فروپاشي يورو و احتمال تجزيه بريتانيا

بريتانيا بعد از آلمان دومين اقتصاد بزرگ اروپا است و در عين حال يک قدرت هسته‌اي برخوردار از کرسي دائم شوراي امنيت سازمان ملل و از حاميان اقتصاد بازار آزاد و همپيمان نزديک آمريکا محسوب مي‌شود. از دست دادن بريتانيا ضربه بزرگي به اعتبار اتحاديه اروپاست کشوري که از مدتي پيش به دليل رشد آهسته اقتصادي، افزايش بيکاري‌، بحران فزاينده مهاجرت، جنگ در اوکراين و مساله بدهي يونان تحت فشار بود و همين دلايل باعث شد تا همه‌پرسي خروج از يورو در بريتانيا کليد بخورد.

مردم بريتانيا و هواداران خروج از اتحاديه اروپا شايد در اين لحظه احساس استقلال بيشتري بکنند،اما به زودي متوجه اين مي‌شوند که اين استقلال توهمي‌بيش نبوده است. بعد از اين تصميم خطر فروپاشي، پادشاهي بريتانيا را نيز تهديد مي‌کند.اکثر اسکاتلندي‌ها به بقا در اتحاديه اروپا راي دادند و همين مي‌تواند جدايي آن‌ها را در پي داشته باشد.همچنين صداي اعتراض اتحاد ايرلند هم در خواهد آمد،زيرا مرز خارجي اتحاديه اروپا اکنون از ميان خاک ايرلند مي‌گذرد.

خروج بريتانيا از اتحاديه اروپا بلافاصله سبب بروز تبعات سياسي اقتصادي متعددي شده است ازجمله موجب کاهش بي سابقه ارزش پوند در برابر دلار از سال 1985 بدين سوشد. ارزش هر پوند به 32/1 دلار رسيد. نگراني‌ها در خصوص توافق‌نامه‌هاي تجاري بريتانيا با اتحاديه اروپا و به تبع آن تامين مالي اين کسري بودجه‌ها را براي لندن سخت‌تر مي‌کند وارزش پول بريتانيا نيز به عنوان مکانيسم تنظيم‌کننده عمل خواهد ‌کرد. «استيون انگلاندر»، رييس ‌بازار بورس فارکس گفت: «اين خبربازارها را به لرزه درآورده وبازار در حال تلاش براي يافتن بهاي واقعي پوند است.»

همچنين «کيت جوکس»، استراتژيست بازاربورس فارکس گفت:«به رغم کاهش ارزش واحدپول بريتانيا،خطربزرگ کاهش بيشتر ارزش اين ارز در هفته‌هاي آتي نيز وجود دارد. به نظر سياستمداران،کاهش بيشتر ارزش پوند عامل ايجاد يک شوک اقتصادي است.»

همچنين قيمت نفت نيز در نخستين ساعات صبح جمعه شش درصد کاهش يافته است. ديروز (جمعه)پس ازاين که مردم انگليس با راي به خروج ازاتحاديه اروپا (برکسيت) بازارها را شوکه کرده وسرمايه‌گذاران را به سوي دارايي‌هاي امن مانند طلا هدايت کرد و قيمت طلا با افزايش هشت درصدي مواجه شد.اين فلز ارزشمند در شرايطي که دارايي‌هاي پر ريسک مانند سهام وهمچنين پوند انگليس سقوط کردند.شاهد بزرگترين افزايش قيمت اززمان بحران مالي جهاني سال2008بود.

خروج بريتانيا از اتحاديه اروپا، به ‌ويژه براي آلمان گران تمام خواهد شد. کشورهاي بسياري دراتحاديه اروپا هستند که کما بيش خواهان کاهش تاثيرات روند جهاني‌شدن هستندو چندان علاقه‌اي به کنترل پرداخت‌ها و هزينه‌هاي دولتي ندارند. دراين ميان،آلمان وانگليس همواره سياست مشترکي رادنبال کرده‌اند. وحال شريک آلمان در حال ترک اتحاديه اروپاست.

اين موضوع تنها محدود به آن نيست که يکي از مهم‌ترين پرداخت‌کنند‌ه‌هاي حق عضويت اين اتحاديه را ترک مي‌کند، بلکه موضوع بر سر خروج کشوري است که توان رقابت اتحاديه اروپا در سطح جهان را افزايش داده بود و به اين اتحاديه چهره‌اي بين‌المللي‌تر داده است. به اين ترتيب با خروج بريتانيا از اتحاديه اروپا اين سازمان از يک بازيگر جدي و بين‌المللي در همه عرصه‌ها، بدل به يک نهاد شکننده و سست‌عنصر خواهد شد.

