وعده های تکراری رییس کل بانک مرکزی

نرخ دلار در بازار آزاد که در روز ۱۲ بهمن ۲۳ هزار و ۹۲۱ تومان ثبت شد، امروز ۱۳ بهمن ماه اندکی کاهش داشت. به عقیده رئیس بانک مرکزی نرخ دلار ناشی از جو روانی است و به همین دلیل هم امکان دارد دلار به زیر ۲۰ هزار تومان برسد، البته همتی پیش از این نیز وعده‌هایی داده بود که قابل تامل هستند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، نرخ دلار یکی از مهمترین شاخص‌های موثر در نوسان متغیرهای واقعی اقتصاد است. بدین معنا که هر تغییری در نرخ دلار می‌تواند در سایر بخش‌های اقتصادی اثرگذار باشد. از ابتدای امسال نرخ دلار در مسیر صعودی قرار گرفت و در مقطعی هم با تشدید تحریم‌ها، اپیدمی‌ کرونا، بلوکه شدن ارزهای ایران در سایر کشورها و همچنین کاهش صادرات نفت و درآمدهای ارزی، قیمت آن به ۳۲ هزار تومان هم رسید. 
اقتصاد ایران در سال‌هایی که می‌توانست شکوفا شود و با تکیه بر توان داخلی حرکت کند خود را به آغوش واردات سپرد و هر روز هم وابستگی‌اش به خارج بیشتر شد. در دهه‌های گذشته که درآمدهای نفتی به راحتی به دست می‌آمد مشکل چندانی وجود نداشت، اما با شدت گرفتن تحریم‌ها علیه ایران، درآمدهای ارزی روزبه‌روز کاهش بیشتری یافت.
براساس آخرین آماری که گمرک ایران اعلام کرده تراز تجاری ماه نهم سال منفی شد. هرچند که فاصله صادرات و واردات چشمگیر نیست و کسری تجاری ثبت شده در این ماه به منفی ۱۰۰ میلیون دلار می‌رسد.
کاهش ارزش پول ملی و افزایش تورم از عمده پیامدهای عدم تعادل تراز ارزی است و در چنین حالتی کشورها برای حفظ تعادل ارزی مجبور به اعمال سیاست‌های کنترل ارز و محدودیت‌های ارزی می‌شوند.
هر چند که نرخ دلار نوسان بسیار زیادی را در ماه‌های گذشته طی کرد و بالاترین رکوردها را نیز به ثبت رساند، اما حالا در ثبات نسبی و نوسان حداقلی به سر می‌برد. باید گفت تغییر برخی از عوامل و همچنین تصمیماتی که در حوزه مدیریت بازار ارزی کشور از سوی بانک مرکزی گرفته شد، باعث شد تا دلار به وضعیت امروز برسد.
 
دلار ۲۰ هزار تومانی
یکی از تصمیم‌گیران اصلی در حوزه ارزی، بانک مرکزی است. عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ب در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری تلویزیون گفت: «تغییر در بازار ارز بیشتر روانی است و انتظارات بالا و پایین می‌شود. مسئولان باید در اظهارات خود مراقبت کنند، جو روانی حاکم بر بازار برگرفته از مسائل سیاسی و تحریم و مسائل خارجی است. انتظارات تعدیل و مثبت می‌شود و قیمت ارز به زیر ۲۰ هزار تومان هم خواهد رسید.»
بعد از اظهارنظر همتی، نرخ دلار تغییر محسوسی نداشت و فقط اندکی کاهش یافت اما همین تغییر اندک هم به گفته فعالان بازار پایدار نخواهد بود و امکان افزایش یا کاهش آن بسته به میزان عرضه و تقاضا است. با توجه به حاشیه سود بیش از ۱۵۰ درصدی نرخ دلار، دلالان که وزنه مهمی ‌در نوسان‌گیری سود، محسوب می‌شوند قطعا اجازه نخواهند داد که نرخ دلار به این سادگی کاهش یابد.
هر چند که معامله گران کاهشی سعی داشتند قسمتی از صحبت‌های رییس کل بانک مرکزی را برجسته کنند که از امکان تعدیل قیمت دلار به زیر مرز ۲۰ هزار تومانی خبر می‌داد. این در حالی بود که افزایشی‌های بازار تاکید داشتند، سیاست گذار در هفته‌های اخیر افت قیمت دلار را وابسته به آزادسازی منابع بلوکه شده ارزی دانسته است و همتی نیز در صحبت‌های یک شنبه شب، حداقل اشاره کرد که از سمت کره جنوبی همکاری خاصی برای آزاد سازی پول ایران صورت نگرفته است. با توجه به همین مساله، برخی معامله گران انتظار ادامه رشد قیمت‌ها را دارند.
 
