بورس، بحران نااميدی و بی اعتمادی بی پايان

گروه اقتصادي – محمدحسين روانبخش: وضعيت نابسامان بورس دقيقا سه ساله شد! دهه سوم مردادماه 1399 زماني بود که در اوج توجه مردم به بورس و در پايان پنج ماهي که بورس به شکلي عجيب و هيجاني بازدهي داشت و اقبال به اين بازار به شدت افزايش يافته بود، به يکباره داستان عوض شد و سرمايه‌هاي در بورس گرفتار وضعيتي شدند که منجر به کم شدن ارزش سهام‌ها شد.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،در اين سه سال که يک سال آن در دولت روحاني و دو سال آن در دولت رئيسي گذشت نه تنها هيچ نشانه اي از بهبود وضعيت شکل نگرفت بلکه حالا مي توان گفت که ديگر اميد و اعتمادي به اين بازار وجود ندارد و نمي توان به اين زودي‌ها شاهد رونق اين بازار باشيم.شکل گيري بحران اوليه در بورس در انتخابات رياست جمهوري سال 1400 ابزاري شد در دست سيد ابراهيم رئيسي و کانديداهاي پوششي همراهش که وعده‌هاي رنگارنگ براي بهبود بورس بدهند: رئيسي مي‌گفت که اولين دستوري که به وزير اقتصاد ابلاغ مي‌کند اين است که بورس را سامان بدهد و ديگري مي‌گفت که سه روزه و با دادن سه دستور مي‌توان بورس را به حالت ايده آل رساند!
اما با تشکيل دولت رئيسي معلوم شد که اين حرفها فقط شعارهايي بدون پشتوانه و تبليغاتي براي گرفتن راي بوده است. يک سال بعد از تشکيل دولت رئيسي چنان سهامداران بورس با نااميدي و بي اعتمادي روبرو شدند که اکثر سهامداران با سرمايه‌هاي خرد اين بازار را ترک کردند. اين امر البته براي دولت رئيسي غنيمت بود، چون با خروج مردم از اين بازار، ديگر کسي اميد به احياي سرمايه از دست رفته نداشت و اعتراض‌ها کمرنگ مي‌شد.
با همه اين احوال در فروردين و ارديبهشت امسال يکبار ديگر افزايش قيمت‌ها در بازار سرمايه باعث اميدواري‌هايي شد. رشد شاخص کل بورس از حدود يک ميليون و 500 هزار واحد به بيش از دو ميليون و 200 هزار واحد دوباره زمزمه سرمايه گذاري در بورس را بين مردم راه انداخت، اين در شرايطي بود که قيمت دلار و طلا نسبتا ثابت بود ؛ يا به عبارت بهتر چنان قيمت دلار در پايان سال قبل بالا رفته بود که ديگر جايي براي بالا رفتن نداشت.با اين حال از روزهاي پاياني ارديبهشت بار ديگر بازي‌ها در بورس، که به نظر بسياري از کارشناسان حاصل رانت‌هاي اطلاعاتي افرادي خاص بود، اين بازار را بهم ريخت.
 اين اتفاق در هفته‌هاي اخير شدت بيشتري گرفته است و در واقع مي توان گفت که اندک اميدي که در بهار امسال براي رونق دوباره بورس شکل گرفته بود با بي‌تدبيري و تصميم‌هاي عجيب و غريب دولت از ميان رفت و وضعيت بازار سرمايه به بدترين شکل ممکن رسيده است، به نحوي که حتي بازيگران قديمي اين بازار که در سال 99 و 1400 برخلاف سرمايه گذاران تازه به بازار آمده، اميدوار بودند و از اتفاقات سال‌هاي قبل مثال مي آوردند و مي گفتند که با رونق بازار همه زيان‌ها جبران مي شود، نيز اين روزها اميد و اعتماد خود را به بازار از دست داده اند! در دو هفته گذشته شاخص کل بورس در محدوده دو ميليون واحد در حرکت است، چند باري زور زده و اين کانال مهم را دوباره فتح کرده است اما دوباره به کانال پايين تر برگشته است. از آن مهمتر خروج سرمايه‌هاي حقيقي در بورس است. سرعت گرفتن خروج سرمايه از بورس در دوسال دولت رئيسي همواره وجود داشته است، به نحوي که مي توان گفت اکثر سرمايه گذاران خرد با ضررهاي غيرقابل چشم پوشي از اين بازار خارج شده اند و سرمايه خود را به بازارهاي ارز، طلا و خودرو منتقل کرده اند. با اين حال شايد در فروردين و ارديبهشت امسال قدري از اين سرمايه‌ها به بورس بازکشت اما از تيرماه دوباره وضعيت بورس چنان از ناتواني مديريتي دولت متاثر شد که دوباره فرار سرمايه‌هاي حقيقي مردم از بورس آغاز شد . بررسي معاملات هفته گذشته  نشان مي‌دهد که بازار سهام در روز شنبه همزمان با ريزش شديد شاخص‌هاي بورسي، شاهد خروج هزار و 369 ميليارد توماني بود. خروج پول در ادامه هفته با شدت کمتري اتفاق افتاد و در روز يکشنبه اين عدد حدود 90 ميليارد تومان بود.جريان خروج پول در دوشنبه به کمترين ميزان خود در هفته رسيد و  رقم 57 ميليارد تومان را ثبت کرد. در روز سه‌شنبه نيز 527 ميليارد تومان پول حقيقي ديگر از بازار سرمايه خارج شد. در نهايت در روز پاياني هفته بازار سرمايه شاهد خروج پول حقيقي به ميزان 235 ميليارد تومان بود. به اين ترتيب در هفته چهارم مردادماه در مجموع دو هزار و 278 ميليارد تومان از بازار سرمايه خارج شد.اگرچه اتفاقات و عوامل مختلفي در اين وضعيت بورس موثر بوده است اما چند اتفاق مهم بيشتر مورد توجه قرار گرفته و از آن به عنوان عوامل کاهش اعتماد دوباره در بورس نام مي برند.