تصميم مردم بريتانيا به خروج از اروپا علاوه بر اين که کابوسي براي اروپا است اما در عين حال فراخواني براي بيداري و هشياري بيشتر اعضاي اين اتحاديه است.پيام مهم اين همه‌پرسي انتقاد از کار اتحاديه اروپا است و مي‌تواند هشداري براي بهترعمل کردن اتحاديه اروپا بشود.

واکنش مقام‌هاي اروپايي به نتايج همه‌پرسي متفاوت بود. سياستمداران طرفدار اتحاديه اروپا با ناراحتي و نگراني نسبت به خروج بريتانيا واکنش نشان داده‌اند درحالي که سياستمداران راست‌گرا از آن استقبال کرده‌اند.

«فيليپ‌هاموند»، وزيرخارجه بريتانيا در پي اعلام نتيجه همه‌پرسي مبني برخروج ازاتحاديه اروپا گفت: «ازنفوذ انگليس در جهان کاسته شد.»

هاموند درپاسخ به شوک حاصل ازاين همه پرسي که به خروج انگليس ازاتحاديه اروپا راي داده شد، گفت: «درکوتاه مدت دولت به تثبيت بازارتلاش مي‌کند و در ميان مدت به مذاکره با طرف‌هاي اروپايي براي داشتن بهترين روابط ممکن درراستاي منافع مردم انگليس خواهد پرداخت.»

«مارتين شولتز»، رئيس پارلمان اروپا در واکنش به نتايج همه‌پرسي بريتانيا ديويدکامرون، نخست‌وزير بريتانيا را سرزنش کرد و او را در نتايج همه‌پرسي مقصر دانست. شولتز گفت‌: «کامرون مسئوليت بزرگي برعهده دارد.»

به نظر رئيس پارلمان اروپا خروج بريتانيا،خروج ديگر کشورها ازاتحاديه اروپا را در پي نخواهد داشت. او گفت: «موج خروج از اتحاديه اروپا پيش نخواهدآمد.»

«فرانسوا اولاند»، رئيس‌جمهورفرانسه به دنبال‌ راي انگليسي‌ها به خروج ازاتحاديه اروپا گفت: «اين اتفاق به عنوان اولين خروج يک کشور عضو از اتحاديه 28 کشوري اروپا عميقا قاره اروپا رابه چالش مي‌کشد.» وي همچون چندين تن ديگر از رهبران اروپايي گفت که از بابت نتيجه همه‌پرسي روز پنجشنبه بريتانيا عميقا متاسف است اما به راي اکثريت احترام مي‌گذارد.به گفته اولاند، اتحاديه اروپا بايدبراي حرکت به جلودست به تغييراتي درخود بزند.

«آنگلامرکل»، صدراعظم آلمان ضمنا براز تاسف عميق ازنتيجه همه‌پرسي مردم بريتانيا درخروج از اتحاديه اروپاگفت: «اتحاديه اروپابه قدري قوي است که بتواند جوابگوي خوبي درقبال اين تصميم مردم بريتانياباشد.»

«سباستين کورتز»،وزيرخارجه اتريش به دنبال خروج انگليس ازاتحاديه اروپا به عنوان نخستين وزيرخارجه يکي ازکشورهاي عضو اين اتحاديه، در اولين واکنش خود به اين خبر،آن را يک زلزله سياسي براي اتحاديه اروپا خواند.

به گزارش رويترز، روز جمعه سياستمدار راست افراطي وضد مسلمانان هلند بعد از اعلام نتيجه همه‌پرسي در انگليس خواستار خروج کشورش ازاتحاديه اروپا شد. براساس اين گزارش، «گريت وايلدرز»، سياستمدار افراطگراي هلندي امروز از نتيجه همه‌پرسي در انگليس استقبال کرد و گفت: «ازطرح برگزاري همه‌پرسي مشابه در کشورش براي خروج ازاين اتحاديه حمايت مي‌کند.»

براساس اين گزارش، نتيجه يک نظرسنجي تلويزيوني ازجامعه هلندحاکي است که 54 درصدازمردم اين کشور نيز از برگزاري همه‌پرسي براي خروج کشورشان از اتحاديه اروپا حمايت مي‌کنند.