وعده‌های رییس کل بانک مرکزی
همتی یکشنبه شب در حالی وعده برگشت دلار به ۲۰ هزار تومان را داد که حدود دو سال قبل در همین برنامه وعده دلار ده هزار تومانی را داده بود. در اسفند ۹۷ وقتی مجری خطاب به همتی گفت: «دلار از ۱۱ هزار رفت ۱۳ هزار و جا خوش کرده» همتی به او پاسخ داد: »برمیگرده» مجری پرسید چه‌جوری؟ همتی جواب داد خودش برمی‌گرده! اما در 18 فروردین در نشست با رسانه‌ها گفت: «اگرچه بنده گفته‌ام که دلار ارزان می‌شود، اما هیچ گاه نگفتم که قیمت دلار به ۱۱ هزار تومان می‌رسد.»
رییس کل بانک مرکزی بهمن ۹۸ درباره ادعای سوداگران بازار ارز برای رسیدن افزایش نرخ ارز به مرز ۲۰ هزار تومان نیز گفته بود: «آنها می‌توانند همچین آرزویی را داشته باشند آرزو بر جوانان عیب نیست» و حالا این آرزوی همتی است! 
نزدیک به 30 ماه از حضور عبدالناصر همتی در ساختمان میرداماد می‌گذرد. روزی که او سکان هدایت بانک مرکزی را بر عهده گرفت، نرخ دلار در کانال چهار هزار تومان قرار داشت و نرخ تورم در سال 96 نیز 9.6 درصد گزارش شده بود.
همتی وعده‌های زیادی درباره مدیریت بازار ارز داده بود که بخشی از آنها شامل این موارد است:
۲۸ آبان ۹۷؛ راه‌اندازی بازار معامله آزاد ارزی.
۳۰ آبان ۹۷؛ بازار متشکل ارزی تشکیل می‌شود و فشار دشمن در بازار ارز موثر نبوده است.
 ۳۰ آبان ۹۷؛ بازار ارز کاملا تحت مدیریت است.
 ۷ آذر ۹۷؛ روند کاهش قیمت ارز ادامه پیدا خواهد کرد.
 ۱۶ آذر ۹۷؛ اولویت نظام بانکی، بازار ارز نیست.
 ۲۲ آذر۹۷؛ بازار ارز در کنترل بانک مرکزی است.
 ۲۸ آذر ۹۷؛ بانک مرکزی تلاش می‌کند با همکاری مجلس تعادل را در بازار ارز و سایر بازارها ایجاد کند، از سوی دیگر برای مدیریت نقدینگی با بورس همکاری‌ می‌شود.
 ۳۰ آذر۹۷؛ احاطه بانک مرکزی بر بازار ارز پرقدرت‌تر از همیشه است.
 ۷ دی ۹۷؛ تداوم برنامه ارزی و بازسازی نظام بانکی به قوت خود باقی و وضعیت ذخایر اسکناس مطلوب است.
 ۲۰ آذر۹۸؛ بازار متشکل ارزی تا پایان سال تشکیل می‌شود.
 ۲۴ آذر۹۸؛ تامین ارز وارداتی روان است.
 ۲۶ آذر۹۸؛ تغییر ساختار بانک مرکزی در شرایط تحریم درست نیست.
 ۱۶ دی ۹۸؛ تلاش کسانی که در آرزوی بی‌ثبات کردن بازارها هستند را ناکام می‌گذاریم.
 ۱۸ دی۹۸؛ با تدبیر بانک مرکزی و از طریق کنترل ریال، شاهد ثبات در بازار ارز هستیم.
 ۲۳ دی۹۸؛ برای ما ثبات بازار ارز مهم‌تر از قیمت ارز است!
۱۹اردیبهشت۹۹؛ شرایط پولی و ارزی كشور نسبت به دو سال پیش بهتر شده است.
۱۰ خرداد۹۹؛ روند تامین ارز به حالت عادی برمی‌گردد.
۲ تیر۹۹؛ نوسانات اخیر نرخ ارز موقتی و كوتاه‌مدت است و اگر ماندگار باشد در بازار دخالت می‌كنیم.
 ۲۹تیر۹۹؛ با اقدامات در دست اجرا، به تدریج و در روزهای آینده بازار ارز به آرامش خواهد رسید.
۱۹ شهریور ۹۹؛ بانک مركزی با حضور پرقدرت در بازار پول و ارز، تمام تلاش خود را برای تعادل بازار به‌ كار خواهد بست.
سابقه تاریخی واکنش بازار به اظهارات همتی نشان می‌دهد که این صحبت‌ها چندان هم موثر نبوده‌اند. این بار هم بعید نیست که صحبت‌های رئیس کل بانک مرکزی صرفا برای بازی با جو روانی بازار دلار آزاد باشد. 
بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که دخالت‌های دولت و سیاست‌های غلط بانک مرکزی، کاهش توان تجارت خارجی و دیپلماسی ضعیف اقتصادی و تحریم، از جمله حوزه‌هایی هستند که باید در مدیریت بازار ارز مورد توجه قرار بگیرند تا شاید در آینده شاهد کاهش نرخ دلار باشیم.
 گزارش: محمد سیاح