احداث پتروپالایشگاه جدید شهید سلیمانی در انتظار ورود بخش خصوصی

گروه اقتصادی: احداث و تکمیل پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس که بخش اعظم آن در دولت گذشته انجام شد، ایران را از واردکننده، به صادرکننده بنزین تبدیل کرد اما رشد فزاینده مصرف از یک سو، و عدم تکمیل پروژه های افزایش ظرفیت از سوی دیگر موجب شده نیاز به پالایشگاه سازی همچنان در کشور وجود داشته باشد. به همین دلیل مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران روز سه شنبه در نشستی خبری گفت: در سال‌های پیش رو چند طرح جدید پالایشی در صنعت نفت در دستور کار قرار گرفته است که در مجموع حدود ۱۶.۵ میلیارد یورو (معادل ۱۸ میلیارد دلار) به این طرح‌های جدید اختصاص خواهد یافت.
وی طرح احداث پتروپالایشگاه جدید ۳۰۰ هزار بشکه‌ای شهید قاسم سلیمانی با ۱۱.۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری، طرح احداث پالایشگاه خوزستان با برآورد اولیه ۴.۵ میلیارد دلار و گام دوم طرح توسعه و تثبیت ظرفیت پالایشگاه آبادان با یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون یورو را از جمله مهم‌ترین این طرح‌ها برشمرد و افزود: در تأمین منابع مالی پروژه پالایشگاه شهید سلیمانی از روش‌های مختلفی از جمله فاینانس، منابع بانکی و سرمایه‌های مردمی بهره خواهیم گرفت.
اما پرسش اینجاست که تامین مالی این پروژه از چه طریقی امکانپذیر است؟ جلیل سالاری معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی، از جمله منتقدان جدی دولت قبل در مورد پالایشگاه سازی بود. هرچند با افتتاح پالایشگاه ستاره خلیج فارس که پروژه نیمه کاره دولت قبل از روحانی بود، انتقادات تا حد زیادی فروکش کرد اما منتقدان دیروز، پس از آنکه مدیریت امور را بر عهده گرفتند بار دیگر از تریبون های خود به انتقاد از دولت قبل پرداختند. به همین دلیل پالایشگاه سازی برای وزارت نفت در دولت جدید، علاوه بر راهکاری برای پاسخ به نیاز به افزایش مصرف، به یک موضوع حیثیتی تبدیل شده و قصد دارند یک پروژه پالایشی بزرگ اجرا کنند تا دوره مدیریتی آنها خالی از چنین پروژه ای نباشد. به همین دلیل احداث پتروپالایشگاه جدید ۳۰۰ هزار بشکه‌ای شهید قاسم سلیمانی را تعریف کرده اند.
اما به نظر می رسد منتقدان دیروز کمبود پالایشگاه سازی در کشور، امروز با منع قانونی برای پالایشگاه سازی توسط دولت برخورد کرده اند. به همین دلیل جلیل سالاری معاون وزیر نفت در آخرین روز بهمن ماه با اشاره به منع قانونی پالایشگاه سازی با بودجه دولتی گفت: "دو راهکار قانونی حضور ۲۰‌درصدی در پروژه‌‌‌ها و شرکت در طرح‌‌‌های توسعه‌‌‌ای برای ساخت پتروپالایشگاه توسط دولت وجود دارد."
 طبیعتا حضور بیست درصدی دولت در پروژه های پالایشی نمی تواند هزینه پروژه را تامین کند و بنابراین باید راه دوم یعنی بهره گیری از توان بخش خصوصی در پیش گرفته شود.  با توجه به واگذاری کلیه پالایشگاههای کشور – به جز دو پالایشگاه – به بخش خصوصی، پالایشگاه سازی و پالایشگاه داری در کشور از حیطه وظایف دولت خارج شده و بخش خصوصی و هلدینگها باید وارد این عرصه شوند؛ کاری که در صنعت پتروشیمی نیز اجرا شده و نسبتا موفقیت آمیز بوده است.
معاون وزیر نفت گفته: "اگر نگاه توسعه‌‌‌ای وجود داشته باشد، بر اساس سیاست‌های کلی اصل ۴۴، اگر فراخوان داده شود اما سرمایه‌گذار اعلام آمادگی نکند، دولت اجازه ورود و سرمایه‌گذاری خواهد داشت."
اما نکته مهم اینجاست که ورود بخش دولتی به پروژه ها به معنای زمان بر شدن آنهاست. مروری بر وضعیت پروژه هایی که توسط بخش دولتی زمینگیر شده اما توسط بخش خصوصی احیا شده است، نشانه روشنی از کارآمدی بخش خصوصی واقعی برای پیشبرد و تکمیل پروژه هاست. این موضوع در صنعت پتروشیمی بارها تجربه شده که مصداق بارز آن پروژه بیدبلند دو بود که سالها زمینگیر بود اما با مجوز بیژن زنگنه وزیر پیشین نفت برای ورود بخش خصوصی به حوزه بالادستی، احیا شد و به بهره برداری رسید.
اگرچه میزان سرمایه موردنیاز برای اجرای پروژه پتروپالایشگاه سردار سلیمانی توسط مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران مشخص شده اما واقعیت آن است که این برآورد تا زمانی که بخش خصوصی واقعی وارد این عرصه نشود، نمی تواند جنبه عملیاتی پیدا کند. بهترین راهکار، بهره بردن از سرمایه مالی و تخصص هلدینگها و بانکهایی است که هم از توان مالی برای سرمایه گذاری در صنعت نفت برخوردارند و هم تخصص و تجربه لازم برای اجرای پروژه را دارند. طبیعتا بخش خصوصی اگر وارد عرصه ساخت پتروپالایشگاه سردار سلیمانی شود، برای حفظ اعتبار و ارتقای جایگاه خود، تلاش بیشتری خواهد کرد و قطعا نتیجه کار، بسیار مثبت تر از زمانی است که دولت، پروژه را با نگاه بخشی اجرا یا واگذار کند.