردن اعضای خود دیدند و جزو متقاضیان کلان این طرح شدند و با گرفتن مبالغی از اعضای خود که کارمندانی تحت تاثیر رکود و تورم اقتصادی آن زمان تا به حال ،بودند سعی به ساخت و ساز کردند. اعضا هم با تمام تنگ دستی اقتصادی بی‌توجه به سالها تلاش برای جمع کردن این سرمایه‌ها و با ارزش بودن پول نقد برایشان زیر بار این اعتماد متقابل رفته و سرمایه‌های خودشان را به این تعاونی‌هایی که اغلب هیچ تجربه‌ای در زمینه ساخت و ساز نداشتند سپردند که البته به آنها باید حق داد چون در چرخه اعتماد قرار داده شدند و چاره‌ای هم نداشتند. تعاونی‌ها هم، دچار کمبود تسهیلات و عدم حمایت دولت، که مقروض به بانک مرکزی بود شدند و عاقبت مردم، تاوان بی‌برنامگی و نبود مدیران لایق را دادند و هنوز هم درگیر فقدان پول‌ها و خانه‌های خیالیشان هستند. البته در دولت نهم و دهم بسیاری از مسکن‌های مهرتحویل داده شد اما هنوز بسیاری از بخش‌ها مثل هشتگرد و شهر‌های دیگر کشور وضعیت مردم معلق است.
مردمان محجوب ایران
در آموزه‌های اجتماعی از ابتدای دوران تحصیل، مفاهیمی ‌مثل نظم، سیستم و ارتباط سیستم‌ها با هم برای داشتن سازمان هدف‌مند و منسجم و موفق تعریف شده و مدیران کشور و وزرا و مسئولین بسیار بهتر از ما مردم عادی با این مفاهیم آشنایی دارند و می‌دانند که زمانی که یک طرح تصویب می‌شود همه نهاد‌ها و ارگان‌های مرتبط باید دست به دست هم داده تا آن طرح را به مقصود و هدف برسانند. اما مردم همیشه شاهد ناهماهنگی و پاس کاری‌های وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها بین یکدیگر و عدم مسئولیت‌پذیری آنها در مواقع بحران و هرج و مرج بوده‌اند. در صورتی که این سازمان‌ها، همیشه برای ارایه خدمات به مردم از آنها وجوهی را دریافت کرده‌اند یعنی همیشه مردم برای احقاق حق خود تلاش کرده و زحماتی را متحمل شده‌اند و هزینه هم پرداخت کرده اند. اما هنوز هم مدیران فراموش می‌کنند که ما مردمانی محجوب و سربه زیر داریم. حالا بپردازیم به مشکلات و اتفاقات پیش آمده برای عده‌ای از زمین‌داران، که در حال حاضر مالباخته شده‌اند!
بشتابید! شما را خانه‌دار می‌کنیم
در سال 1384 تعاونی مسکن کارکنان شهرداری منطقه 18 با شماره ثبتی 55456 تاسیس شده در سال 1373 تصمیم می‌گیرد برای کارکنان خودش که بازنشستگان و کارمندان شهرداری منطق 5 و22و18 بودند؛ قطعاتی زمین واقع در بخش 10منطقه کن تهران-شهرزیبا –بلوارتعاون شمالی، طبق مستندات با کاربری مسکونی خریداری کند. این تعاونی به قطعه‌بندی زمین‌ها پرداخت که هرکدام از آنها در حال حاضر دچار مشکلات زیادی هستند. از این بین ما به مشکلات قطعات 399 با 92 خانوار عضو این تعاونی و قطعه 398 با 75 نفر عضو،که مشابه هستند پرداختیم. متقاضیان از ابتدا شروع به پرداخت‌های به موقع و خوش قولانه  خود کردند، تعدادی از مردم هم سهام کارمندان و اعضای اصلی را خریدند و در نهایت با همکاری خوب تعاونی مسکن کارکنان شهرداری منطقه 18 (در این مورد به خصوص) برای همه اعضا، سند منگوله‌دار صادر شد (در تاریخ 8/8/85). که این مهم خود، مالکیت اعضا را نسبت به زمین‌های مذکور کاملا ثابت می‌کند. تا اینکه در سال‌های 91-90 مجلس شورای اسلامی، طرحی، مکمل طرح تفصیلی با عنوان حفاظت و صیانت از باغات کن  تصویب کرد و این زمین‌ها را به گفته مالکان فریز کرده و از دادن پروانه ساخت به آنها ممانعت به عمل آورد. حالا 167 خانواری که مالک 8120 متر مربع زمین‌هایشان در منطقه پنج تهران هستند، با سند مالکیت شش دانگ بین شهرداری و وزارت مسکن و شهرسازی و تعاونی مسکن از سال85 تا به حال دچار سردرگمی‌ و روزمرگی و پاس کاری سازمان‌ها با هم هستند.