دفتر رياست جمهوري روسيه با بيان اينکه خروج بريتانيا از اتحاديه اروپا يک مسئله داخلي است اعلام کرد، مسکو اميدوار است روابط با انگليس در سايه اوضاع جديد بهبود يابد. در همين حال «سرگئي لاورف»، وزيرخارجه روسيه بابيان اينکه همه‌پرسي يک مسئله داخلي براي مردم انگليس است گفت: «اين امرنشانگراراده ملت‌ بريتانيا است.»

«دونالد ترامپ»، نامزد حزب جمهوري خواه آمريکا براي انتخابات رياست‌جمهوري اين کشور از راي مثبت مردم انگليس به خروج اين کشورازاتحاديه اروپا استقبال کرد و خطاب به شهروندان بريتانيايي گفت: «آنان کشورشان راپس گرفتند؛ اين چيزخوبي است.»

اين نامزدجمهوري خواه انتخابات رياست‌جمهوري درآمريکا،نتيجه همه‌پرسي دربريتانيا راعالي ومعرکه ناميد.وي بااشاره به اين که کشورهاي ديگرهم ممکن است راه بريتانيا را بروند،گفت:«اين آخرکارنخواهد بود.»

«ين ساستولتنبرگ»،دبيرکل سازمان پيمان آتلانتيک شمالي (ناتو)،گفت: «من مي‌دانم که جايگاه انگليس درناتوتغييرنخواهد کرد. انگليس يک هم‌پيمان قوي ومتعهد ناتوخواهد ماندوهم‌چنان نقش برجسته خودرادراين ائتلاف ايفامي‌کند.

«دونالد تاسک»،رئيس شوراي اروپادرواکنش به نتيجه همه‌پرسي روزپنجشنبه خروج ازاتحاديه اروپا درانگليس گفت: «مي‌خواهم به همه اطمينان دهم که ما براي اين سناريوي منفي نيزآمادگي لازم را داريم.»وي افزود:«همه رويه‌هاي لازم براي خروج انگليس ازاتحاديه اروپاصريحامشخص بوده ودرمعاهدات اين اتحاديه شرح داده شده‌اند.»

از سوي ديگررييس‌جمهور آمريکا روز جمعه در اولين واکنش به نتيجه همه‌پرسي و خروج انگليس از اتحاديه اروپا، لندن و اين اتحاديه را از شرکاي جدايي ناپذير واشنگتن خواند و در عين حال اعلام کرد که براي راي مردم انگليس نيز احترام قائل است.

نتايج همه‌پرسي شکست سختي براي نخست ‌وزيربريتانيا بود ومنجربه کناررفتنش ازقدرت شد. ايده همه‌پرسي درباره ماندن يا خروج بريتانيا را نخستين باراومطرح کرد. حال او درچاهي که خود کنده بود، افتاده است.کامرون طرفدارباقي‌ماندن کشورش دراتحاديه اروپا بود.

ديويدکامرون بعدازمشخص شدن نتيجه آرا با يک وقفه نسبتا طولاني درسخناني کوتاه درجمع خبرنگاران دربرابرداونينگ استريت ازاستعفاي خود درآينده خبردادوگفت: «قبلا با ملکه انگليس دراين خصوص صحبت کرده است.» وي گفت که درکنفرانس آينده حزب محافظه‌کار در اکتبرآينده رهبرجديد اين حزب انتخاب خواهد شد.

کامرون که ازحاميان جدي ادامه حضوردراتحاديه اروپا بود گفت که به راي مردم انگليس که خواهان خروج ازاين اتحاديه شده اند بايستي احترام گذاشته شود.

نخست وزيرانگليس گفت:«که فعلانيازي به يک جدول زماني دقيق (براي زمان استعفا) نيست ولي مابايد تاماه اکتبرسال جاري يک نخست وزيرجديد داشته باشيم.»

حال بايد نشست و منتظر ماند تا پس لرزه‌هاي اين زلزله سياسي در قلب قاره سبز کجاها را ويران خواهد کرد و در پس آن ويرانه‌ها چه بناهايي از نو ساخته خواهد شد.به هر حال همه‌پرسي انگليس يک پيروزي براي افراطيون غرب بود و تحولات گسترده‌اي را در آينده اروپا و حتي جهان ايجاد خواهد کرد زيرا شايد همين امر سبب شود تا بريتانيا کبير رسما مبدل به بريتانيا صغير شود و شايد باعث ازهم پاشيدن يورو شود. به هر حال صفحه جديدي از روابط بين‌الملل در اروپا ورق خورد که به ظاهر تبعات منفي فراواني خواهد داشت.
گزارش:پرستو بهرامی راد