تشبیه مناظره های انتخابات به مسابقه هفته و کودک شو

دو مناظره بین کاندیداهای نهایی انتخابات از هر نظر چنگی به دل نمی زند و دارای ضعف های متعددی است. مباحث مطرح شده در این مناظره ها عموما فاقد انسجام، اهمیت و دارای شعار زدگی است. شکل مناظره ها اصلا شباهتی به مناظره ندارد و به قول یکی از کاندیداها به «مسابقه هفته» شبیه است. سوالات طرح شده جامعیت ندارد. نوع قرعه کشی ها در شان یک برنامه جدی سیاسی نیست و در مجموع شکل و شمایل این برنامه آنقدر پیش پا افتاده و نامتناسب با جایگاه ریاست جمهوری است که اگر کاندیدایی از حضور در آن سرباز زند چندان تعجب برانگیز نیست!
این وضعیت در مناظره دوم به حدی آزار دهنده بود که در اواسط مناظره یکی از کاندیداها به شیوه برگزاری آن اعتراض کرد و با انتقاد از برنامه‌های انتخاباتی صداوسیما و همچنین شیوه پاسخگویی نامزدها گفت: «برخی موضوعات از جمله وضعیت شهر و روستا، جوانان و آموزش در پرسش‌های برنامه‌های انتخاباتی صداوسیما مطرح نمی‌شود و این شیوه پاسخگویی نامزدها در مناظره هم کمکی به انتخاب مردم نمی‌کند.»
او پیشنهاد کرد، در شیوه طرح پرسش‌ها و شیوه پاسخگویی نامزدها تغییر ایجاد شود و تصریح کرد «ما نمی‌خواهیم تست هوش از نامزدها بگیریم. مردمی که نشستند باید اولویت‌ها را بشناسند و صحبت‌های هر کدام از نامزدها را بشنوند».
این پیشنهاد از سوی دو تن دیگر از کاندیداهای اصولگرا هم مورد استقبال قرار گرفت . عبدالناصر همتی هم تصریج کرد: عبدالناصر همتی در انتقاد به شیوه و نوع پرسش‌های مطرح شده گفت: «به شیوه مناظره انتقاد دارم زیرا کاملا شبیه مسابقه هفتگی شده است. برای اینکه مردم مواضع ما را بدانند بهتر بود سوالات بهتری مطرح می‌شد. این هم نوعی انحصار است و من مخالف انحصار در حوزه اقتصاد و همچنین فرهنگ و رسانه هستم».
واکنش اهالی رسانه
کارشناسان رسانه هم از کیفیت فنی برگزاری این مناظره ها گلایه دارند و متعجبد که چطور صدا و سیما با ادعاهای عحیب خود ناتوان از طراحی و ساخت یک مناظره استاندارد است؟! رسانه ای که متاسفانه سیاست گذاری و سوء مدیریت روز به روز اعتبار آن را بیش از پیش کاهش می دهد و در مقابل فضای مجازی کاملا مرجعیت خبری و تحلیلی خود را از دست داده به جایی رسیده که ساده ترین اصول برنامه سازی در مهمترین برنامه آن رعایت نمی شود و گویی سالها از جریان رسانه ای دنیا عقب است. همچنین سوالات طرح شده نشان می دهد که یا هیچ اتاق فکری برای طراحی سوالات این مناظره وجود ندارد یا چنان دست صدا و سیما از کارشناسان و صاحب نظران کارآموزده تهی است که کار دست عده ای افتاده که حتی قادر به طراحی سوال برای این مناظره نیستند!
سایت خبری عصر ایران در مطلبی در انتقاد از مناظره ها نوشت: « به نظر می رسد صداوسیما به عمد از برگزاری یک مناظره واقعی خودداری و به جای آن چیزی شبیه مناظره برگزار می کند که می توان آن را «شبه مناظره» نامید. برنامه ای که اسم و قالب مناظره دارد اما در محتوا، این گونه نیست. به جای طرح موضوعات اصلی، استراتژیک و اساسی تلاش می شود کاندیداها به موضوعات فرعی و معلول «سرگرم» شوند.
قرار نیست میان کاندیداهای ریاست جمهوری، تضارب واقعی آرا به وجود بیاید تا آنها نه از خط مشخصی عبور کنند و نه وارد موضوعات معینی شوند؛ نوعی مناظره پاستوریزه. البته صداوسیمایی که در سایر شبکه های خود، به صورت آگاهانه و ناآگاهانه، برنامه های مختلف از جمله خبری / اطلاع رسانی را به دور از معیارهای حرفه ای - اخلاقی می سازد قطعا انتظار نمی رود در این زمینه هم بتواند برنامه مناظره واقعی و جذاب را عرضه کند.
صداوسیمایی که 90 را تحمل نمی کند حتما نمی تواند «مناظره واقعی» را هم داشته باشد. صداوسیما هم به لحاظ حرفه ای ناتوان است و هم اینکه بخشی از برگزاری سطح پایین مناظره، عمدی است. البته این یک نظر است و نه خبر.»
این سایت همچنین در مطلبی دیگر نوشت: « مهم‌ترین نکته‌ای که دربارۀ مناظرۀ دوم می‌توان یادآورشد سؤالات تحقیر آمیز مناظره است که مرتضی حیدری با تشریفات فراوان قرائت می‌کرد و یادآور این ضرب المثل پارسی بود: آفتابه‌لگن، هفت‌دست، شام و ناهار هیچی! سؤالاتی کاملا جهت‌دار. مثلا با کلی صرف وقت و قرعه کسی پرسید: چه راهکاری دارید که رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی جلسات را منظم برگزار کند؟ یا با توجه به این که چارچوب سیاست خارجی هر کشور مشخص است اولویت‌ها را اعلام کنید.