  باغ‌هایی که در ابتدا باغ شناخته نمی‌شد!
قطعه زمین‌ها با نام 398 دارای 3610متر مربع مساحت بوده و فاقد درخت است قطعه دیگر 399 نام دارد و دارای مساحت 4510 متر مربع است. ولی این قطعه، طبق گفته‌های مالکان و کارشناسی دادگستری دارای تعدادی درخت که در بینشان درختان کهنسال هم یافت می‌شود است. مالکان در سال 1384 این قطعات را با کاربری مسکونی خریداری کردند. در تاریخ 6/12/1384 نامه‌ای از طرف تعاونی مسکن کارکنان شهرداری منطقه18، که واگذاری زمین‌ها به مردم را بر عهده داشت به شهردار وقت منطقه 5 تهران زده شد و از وی خواستار ارایه پروانه ساخت برای این قطعات شد زیرا که این زمین‌ها در هنگام خریداری جزو باغات به حساب نمی‌آمده و با کاربری مسکونی مثل بسیاری از زمین‌های آن منطقه و پلاک‌های مجاور فروخته و به تعاونی داده شده بود. طی این نامه به این مهم اشاره شده که در تاریخ 10/9/71 کمیسون ماده پنج شورا شهرسازی تهیه طرح جدید تفصیلی نباید مانع صدور پروانه بر اساس طرح تفصیلی قدیم بشود لذا در ادامه از شهردار وقت خواهش شده تا مراتب کاری برای دادن پروانه ساخت به این زمین‌ها طی شود. در این نامه، تعاونی پیشنهاد و قول هرگونه همکاری و مساعدت برای هرچه سریع‌تر به نتیجه رساندن پروانه ساخت و متضرر نشدن مالکان، را به شهرداری منطقه 5 داده بود .
اولین توافقنامه برای ساخت
در راستای نامه نگاری‌های قبلی و مطالبات انجام شده بین شهرداری و تعاونی، در تاریخ 28/10/87 توافقنامه‌ای 8 ماده‌ای از طرف شهرداری به صورت ثبتی و رسمی ‌بین این نهاد و تعاونی تنظیم شد که به امضای شهردار وقت منطقه5 آقای علی ترکاشوند، معاون شهرسازی - معماری منطقه، معاون مالی- اداری، عضو کمیسیون و مدیر عامل تعاونی مذکور، آقای هوشنگ فراهانی که طرف اعضا بود، رسید. در بند 2 این توافقنامه ذکر شده است که 60درصد از زمین‌ها برای ساخت باید در تملک شهرداری و 40 درصد بقیه مساحت هریک از پلاک‌های فوق، سهم مالکان قرار بگیرد و با قبول این شرط، عملیات ساخت واحد مسکونی انجام می‌پذیرد. البته با توجه به اینکه، اعتبار توافقنامه منوط به تصویب کمیسون تطبیق و ارایه پاسخ اداره ثبت و اسناد املاک کن مبنی بر احراز مالکیت و رای کمیسیون ماده 12 سازمان مسکن و شهرسازی استان تهران و طرح تفصیلی منطقه خواهد بود. تا اینجا تقریبا همه چیز خوب است.مالکان هم دارای سند شش دانگ منگوله دار هستند و هم اینکه شهرداری و تعاونی می‌خواهد برایشان خانه بسازد. اما در ادامه...