يکي از اين موضوعات داستان قيمت گذاري خوراک پتروشيمي‌هاست که اخبار ضد و نقيض درباره آن دو ماهي است که به گوش مي رسد و وضعيت سهام اين گروه را به شدت متاثر کرده است. مورد دوم وضعيت خودرو در کشور و ناتواني دولت در کنترل آن است. اين موضوع هم باعث شده که سهام خودرويي‌ها گرفتار هيجان شود و کل بازار سرمايه را متاثر کند. اما مهمتر از اينها ناتواني مديريتي در دولت و به طور حاص در بورس است.قريب يک ماه پيش رئيس سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد که  «درباره وضعيت بورس نگراني خيلي جدي‌ نداريم» و همين يک جمله کافي بود تا درباره بازار سرمايه کشور نگرانتر از قبل شويم!
داستان بورس در ماه‌هاي گذشته چنان نگران کننده بوده که هر کس از کنار بورس رد شده باشد آن را درک مي‌کند، چه برسد به کسي که عنوان رئيس اين مجموعه را دارد! در آن زمان وي سعي کرد بحران شکل گرفته در بورس را با وعده‌هايي از سر رد کند اما حالا بعد از يک ماه از اين سخنان وضعيت بورس نه تنها بهتر نشده بلکه مشکل بيشتر هم شده است.
 
 
تمديد چراغ‌ قرمز بورس در هفته گذشته
در هفته گذشته بازار سرمايه روند نزولي را تجربه کرد و شاخص از يک ميليون و 989 هزار واحد به يک ميليون و 973 هزار واحد رسيد. بورس در هفته اي که گذشت روند را کاهشي سپري کرد و به غير از روز دوشنبه در روزهاي ديگر شاخص بورس و فرابورس نزولي بود.
شنبه (21 مرداد ماه) شاخص بورس با 47 هزار کاهش روي يک ميليون و 989 هزار واحد ايستاد و روز بعد البته روند کاهشي شدت کمتري داشت و شاخص بورس کمتر از دو هزار واحد کاهش داشت.دوشنبه اما اين روند معکوس شد. چرا که شاخص کل در بازار سرمايه حدود 10 هزار واحد افزايش داشت و رقم يک ميليون و 997 هزار واحد را به ثبت رساند.
نهايتا در دو روز بعد نيز با ادامه روند نزولي، اين شاخص با حدود 22 هزار واحد کاهش، روي يک ميليون و 973 هزار واحد ايستاد.
فرابورس نيز همين روند را تجربه کرد و در روز نخست هفته پيش 657 واحد کاهش داشت و رقم 25 هزار و 772 واحد را ثبت کرد. نهايتا تا پايان هفته 352 واحد کاهش ديگر را هم تجربه کرد و روي 25 هزار و 420 واحد ايستاد.
در اين ميان به ترتيب نمادهايي مانند فولاد مبارکه اصفهان، ملي صنايع مس ايران، سرمايه‌گذاري نفت و گاز و پتروشيمي تأمين، سايپا، کشتيراني جمهوري اسلامي ايران و غيره بيشترين تکرار را در ميان نمادهاي شاخص و اثرگذار روي شاخص بورس گذاشتند که عمدتا سير آن‌ها نزولي بود البته در روزهايي هم اين شاخص‌ها روند مثبت رو افزايشي داشتند که در آن روزها شاخص بورس مثبت بود يا آنکه با شيب منفي کمتري مواجه شد.
بازار فرابورس نيز از اين حيث رتبه‌هاي برتر خود را براي منفي شدن به نمادهايي از جمله سرمايه‌گذاري مالي سپهر صادرات، پليمر آريا ساسول، ايران خودرو ديزل، پتروشيمي تندگويان، مجتمع جهان فولاد سيرجان، فولاد هرمزگان جنوب، سرمايه گذاري مس سرچشمه و گروه انتخاب الکترونيک آرمان اشاره کرد که بيشترين تاثير را روي شاخص فرابورس گذاشتند و عمدتا روند نزولي را تجربه کردند.