دولت به دنبال کاهش یارانه بنزین

هنوز تکلیف پرداخت یارانه نقدی جدید و کالابرگ و حذف ارز ترجیحی و ارتباط اینها با یکدیگر روشن نشده اما دولت همچنان به جراحی اقتصادی پرخطر خود ادامه می دهد! در تازه ترین رویداد، با وجود تکذیب افزایش قیمت بنزین توسط دولتمردان، روزنامه ایران، ارگان رسمی دولت، در گزارشی، یارانه هر لیتر بنزین در ایران را 18 هزار و 500 تومان ذکر کرده و از برنامه حمایتی دولت از معیشت خانوار از محل یارانه سوخت خبر داده است.
هرچند در این گزارش عنوان شده که مقامات دولت گفته اند در سال جاری قیمت بنزین گران نمی شود، اما محتوای گزارش، حاوی نکاتی است که هدفی جز آماده کردن افکار عمومی برای افزایش قیمت بنزین ندارد. برخی معتقدند شاید دولت قصد دارد حالا که به قول خودش دست به جراحی اقتصادی زده و قصد پرداخت یارانه نقدی هم دارد، قیمت اقلام دیگری را هم همچون آرد صنعتی، واقعی کند تا یکباره این جراحی به پایان برسد. اما منتقدان معتقدند، جراحی اقتصادی در شرایطی که نرخ تورم بالای 40 درصد است و کشور درگیر تحریم است، تبعات جبران ناپذیری می تواند داشته باشد.
وزیر نفت دیروز چهارشنبه در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران، اظهار داشت: در طرح جدید دولت برای عادلانه‌سازی نظام توزیع یارانه‌ها، بحثی درباره افزایش قیمت بنزین نیست. همان‌طور که رئیس جمهور اعلام کرد، هیچ‌گونه تغییر قیمتی در نان، بنزین و دارو نخواهیم داشت. رئیسی هم سه روز پیش در مصاحبه تلویزیونی خود همین را اعلام کرد و برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم از عدم وجود هیچ برنامه ای برای افزایش قیمت بنزین سخن گفتند. اما آنچه روزنامه ارگان دولت منتشر کرده، می تواند نشانه ای برای زمینه سازی برای افزایش قیمت بنزین باشد؛ موضوعی که در مقاطع زمانی قبلی هم پیش از افزایش قیمت بنزین شاهد بودیم. عموما مسئولان، بارها و بارها افزایش قیمت بنزین را تکذیب می کنند اما از طریق رسانه های نزدیک به خود، بر طبل ارزانی بنزین می کوبند و یارانه بنزین را در بوق و کرنا می کنند تا به مردم بفهمانند بنزین ارزانی می زنند و اگر با قیمت جهانی مقایسه شود، قیمت بنزین در ایران ارزان است. در نهایت قیمتهای لیتری 10 هزار تومان و 15 هزار تومان مطرح می شود و بنزین به میزان کمتری گران می شود. این بار هم گویا همین سناریو در پیش است.
در گزارش روزنامه ایران آمده است: "با وجود آنکه اکنون هر تن بنزین بر مبنای فوب خلیج فارس اکنون در نرخ‌های نزدیک به 1200 دلار معامله می‌شود و بر مبنای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها باید قیمت فروش داخلی بنزین امروز کمتر از 90 درصد قیمت تحویل روی کشتی (فوب) درخلیج فارس نمی‌شد؛ اما با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی کشور تصمیم سازان کشور عنوان می‌کنند که در سال 1401 قیمت بنزین تغییری نخواهد داشت. به عبارت دیگر، یارانه بنزین در سال‌جاری به شکلی پرداخت خواهد شد که قیمت بنزین یارانه‌ای همان 1500 تومان (مصوب سال 1398) و بنزین آزاد نیز 3 هزار تومان برای هر لیتر باقی بماند. این درحالی است که اگر قانون هدفمندی یارانه‌ها مطابق برنامه اجرا شده بود، اکنون قیمت هر لیتر بنزین 20 هزار تومان بود. بر این اساس، حتی با احتساب بنزین آزاد، حدود 17 هزار تومان برای هر لیتر بنزین میان قیمت بنزین در کشور و برنامه هدفمندی یارانه ها فاصله است و این فاصله از برنامه مدون کشور قرار نیست که در شرایط کنونی اصلاح شود. و به نوعی یارانه بنزین در ایران محسوب می شود. با احتساب مصرف میانگین 85 میلیون لیتر در روز طی سال جاری -که البته برآوردها بالاتر از این رقم است- امسال یارانه پنهان بنزین به بیش از 530 هزار میلیارد تومان خواهد رسید. رقم قابل توجهی که حتی دولت ها در کشورهای توسعه یافته جهان نیز حاضر به پذیرش آن نیستند."
این گزارش به طرح بازتوزیع یارانه بنزین هم پرداخته که بر اساس آن سهم هر ایرانی دارای کارت ملی 15 یا 20 لیتر بنزین یارانه‌ای (1500 تومان برای هر لیتر) در هر ماه خواهد بود و 22 هزار تا 60 هزار تومان در هر ماه یارانه سوخت را به افرادی اختصاص می‌دهد که حتی یک خودرو یا موتورسیکلت نیز ندارند. هرچند اجرای آزمایشی این طرح در جزیره کیش، نتایج مثبتی در پی نداشته است، اما برخی مسئولات محلی اصرار دارند طرح نتایج خوبی داشته است که حتی اگر این طور باشد، اجرای طرح در جزیره ای کوچک که پیمودن دور آن با خودرو، کمتر از سی دقیقه طول می کشد، نمی تواند محک مناسبی برای اجرای طرح در شهرهای بزرگی همچون تهران باشد. 
آنچه قطعی به نظر می رسد، تمایل و تلاش دولت برای تغییر قیمت بنزین با توجیه تغییر در میزان یارانه بنزین است اما این که این اتفاق چه زمانی رخ دهد هنوز مشخص نیست. جالب اینجاست که در مقایسه هایی که بین قیمت بنزین در ایران و سایر نقاط جهان انجام می شود، هیچگاه دستمزدها مقایسه نمی شود گوییی همه قیمتها باید در ایران جهانی و دلاری باشد اما درآمد کارگران و کارمندان، ریالی بماند! رسیدن به قیمت جهانی و حذف یارانه پنهان، گویا اسم رمزی برای گران کردن کالاها در ایران است اما این بار هر گونه بازی کردن با قیمت بنزین، بازی با آتش است چراکه افزایش اخیر قیمت آرد و نان صنعتی و ماکارونی و به تبع آن مرغ و تخم مرغ، نگرانی مردم را افزایش داده و با این سطح دستمزدها و این روند حمایتی ناقص، نه تنها روز به روز مردم فقیرتر خواهند شد، بلکه تورم ناشی از رشد نقدینگی، دامنگیر جامعه می شود و در این میان هرگونه تغییر قیمت بنزین، اثرات سوء دو چندانی خواهد داشت.