دومین توافقنامه ساخت با شرط سود بیشتر برای شهرداری
توافقنامه سال87 با تمام جدیت و امضاهای اشخاص مهم در زیر خودش، بدون دلیل بسته ماند؛ تا در سومین روز از تیر ماه سال 1391 صورتجلسه‌ای در شهرداری منطقه 5 تنظیم می‌شود که در آن با استناد بر توافقنامه سال1387،  گفته می‌شود «در حال حاضر درجلسه‌ای با مشارکت سازمان محیط‌زیست در مورخ 10/12/89 ، به جهت ساماندهی باغات کن مبنی  بر عدم امکان صدور مجوزساخت در این پلاک‌های ثبتی و با عنایت به نامه تاریخ 9/3/91 از طرف حوزه شهرسازی منطقه مبنی بر وقوع پلاک‌ها در طرح موضعی باغات کن و بازدید به عمل آمده از محل پلاک‌ها  که در وضع موجود به صورت توتستان می‌باشد و با توجه به پیگیری‌های مکرر سهام داران تعاونی، جهت حل و فصل مشکل اعضای تعاونی که اغلب از پرسنل محترم شهرداری هستند، مقرر گردیده که زمینی با مساحت 21000 متر مربع در قسمت شمالی محله شهران، در خیابان نیما یوشیج، با کسر 12000 متر مربع از کل مساحت تغییر کاربری پیدا کند و برای احداث مسکن برای مالکان 398 و399 که زمین‌هایشان در شهر زیبا بود آماده شود». البته زمین‌های شهران هم دوباره مثل زمین‌های خود مالکان دارای درخت بود! اما شهرداری در این توافقنامه جدید، خود را مکلف به جابه جایی این درختان می‌کند. نکته مهم در جلسه سال91  این است که، در بند 3 صورت جلسه، شهرداری منطقه 5 می‌گوید: «با این صورت جلسه حسب دستور شهردار محترم منطقه مقرر گردید شهرسازی نسبت به صدور پروانه  ساختمانی به صورت پانصد واحد مسکونی در مساحت 7700 مترمربع با سطح اشتغال و تراکم 500 درصد و شرکت فوق می‌تواند نسبت به تجهیز کارگاه ساختمانی اقدام نماید». این به این معنی است که مسوولان دوطرف به، توافق سال  87 با شرط 40% برای زمین داران و 60% برای شهرداری پشت کرده و برای خودشان در سال 1391 جلسه‌ای گذاشته که در آن، زمینی را که بازهم دارای درختان قدیمی‌ بوده و باغ به حساب می‌آمده را با شرط این دفعه 30% ساخت برای مردم و 70% ساخت برای شهرداری قرار داده‌اند. یعنی همه چیز به نفع شهرداری.
