خوش‌بینی‌ها و واقع‌بینی‌های لایحه بودجه 97

آمارهای منتشرشده توسط بانک مرکزی نشان می‌دهد که در هفت ماه نخست سال جاری، درآمدهای مالیاتی دولت حدود 52 هزار میلیارد تومان و درآمدهای نفتی حدود 47 هزار میلیارد تومان بوده است. آمارهایی که امروز (دوشنبه 27 آذر) توسط بانک مرکزی منتشر شد، در فصل بررسی بودجه 97 در مجلس، تصویر مناسبی از عملکرد بودجه‌ای سال 96 ارائه می‌دهد که در قالب آن می‌توان لایحه بودجه سال 97 را مورد ارزیابی قرار داد.
به گزارش مردم‌سالاری آنلاین، آمارهای بانک مرکزی که تا پایان مهر 96 را پوشش می‌دهد اطلاعات خوبی از عملکرد بودجه‌ای دولت ارائه می‌دهد. این آمارها نشان می‌دهد که در هفت ماه نخست سال جاری، 45 درصد درآمدهای مالیاتی تصویب شده برای سال 96 محقق شده است. رقم مصوب برای درآمدهای سال 96، 116.4 هزار میلیارد تومان بوده که تا پایان مهر 52.6 هزار میلیارد تومان آن وصول شده است. درآمدهای مالیاتی در 7 ماه نخست سال 96 تنها 2.7 درصد نسبت به همین دوره در سال 95 رشد داشته و باید دید در 5 ماه آخر سال، دولت قادر خواهد بود 55 درصد از درآمدهای مالیاتی مصوب اما وصول‌نشده، را محقق سازد یا خیر. دولت در لایحه بودجه سال 97، درآمدهای مالیاتی را 128 هزار میلیارد تومان درنظر گرفته که این به معنای افزایش 10 درصدی نسبت به رقم مصوب سال 96 است. با توجه به این که تحقق درآمدهای مالیاتی در سال 96 از میزان تصویب شده در بودجه عقب است و ممکن است تا آخر سال نیز به اندازه مشخص‌شده در بودجه، درآمدهای مالیاتی وصول نشود، شاید افزایش 10 درصدی درآمدهای مالیاتی در سال 97 خوش‌بینانه و بلندپروازانه باشد.
درآمدهای حاصل از فروش نفت و فرآورده‌های نفتی از ابتدای فروردین تا آخر مهر 96، 46.9 هزار میلیارد تومان بوده است. این درآمدها در 7 ماه نخست سال 95 تنها 29.9 هزار میلیارد تومان بوده و افزایش قیمت نفت که در پی توافق نفتی اوپک و غیراوپک در اواخر سال 2016 صورت گرفت، از این بابت حسابی به دولت سود رسانده است. در واقع، درآمدهای نفتی دولت در این دوره نسبت به سال گذشته حدود 57 درصد رشد داشته است. با این حال، در هفت ماه نخست سال 96 تنها 41 درصد از درآمدهای نفتی مصوب برای سال محقق شده است. میزان درنظر گرفته شده برای درآمدهای نفتی در بودجه 96، 113.9 هزار میلیارد تومان بوده است. قیمت نفت از ماه سپتامبر تا‌کنون به‌طور بی‌وقفه افزایش یافته و میزان افزایش قیمت‌های نفت نسبت به تابستان و بهار 96 قابل توجه بوده است. اگر قیمت نفت در ادامه سال جاری کاهش چندانی را تجربه نکند، برخلاف درآمدهای مالیاتی، احتمالاً دولت بتواند درآمدهای نفتی مصوب در بودجه 96 را محقق کند. درآمدهای حاصل از فروش نفت و فرآورده‌های نفتی در لایحه بودجه سال آینده ۱۰۱ هزار میلیارد تومان برآورد شده است. در واقع، دولت در لایحه پیشنهادی خود برای سال آینده، درآمدهای نفتی را ۱۲ هزار میلیارد تومان کاهش داده است. با توجه به این که توافق نفتی اوپک و غیراوپک همچنان تا پایان سال 2018 اعتبار دارد و بازار نفت نیز به توازن بین عرضه و تقاضا نزدیک‌تر شده است، دولت در لایحه بودجه 97 برآورد واقع‌بینانه‌ای از درآمدهای نفتی داشته است.
در سال‌ها و حتی دهه‌های گذشته، چالش‌برانگیزترین بخش بودجه، بودجه عمرانی بوده است. در واقع، بودجه عمرانی قربانی نخست کاهش درآمدهای دولت بوده است و به عنوان یک قاعده، همواره کمتر از رقم مصوب در قوانین بودجه، برای تکمیل طرح‌های عمرانی هزینه شده است. ماحصل این رویه، بیش از  6 هزار پروژه ناتمام ملی و 65 هزار پروژه استانی نیمه‌تمام در کشور بوده است که برای اتمام آن‌ها به بیش از 400 هزار میلیارد تومان بودجه نیاز است! رقم مصوب برای بودجه عمرانی سال 96، 71.3 هزار میلیارد تومان بوده که از این میان تا پایان مهر ماه تنها 14.1 هزار میلیارد تومان آن پرداخت شده است. این بدان معناست که در 7 ماه نخست سال جاری تنها 19 درصد بودجه عمرانی، توسط دولت تخصیص یافته است. گرچه معمولاً پرداخت‌های عمرانی دولت در نیمه دوم سال افزایش می‌یابد، اما با این حال باید گفت که روند پرداخت بودجه عمرانی در سالیان گذشته به هیچ‌وجه مناسب نبوده و این امر باعث شده تا توسعه و رشد اقتصادی پایدار کشور به مخاطره بیفتد.
در لایحه پیشنهادی دولت برای بودجه سال 97، بودجه عمرانی برای سال 97، 60.4 هزار میلیارد تومان درنظر گرفته شده که نسبت به رقم مصوب سال 96، کاهش حدوداً 11 هزار میلیارد تومانی را نشان می‌دهد! با توجه به تخصیص ناکافی بودجه‌های عمرانی و این واقعیت که بودجه عمرانی همواره پایین‌تر از رقم مصوب پرداخت شده است، رقم 60 هزار میلیارد تومانی پیشنهادشده توسط دولت واقع‌بینانه است. اما باید اشاره کرد که این میزان از بودجه عمرانی پاسخگوی نیازهای توسعه‌ای کشور نیست و با این سطح از هزینه‌های عمرانی باید حدود 7 سال منتظر ماند تا طرح‌های عمرانی نیمه‌تمام فعلی به اتمام برسد! دولت باید بتواند منابع مورد نیاز برای اتمام طرح‌های عمرانی را با مشارکت بخش خصوصی و ایجاد انگیزه برای بخش خصوصی برای ورود به طرح‌های عمرانی تأمین کند. البته امسال نیز ممکن است مثل سال گذشته مجلس دست به کار شده و در نهایت رقم بزرگ‌تری برای بودجه عمرانی سال 97، مصوب کند.