پویش مردمی اربعین، ظرفیتها و فرصتها

مراسم پیاده روی و زیارت امام حسین در ایام اربعین یکی از سنتهای معنوی شیعیان است که در سالهای اخیر پررنگ و فراگیر شده و عشق و ارادت شیعیان دنیا به سید الشهدا در پدیده زیارت اربعین برجسته و نمادین گشته است. دو دولت ایران و عراق با استقبال از این پویش دینی به جهت ترویج فرهنگ شیعی با همکاری و مساعدت زیر ساختهای لجستیکی و فرهنگی چنین مراسمی را مهیا میسازند و عوامل اجرایی این مراسم عظیم فراملی به طور متوسط میزبان جمعیتی بالغ بر 20 میلیون نفر از زائران حسینی از ملیت های مختلف هستند. دولت ایران به جهت مولفه های امنیتی و فرهنگی تلاش مجدانه ای درتداوم اجرای این مراسم دارد و ستادی در هیات دولت در این خصوص تشکیل شده و بودجه قابل توجهی نیز در جهت تقویت اجرای این مراسم در نظر گرفته شده است. در فضای عمومی اگرچه توده مردم با توجه به فرهنگ عزاداری و ارادت به اهل بیت در این ایام جهت شرکت یا کمک با زائران در تکاپو هستند ولی از سوی برخی نخبگان مخالفتها و نقد هایی در فلسفه انجام این آئینها مطرح میشود. بیشتر انتقادات مبنی بر اینست که در داخل مرزها به این پویشها و کمکها در جهت از بین بردن فقر و مشکلات مناطق محروم نیاز بیشتری است تا اجرای چنین مراسمات و  این همه هزینه و توجه و نیروی انسانی عظیمی که در این واقعه صرف میشود می باید به سوی مناطق مرزی کشور و روستاهای محروم هدایت شود. لذا با توجه به موافقتها و مخالفتهای اجرای مراسم اربعین، بیان چند نکته در خصوص فرصتها و ظرفیتها در چنین پویشهای فراگیر و مردمی حائز اهمیت است.
نکته اول اینکه دراین مراسم معنوی ظرفیتها و فرصتهای ناب فراملی وجود دارد که باید هوشمندانه از این موقعیتها در جهت برند سازی و شناسایی گفتمان تشیع و گسترش فرهنگ همدلی و ایثار و منزوی ساختن موجهای اسلام هراسی و شیعه ستیزی بهره برد. همایش حضور جمعیت 20 میلیونی، کنگره بزرگ شیعیان جهان است که بر پایه عشق به مکتب اهل بیت شکل گرفته است که علاوه بر ثبت بزرگترین همایش معنوی جهان، میتواند به سمبلی بر پایبندی انسانها به آزادگی، ایثار و دفاع از مظلوم نماد سازی شود.
نکته دوم با توجه به اینکه ایرانیان بیشترین جمعیت خارجی در ایام اربعین در عراق هستند و حجم بالای حضور ایرانیان شور و اشتیاق این مراسم و تاثیر آن در کشورهای همسایه را افزایش داده است. بهره برداری از این واقعه بعنوان دیپلماسی عمومی و ارتباط سالانه مردم دیگر کشورها با ایرانیان در ایام واحد و نفوذ فرهنگی ایران در بین دیگر شیعیان از دیگر ملل به وحدت مسلمین و همبستگی منطقه ای شیعیان کمک شایانی خواهد کرد.
نکته سوم از مزایای برپایی چنین مراسمی ارتقا یافتن پویایی جامعه مدنی است. جامعه ایران در موضوع تاثیر گذاری جامعه مدنی به جهت گستردگی و فراگیری دولت همیشه نحیف بوده و انفعالی عمل کرده است و ضعف این موضوع در آسیبهای سیاسی و اقتصادی نمایان است. لذا با توجه به تکاپو و پویایی افراد در داخل جهت کمک به تامین خوراک و اسکان زائران اربعین شایسته است این پویایی فقط در انجام مراسمات مذهبی متوقف نشود و نخبگان و دولت با ارایه طریق این پویایی را به دیگر حوزه ها همچون اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی هدایت کنند که تجربه ثابت کرده است پشتوانه عظیم مساعدتهای مردمی در هر امری همیشه راهگشا بوده است.
نکته بعدی به ضرورت تقویت سرمایه های اجتماعی ایرانیان مربوط است. روحیه و روان اجتماعی جامعه ایران در این ایام از شرایط مطلوبی برخوردار نیست. فشارهای اقتصادی، ناامیدی از آینده و سیاست زدگی موجب بی اعتمادی بین جامعه و حکومت شده لذا ضروری است که اعتماد بیناشخصی حداقل بین افراد جامعه جهت مقابله با سرخوردگی و انزوای بیشتر آحاد مردم تقویت شود و اجرای چنین مراسمات مذهبی مرهمی است جهت همدلی و همبستگی بیشتر مردم و از ترویج امواج منفی بی هویتی، انزوا و حقارت که از حوزه سیاست و اقتصاد به اجتماع وارد شده جلوگیری میکند.