آن روی سکه 
اما مردم و اعضا و مالکان این دفعه هشیار و در جریان اینکه وزارت مسکن و شهرسازی اجازه ساخت به باغات کن و زمین‌های سمت شمالی اتوبان همت تا حکیم، بعد از سال91 را نخواهد داد، بودند. در نتیجه زیر بار این صورتجلسه نرفته و خواهان حق حقیقی خود شدند. جالب است بدانید که زمین مذکور در شهران زمان شهرداربودن آقای محمد باقر قالیباف برای خلبانان و ساخت ساختمان‌هایی برای آنها در نظر گرفته شده بود. نکته بسیار بسیار جالبتر و تامل بر انگیز این است که همه سهامداران قطعات 399 و 398 و سایر قطعات وابسته به تعاونی، در جریان این اتفاقات و تصمیمات به خصوص توافقنامه سال 1387 بین تعاونی و شهرداری مبنی بر ساخت و ساز مسکن برای اعضا، نبوده و اعضا با سماجت و اعتراضات خود از طرف شهرداری در سالهای 91-90 متوجه این توافقنامه‌ها شدند (پنهان کاری تعاونی مسکن کارکنان شهرداری منطقه  18به گفته اعضا) در اینباره که چرا مدیر عامل وقت تعاونی، مالکان و اعضای خود را در جریان این مهم قرار نداده، نظر پرویز محمدیان یکی از مالباختگان که از طرف تعاونی، نماینده رسیدگی و پیگیری شکایات از طرف مردم به سازمان‌های مربوطه است را می‌خوانیم: «این مصداق خیانت در امانت است و برای همین است که می‌خواهیم مدیر عامل تعاونی به اشد مجازات برسد زیرا ما از وی شکایت کرده‌ایم. دلیل انجام نشدن تفاهمنامه، خلف وعده و پنهان کاری هیئت مدیره وقت تعاونی مسکن بوده چون می‌خواستند پول بیشتری از اعضا دریافت کنند. ما سال 91 فهمیدیم که تفاهمنامه‌ای هم در سال 87  وجود داشته و این را با اعتراضاتی که داشتیم و پیگیری از طریق شهرداری فهمیدیم. با توجه به اعلام فریزبودن محدوده باغات کن عملا تفاهمنامه باطل شد  و قرار شد زمینی معوض در شهران .خ. نیما یوشیج به ما بدهند ولی این زمین هم درخت داشت و به نوعی می‌خواستند  یک پارک را معوض بدهند که صدای مردم درآمد و با رسانه‌ای شدن داستان، تفاهمنامه 91 هم در بن بست قرار گرفت و عملا زمین ما باغ اعلام شد و کاری نتوانستیم انجام دهیم و این هم به هوشنگ فراهانی و عمل ناشایست او بر می‌گردد که اعضای 167نفره پلاک‌های 399-398 را بیشتر سرگردان کرد. در حال حاضر هم او با داشتن شاکی خصوصی در این پرونده با قرار دادن وثیقه چند میلیاردی آزاد است. اخیرا هم  مشکلاتمان را به گوش حجت‌الاسلام اژه‌ای سخنگوی قوه‌قضاییه رساندیم که ایشان هم فرمودند مشکل شما در دست بررسی است.»
اختصاص بودجه برای مالکان باغات کن
بازتاب اعتراضات سهامداران مالباخته زمین‌های شهر زیبا آنقدر زیاد بود که به گزارش فارس در سال 95-94، علیرضا دبیر عضو شورای شهر تهران، در نشستی خبری اعلام می‌کند که شورای شهر تهران 500 میلیارد تومان برای تملک باغات کن اختصاص داده است در همین راستا 30 میلیارد تومان نیز برای معاونت خدمات شهری درخصوص تملک باغات خاص در مناطق اختصاص یافته است.
با اینکه این بودجه به منظور رسیدگی به امور مردم در این زمینه  قرار داده شده بود اما گفته می‌شود بخش زیادی از آن مبلغ صرف پل صدر شده است. البته باید ذکر کرد که منبع دقیقی برای این ادعا وجود ندارد. در این خبر مبالغی که برای پروژه‌های دیگر در دست ساخت شهرداری بود از زبان علیرضا دبیر ذکر شده مثلا 330 میلیارد برای بازپرداخت وام مترو یا 600 میلیارد تومان برای بازپرداخت کلیه وام‌ها،800 میلیارد تومان برای باز پرداخت فاینانس اتوبان امام علی و تونل نیایش.
