ناترازی در انرژی، پاشنه آشیل تولید در ایران

گروه اقتصادی – محمدرضا حقی: افزایش بی‌حد و حصر انرژی در ایران ناترازی‌های بسیاری را در حوزه‌های مختلف ایجاد کرده است. ناترازی در تولید و مصرف برق و گاز چالش‌های جدی را بر سر راه تولید کشور نیز ایجاد کرده است، بطوریکه فعالین در حوزه تولید از افت تولید به دلیل نبود انرژی کافی ازجمله برق و گاز در مقاطعی از سال را بعنوان مهمترین چالش و دغدغه خود در مسیر تولید در کشور نام می‌برند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ، میزان مصرف انرژی خانگی در ایران ۱.۵ برابر ترکیه و ۲ برابر آمریکاست و سرانه مصرف انرژی در بخش خانگی ایران ۱.۶ برابر متوسط جهانی و به صورت کلی نیز شدت مصرف انرژی در ایران ۲ برابر متوسط جهانی است.همچنین بنابر اعلام رئیس سازمان برنامه و بودجه در جمع هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران میزان مصرف انرژی کشور معادل مصرف ۲۵ کشور اروپا و ۵۰ درصد اروپا و کل مصرف چین است در حالی که جمعیت ‌و رشد اقتصادی چین از ما خیلی بیشتر
است.
به گفته پور محمدی دولت سالانه ۳۵ میلیارد دلار انرژی به حوزه برق می‌دهد و سالانه ۷۰ هزار میلیارد تومان بابت ما به التفاوت سوخت پرداخت می‌کند با این حال نمی‌تواند برق و گاز صنعت را تأمین کند و تولید آسیب می‌بیند برق مردم را که نمی‌شود قطع کرد.
وی خاطرنشان کرد: دولت بیش از ۲۳۰ میلیارد مترمکعب گاز تولید می‍‌کند و حدود ۵۰ میلیارد دلار مترمکعب گاز صادر می‌کند یعنی تنها حدود پنج درصد گاز کشور را صادر می‌کند . بقیه در کشور مصرف می‌شود، این میزان مصرف معادل مصرف ۲۵ کشور اروپا و ۵۰ درصد اروپا و کل مصرف گاز چین است در حالی که جمعیت ‌و رشد اقتصادی چین از ما خیلی بیشتر است.
بنابراین اگر ۱۰درصد صرفه جویی گاز در کشور داشته باشیم منابع ارزی کشور را به میزان چشمگیری حفظ می‌کنیم.رئیس سازمان برنامه و بودجه ادامه داد: چالش‌های داریم که هم تولیدکننده و هم دولت بازنده آن هستند و هیچ راهی نداریم جز اینکه تولیدکننده و سازمان برنامه بودجه با هم یگانه شوند و درست است که چالش داریم اما کشور ما هیچ گاه در برابر چالش‌ها سر خم نکرد.
بنابر این گزارش، مدیرعامل توانیر با بیان اینکه در بخش خانگی ایران به صورت ترکیبی از انرژی گاز و برق استفاده می‌شود، اعلام کرده است هر گونه مقایسه میزان مصرف با سایر کشورها باید با مقیاس کلی انرژی صورت گیرد.
بر اساس گزارش وزارت نیرو ، احداث حدود ۷ هزار و ۳۰۰ مگاوات نیروگاه بخار برای تکمیل نیروگاه‌های گازی و تبدیل آن‌ها به نیروگاه‌های سیکل ترکیبی در دولت چهاردهم در دست اقدام است. همچنین مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران هفته گذشته در مراسم تکریم و معارفه مدیرعامل شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران با اشاره به ناترازی انرژی در کشور گفت: شدت مصرف انرژی در کشور حدود ۲ تا 5/2 برابر میانگین جهانی است و متاسفانه باید اذعان کرد فشاری که بخش مصرف به بخش تولید و انتقال می‌آورد روز به روز در حال افزایش است.طبق آخرین گزارش توانیر از وضعیت مصرف برق در بخش خانگی در تابستان 1403 ، امسال افزایش ۸.۷ درصدی مصرف برق نسبت به سال گذشته در حالی رخ داد که متوسط رشد ۱۰ ساله کشور ۴.۷ درصد بوده است.
در تابستان سال جاری ۶۴۰۰ مگاوات به تقاضای مصرف برق افزوده شد و طبق اعلام، برای تامین این میزان برق عملاً باید ۹۰۰۰ مگاوات نیروگاه در کشور احداث می‌شد که این میزان نیروگاه به همراه شبکه‌های انتقال دست کم به ۹ میلیارد دلار سرمایه نیاز داشت.رکورد مصرف برق در تابستان سال جاری به واسطه بالا رفتن بیش از حد معمول دما که در پی استقرار گنبد حرارتی در کشور رخ داد و به دنبال آن با افزایش مصرف برق، ۴۷ بار شکسته شد و این در حالی است که در تابستان سال ۱۴۰۲ رکورد مصرف برق ۳۴ بار و در تابستان سال ۱۴۰۱ نیز رکورد مصرف برق ۱۷ بار شکسته شده بود.
بر اساس این گزارش، 75درصد از مشترکان بخش خانگی کشور الگوی مصرف برق را رعایت کرده و ۲۵ درصد از مشترکان بخش خانگی بالاتر از الگو، برق مصرف می‌کنند که از این بین نیز تنها ۲ درصد از مشترکان بسیار پرمصرف هستند. آنطور که تدبیر شده مشترکان بسیار پرمصرف در فصل گرم سال آینده برای اینکه مشمول قطعی برق نشوند، یا باید نسبت به بهینه سازی مصرف انرژی اقدام کنند، یا به احداث نیروگاه تجدیدپذیر اقدام کنند و یا برق مازاد خود را از طریق تابلوی سبز بورس و به نرخ آزاد خریداری کنند و در غیر این صورت مشمول قطعی برق خواهند شد.
طبق آخرین آمار ۲ درصد از مشترکان که حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار مشترک را شامل می‌شود، ۱۰ تا ۲۰ برابر الگوی مصرف منطقه خود برق مصرف کردند، طبق اعلام توانیر قطعا این مشترکان در اولویت برنامه‌های مدیریت مصرف و قطع برق برای سال آینده قرار خواهند گرفت.آنطور که کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند ممکن است سال آینده وضعیت تامین برق سخت‌ شود و حتی ناترازی برق به ۲۶ هزار مگاوات نیز برسد، برای جلوگیری از این وضعیت و تحقق این عدد لازم است که وزارت نیرو برنامه‌ریزی دقیق و منسجمی‌را تدوین کند تا سال آینده نیز بتوانیم از خاموشی دور شویم.