تلاش برای بازگشـت به دوره قاجاریه!

اگر فرد یا گروهی با امکانات بسیار بخواهند مجلس فعلی را تخریب کنند، بعید است بتوانند آنطور که نمایندگان، خود با رفتار، گفتار و طرح‌های خود در دو سال اخیر دست به تخریب قوه مقننه زده اند، موفق باشند. مجلسی که با حداقل آرای مردم تشکیل شده و برای کسب همین مقدار رای نیز وعده‌های بسیار برای بهبود معیشت و اقتصاد مردم داده است در طول عمر خویش به جای اینکه فکری برای اقتصاد ویران و معیشت سخت مردم باشد، به دنبال طرح‌هایی مثل مانع تراشی در راه احیای برجام، محدود کردن فضای مجازی و فروختن سربازی به قیمت گزاف به مردم بوده است. حالا در روزهایی که حذف ارز ترجیحی با به قول دولت «اصلاح نظام یارانه ای» موجب نگرانی‌های بسیاری در بین مردم شده است، مشخص شده که نمایندگان طرحی را با عنوان «استفاده بهینه از اشیاء باستانی و گنج‌ها» ارائه کرده‌اند که در جامعه باستان‌شناسی و میراث فرهنگی واکنش‌برانگیز شده است. بسیاری بر این عقیده‌اند این طرح به حفاری‌ها و قاچاق‌های غیرمجاز، رسمیت و وجاهت قانونی می‌بخشد!
انتظار عمومی از مجلس این است که در چنین شرایطی همه توان و توجه خود را به چگونگی رفتار و روش دولت در تغییرات یارانه‌ای این روزها جلب کند و در این حال معلوم است که ارائه چنین طرح‌هایی از سویی نشان می‌دهد که چقدر نمایندگان فارغ از دغدغه معیشت مردم هستند، و از طرف دیگر نشان می‌دهد که تا چه اندازه وقت ناشناس هستند و تحت تاثیر افراد دیگر با انگیزه‌های خاص قرار می‌گیرند. اگرچه بعضی‌ها عقیده دارند اتفاقا بعضی افراد که پشت سر این طرح هستند، وقت شناس هستند و امیدوار بودند در وانفسای تغییر و تحولات اقتصادی مملکت که حواس افکار عمومی به یارانه‌ها گرم است، بتوانند این طرح را بدون سر و صدا پیش ببرند!
با این همه آنچه دلخواه افراد و نمایندگان ارائه دهنده این طرح بود، اتفاق نیفتاد و دقیقا همچون داستان «محدود سازی فضای مجازی» که قرار بود چراغ خاموش و بدون جلب توجه مردم انجام شود، این طرح نیز با واکنش صاحب نظران و افکار عمومی روبرو شد. جالب اینجا است که نمیاندگان همان طور که نام طرح محدود سازی فضای مجازی را «صیانت از کاربران » گذاشته بودند، نام طرحی که می‌تواند به غارت اشیای باستانی کشور منجر شود «استفادۀ بهینه از اشیاء باستانی و گنج‌ها» نام نهاده‌اند!
بعد از افشای جزئیات این طرح، جمعی از استادان باستان‌شناسی دانشگاه‌های سراسر کشور در نامه‌ای سرگشاده به رییس مجلس شورای اسلامی خواستار لغو این طرح شدند. در این نامه که چهارشنبه گذشته از سوی 61 نفر از استادان باستان‌شناسی سراسر کشور آمده است: تنها یک نگاه گذرا به طرح از جانب هر دانش‌­آموختۀ باستان‌شناسی کافی‌ست تا روشن سازد که تهیه­‌کنندگان طرح یادشده، نه تنها از بدیهیات و الفبای رشتۀ باستان‌شناسی بی‌اطلاع بوده‌اند، بلکه از مشاورۀ هیچ‌یک از نهادهای رسمی باستان‌شناسی کشور (پژوهشکدۀ باستان‌شناسی در پژوهشگاه میراث فرهنگی، انجمن علمی باستان‌شناسی ایران، کارگروه باستان‌شناسی در وزارت علوم) نیز کوچکترین بهره‌ای نبرده‌اند؛ نفس حضور واژۀ سخیف و گمراه‌کنندۀ «گنج» در عنوان طرح، خود بسیار گویاست.
در این نامه نشان داده شده که این طرح تا چه اندازه ناپخته و پرت است و زمینه چه سوء استفاده‌ها و مسائلی را برای سودجویان فراهم می‌کند.
انجمن علمی باستان‌شناسی ایران نیز در نامه جداگانه‌ای به رییس مجلس شورای اسلامی با «خطرناک» و «شرم‌آور» توصیف کردن این طرح، ایرادها، مغایرت‌ها و تعارض‌های قانونی آن را تشریح کرد.
پس از آن، حکمت‌اله ملاصالحی، استاد دانشگاه تهران و عضو هیأت امنای بنیاد ایران‌شناسی نیز در یادداشتی، طرح «استفاده بهینه از اشیاء باستانی و گنج‌ها» را «سیاه‌نامه‌ای شرم‌آور» خوانده و از نخبگان و جامعه باستان‌شناس و دغدغه‌مندان میراث فرهنگی خواسته اعتراض و مخالفت خود را با این طرح که میراث فرهنگی کشور را «گنج» و «غنیمت» و «عتیقه» و «دفینه» و «زیرخاکی» تلقی کرده است، به مراجع ذی‌صلاح به‌ویژه نهاد بین‌المللی یونسکو اعلام کنند.
پیروز حناچی استاد دانشگاه و شهردار پیشین تهران نیز در گفتگویی، طرح نمایندگان مجلس با عنوان «استفاده بهینه از اشیاء باستانی و گنج‌ها» را تداعی‌کنندۀ قرارداد ننگین ۱۹۰۰ دانست که در دوران قاجار انحصار دائمی کاوش و خروج آثار باستانی را به فرانسه واگذار کرد و کشور برای ابطال آن متحمل هزینه‌های سنگینی شد.
در این میان واکنش عزت الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی جالب است که « درباره طرح تعدادی از نمایندگان مجلس خبر نداشتم و از جزییات آن نیز بی‌اطلاع بودم. ما هم در رسانه‌ها بندهایی از این قانون را دیدیم.» این بی اطلاعی در حالی رخ داده که در ماه‌های اخیر از هماهنگی مجلس و دولت بسیار سخن گفته می‌شود.
ضرغامی درباره مواضع شخصی‌اش نسبت به این طرح که گفته می‌شود به حفاری‌ها و قاچاق آثار تاریخی وجاهت قانونی خواهد بخشید، ‌اظهار کرد: به هر حال چون ارتباطی با این طرح نداشتم و در جریان آن نیستم، نظری درباره آن ندارم و اجازه بدهید قضاوتی نداشته باشم.
با این حال روز جمعه معاون میراث فرهنگی این وزیر در نامه‌ای که به نمایندگان مجلس نوشته متذکر شده که با تصویب این طرح نهضت عظیمی برای حفاری غیرقانونی در کشور ایجاد خواهد شد.
حالا باید منتظر ماند و دید که نمایندگان مجلس حداقلی این بار چه واکنشی به این اعتراض‌ها خواهند داشت؛ آیا همچون طرح محدود سازی فضای مجازی سعی می‌کنند طرح خود را دور از چشم مردم و کارشناسان به تصویب برسانند یا اینکه لااقل این بار به آثار باستانی کشور رحم خواهند کرد؟!