قانون شامل عطف به ماسبق نیست
مالباختگان پس از نامه‌نگاری‌های پی در پی و درخواست از شهرداری و وزارتخانه و قوه‌قضاییه به فکر راهکار حقوقی در اینباره افتاده و با یک کارشناس رسمی ‌دادگستری در زمینه راه و ساختمان و نقشه‌برداری مشاوره کردند تا او ضمن مشخص کردن مختصات زمین‌ها و مستندات لازم برای احراز مالکیت، ارزش یا همان قیمت‌گذاری، انجام داده تا مالکان بدانند با چه قیمتی می‌توانند زمین‌شان را به نهاد‌های مختلف یا شهرداری عرضه کنند. باید توجه داشت که این زمین‌ها واقع در منطقه 5 تهران، محله شهر زیبا،بلوار تعاون است و ابتدا با کاربری مسکونی خریداری شده  و دارای ارزش پولی زیادی است. اما به دلیل اجرای طرح تفصیلی که حداکثر پنج سال پس از خریداری این زمین درباره باغات کن اجرا شد، این زمین‌ها در گروه باغات و پهنهG  یا همان (پهنه حفاظت-سبز و باز) قرار گرفت و می‌دانیم که قانون شامل عطف به ماسبق نیست و باید خیلی زودتر از اینها حتی بعد از تصویب طرح صیانت از باغات کن هم تکلیف سرمایه گذاران باغات شهر زیبا مشخص می‌شد.
نظر کارشناس دادگستری
نظر به کارشناسی صرفا در مورد ارزیابی و قیمت‌گذاری پلاک ثبتی 399 اصلی واقع در بخش ده کن که مربوط به تعاونی مسکن کارکنان شهرداری منطقه 18 می‌باشد. ضمن مراجعه به محل و بازدید و معاینه محل و موقعیت ملک واقع در نشانی  ذکر شده متعلق به تعاونی مسکن کارکنان شهرداری منطقه 18 به مساحت 4510 مترمربع با در نظر گرفتن جمیع جهات و عوامل موثر در قیمت‌گذاری، از قرار هرمتر مربع به مبلغ   000/500/52 ریال است. پس بنابراین کل قطعه زمین 399 معادل 000/150/778/236 ریال برآورد قیمت می‌گردد، توسط آقای مهندس انوش صادقی آقباش کارشناس رسمی‌قوه قضاییه رشته راه و ساختمان.
چانه زدن بر سر دادن حق
شهرداری برای خرید این قطعه‌ها زیر بار این قیمت کارشناسی شده نرفت و با کمال تعجب و جسارت، قیمت متری 000/700/1 تومان را پیشنهاد داد که بسیار ناعادلانه است. در صورتی که مالباختگان تا قیمت متری 000/800/2 هم راضی شده بودند. اما شهرداری ارزش زمین را 000/400/2 تومان کمتر از نظر کارشناس دادگستری می‌دانست. اگر این فرآیند فروش زمین‌ها به شهرداری با قیمت مناسبی که کارشناس اعلام کرده بود اتفاق می‌افتاد هم مالکان صاحب پولی که حقشان است می‌شدند و هم اینکه  این باغ به پارک یا فضای سبز تبدیل شد و برای درختان باقیمانده هم فضای مطلوبی برای آبیاری و رسیدگی درست، پدید می‌آمد (زیرا حالا این درختان در باغ شخصی قرار دارند و شهرداری از رسیدگی مطلوب به آنها شانه خالی می‌کند) و هم کمکی به تصفیه هوای منطقه شده بود.
درخواست مالباختگان در حال حاضر چیست؟
طی صحبت با نماینده مالباختگان - پرویز محمدیان - دریافتیم که آنها خواستار فروش زمین‌هایشان با شرایط بالا هستند که در این‌صورت زمین‌هایشان به پارکی برای رفاه مردم و شهروندان تبدیل می‌شود که این خود بار معنوی دارد و همسو با هدف صیانت از باغ‌ها و پهنه‌های سبز است و در حالتی دیگر، آنها خواستار زمینی معادل، هم سنگ و هم وزن پلاک خود به عنوان معوض در منطقه5 یا 22 هستند. این درخواست در پاییز 95 در قالب یک نامه سرگشاده به شهردار محترم وقت منطقه 5 آقای مهندس اسدی ارسال شد. اما بازهم نتیجه‌ای نداشت و کار مالکان معلق باقی‌ماند.