  ظاهرا تحقیر مردم با رد صلاحیت‌ها و حذف چهره‌های درجۀ اول و تهدید آیت الله موحدی کرمانی به احتمال رد صلاحیت یکی دو نفر دیگر تا روز انتخابات، کافی نبوده که با سؤالات تحقیر آمیز می‌خواهند حیطۀ رییس جمهوری را محدود تصویر کنند. از یک طرف سرنوشت انقلاب و مردم و نظام به انتخابات منوط دانسته شده و از سوی دیگر با این نوع سؤالات 7 کاندیدای عبور کرده از غربال شورای نگهبان نیز مدام تحقیر می‌شوند.
در حالی که به جای طراحی برنامه ای شبیه «مسابقۀ هفته» یا «خندوانه» می توانستند و هنوز هم می‌توانند در هر 15 دقیقه یک موضوع را به بحث بگذارند و مثلا بپرسند: با برجام چه خواهید کرد؟، فضای مجازی را محدود و ممنوع می‌کنید یا نه، به وزیر زن باور دارید یا نه، تا پایان در صحنه می‌مانید یا به سود نامزدی دیگر کنار می‌روید؛ و مشخصا سؤالاتی کوتاه که بحث دراندازد و مهم تر از همه یک سؤال از چند نفر تا تفاوت ها به چشم آید یا بعدتر او را مقید و متعهد کند. اینستاگرام را فیلتر می کنید یا نه؟ این سؤال است.»
یکی از روزنامه های اصولگرا هم در نقدی بر مناظره دوم نوشت: «دومین مناظره تفاوت معناداری با مناظره نخستین کاندیداها نداشت و نتوانست ارتباط معناداری با افکارعمومی برقرار کند. یکی از دلایل اصلی چنین وضعیتی، شیوه و فرمی است که صداوسیما برای برگزاری مناظرات طراحی کرده است. فرصت‌های 3 و 4دقیقه‌ای و قطع میکروفن کاندیداها، سوالات کلی و بی‌ارتباط که پاسخ به آن نیازمند فرصت چندبرابری است و اتفاقا کاندیداها نیز چندان به آن پاسخ ندادند، دست‌به‌دست هم داده تا مناظرات تبدیل به یک نشست بی‌روح و مناسب مخاطبان با سن مثبت 70سال شود... مناظره نیاز به تغییرات جدی‌تری دارد تا از «مدرسه پیرمردها» به فضایی پویا و فعال تبدیل شود و بتواند افکارعمومی را درگیر کند.»
واکنش اهالی سیاست
محمد جواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز در کانال تلگرامی خود با انتقاد شدید از شیوه برگزاری مناظره دوم انتخابات نوشت: امیدی ندارم که اصلاح شود پس نخواهم گفت. «مناظره دوم بدتر از مناظره اول؛ اینقدر بی‌کیفیت که صدای برخی از کاندیداها هم درآمد. البته به نظرم این روند، مطلوب عده‌ای محدود است؛ امیدی هم ندارم که اصلاح شود پس نخواهم گفت؛ امیدوارم روند اصلاح شود».
غلامحسین کرباسچی دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی، مناظره‌ها را به برنامه‌های «کودک شو» و خندوانه تشبیه کرد و در توئیتی نوشت: «ای کاش صداوسیما که اول انقلاب قرار بود، دانشگاه باشد قدری از این همه تشریفات و زرق‌وبرق تکراری و بی‌فایده کم می‌کرد و از کارشناسان بی‌غرض می‌خواست در شکل مناظره و طرح سؤالات کمکی کنند که وقت بینندگان هدر نرود و شوری در فضای انتخابات ایجاد شود».
وی همچنین گفت: «من فکر می‌کنم دو تا مشکل وجود دارد؛ اول نحوه طراحی مناظره و نگاه صداوسیما. عزیزان صداوسیما همان‌طور که به برنامه‌های «کودک‌ شو» و «خندوانه» نگاه می‌کنند، نگاه‌شان به مناظره هم همین است».
غلامرضا مصباحی‌مقدم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز به محتوا و شکل واقعی یک برنامه «مناظره» اشاره کرد و گفت «زمانی مناظره شکل می‌گیرد که افراد روی یک موضوع تمرکز کنند و حرف‌های خودشان را درباره آن موضوع بزنند و معلوم شود روی آن موضوع حرف پُخته‌ای دارند یا ندارند».
وی اضافه کرد: «این شکل که ۷ سؤال از ۷ نفر جدا جدا صورت گیرد به نظر من نمی‌تواند اولا مناظره شکل دهد و دوم نمی‌تواند به ما معرفی کند که آنها چه توانایی‌ها و چه صلاحیت‌هایی را دارند».
وی این برنامه سیمای ملی را شبیه کنکور دانست و افزود: «مناظره چندان معنا پیدا نمی‌کرد. آنجایی بیشتر خودش را به سمت مناظره نشان می‌داد که منازعه شکل می‌گرفت، آنجا بیشتر به مناظره شباهت داشت وگرنه مثل این است که کنکوری برگزار کرده‌اند و از هرکسی یک سؤال جداگانه‌ای می‌پرسند».
اعتراض حسن روحانی به صدا و سیما
حسن روحانی نیز روز چهارشنبه در جلسه هیات دولت به صداو سیما اعتراض کرد و گفت: آقای صدا و سیما که سوال طراحی کردید، چرا در بحث اقتصادی، جنگ اقتصادی را نگفتید؟ چرا فراموش کردید؟ چرا کنار گذاشتید؟ بعد از اینکه سیل اعتراض آمد در مناظره دوم دو کلمه‌ای، یک کلمه‌ای گفتند. واقعیت‌ها را به مردم بگویید، ما در دوره جنگ اقتصادی بودیم.