مرور چند مفهوم اداری و مصوبه ای
طرح جامع شهری عبارت از طرح بلند مدتی است که در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه‌بندی مربوط به حوزه‌های مسکونی، صنعتی، بازرگانی، اداری و کشاورزی و تأسیسات و تجهیزات و تسهیلات شهری و نیازمندی‌های عمومی‌شهری، خطوط کلی ارتباطی و محل مراکز انتهایی خط (ترمینال) و فرودگاه‌ها و بنادر و سطح لازم برای ایجاد تأسیسات و تجهیزات و تسهیلات عمومی ‌مناطق نوسازی، بهسازی و اولویت‌های مربوط به آنها تعیین می‌شود و ضوابط و مقررات مربوط به کلیه موارد فوق و همچنین ضوابط مربوط به حفظ بنا و نماهای تاریخی و مناظر طبیعی، تهیه و تنظیم می‌گردد. طرح جامع شهر بر حسب ضرورت قابل تجدیدنظر خواهد بود.
طرح تفصیلی عبارت از طرحی است که براساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع شهر نحوه استفاده از زمین‌های شهری در سطح محلات مختلف شهر و موقعیت و مساحت دقیق زمین برای هر یک از آنها و وضع دقیق و تفصیلی شبکه عبور و مرور و میزان تراکم جمعیت و تراکم ساختمانی در واحدهای شهری و اولویت‌های مربوط به مناطق بهسازی و نوسازی و توسعه و حل مشکلات شهری و موقعیت کلیه عوامل مختلف شهری در آن تعیین می‌شود و نقشه‌ها و مشخصات مربوط به مالکیت بر اساس مدارک ثبتی تهیه و تنظیم می‌گردد.
کلام آخر
زمانی که حواسمان به باغاتی مثل کن نبود، درختان را بریدند و ساختمان علم کردند. هوا آلوده تر شد و مدیران یک به یک پیشرفت کردند، البته بعضی هم دست از کار کشیدند، مالباختگان به ظاهر ملاک و سهام‌دار، موهایشان سفید شد و در راهرو‌های ادارات پیر شدند اما هنوز پرونده و پرونده‌های این چنینی باز است. پرونده‌هایی که هیچ مضمونی جز احیای حق در درونشان نهفته نیست و این جمله از امام خمینی را نباید هیچگاه فراموش کرد که: خدمت به مردم آرامش قلبی می‌آورد.
اساسا قانون و تبصره چیزی است که برای رفاه هرچه بیشتر و نظم دهی به زندگی بشر به وجود آمده. اما در بعضی موارد مثل داستان 13 ساله مالکان زمین‌های کن و شهر زیبا تضاد در مفهوم قانون را می‌بینیم. این سنت که مدیران و نمایندگان مردم، در دوره مدیریتی خود مصوبات و تصمیماتی را نوشته و حتی قسمتی از آن را هم اجرا می‌کنند اما بعد از تمام شدن دوره شان، مدیران بعدی آن طرح را نیمه کاره رها می‌کنند باید اصلاح شود. چون در این بین تنها مردم هستند که دچار زیان می‌شوند؛ هم از لحاظ مادی و گذر بعد زمان که بسیار با ارزش است و هم از نظر معنوی. در این گزارش این را هم باید ذکر بکنیم که برخی نمایندگان مجلس نگران احیای حق باغ داران و زمین داران کن بوده‌اند و اخیرا هم اخباری از مصوب شدن بودجه‌ای برایشان به گوش رسیده است و از طرفی هم قوه‌قضاییه برای حل این مشکل اقداماتی را در دست انجام دارد (به ویژه اینکه اعضای قطعات 399 و 398 خواهان محاکمه شدن مدیران عامل تعاونی، که در زمان گذشته کمک به رسیدن به حق مردم نه تنها نکرده بلکه چوب لای چرخ آنها کرده‌اند، هستند). اما باید فاکتور زمان و فشار اقتصادی و آزرده خاطر بودن مردم  را هم فراموش نکرد. این تنها کوچکترین نمونه از مشکلات تعاونی‌هایی بود که مردم را سرگردان می‌کنند.
گزارش : سید نیما شفیقی