نقطه تمایز مهم رای لاریجانی و عارف

هرچند اعتقاد بر این بود که اکنون زمان آن فرا رسیده تا یک اصلاح طلب بر راس هیات رییسه مجلس شورای اسلامی بنشیند؛ اما این اتفاق رخ نداد و علی لاریجانی رییس موقت مجلس شد که البته تجربه نشان داده رییس موقت حداقل برای سال اول، رییس دایم می ماند. اما آیا این به معنای شکست اصلاح طلبان است؟ برای یافتن پاسخ این پرسش باید از کلیشه های رایج گذر کنیم و نگرشی کلان به وضعیت مجلس دهم داشته باشیم.

طبیعتا همان قدر که نمی توان علی لاریجانی را یک اصلاح طلب دانست، او را در شرایط کنونی نمی توان فردی نزدیک به دیدگاههای جبهه موسوم به جبهه فراگیر اصولگرایان هم ارزیابی کرد. چرا که او در فهرست فراگیر اصولگرایان جایی نداشت و با حضور در فهرست امید به مجلس راه یافت؛ هر چند که خود اعتقاد دارد با حمایت مراجع موفق به کسب آرا مردم شد. بنابراین انتخاب لاریجانی به عنوان رییس مجلس، نمی توند یک پیروزی برای اصولگرایان باشد. اما از آن سو، هرچند پیروزی عارف می توانست رویداد فرخنده ای برای اصلاح طلبان باشد، اما اینکه حیات اصلاح طلبان را در مجلس وابسته به رای عارف در رقابت ریاست مجلس بدانیم راه را به اشتباه رفته ایم.

ابتدا باید به این نکته توجه داشته باشیم که عارف با ماندن در مسیر رقابت با لاریجانی - بر خلاف نظر افرادی که خواهان انصراف او بودند – نشان داد برای رای مردمی که با امید، به او رای داده اند، ارزش قائل است. قطعا اگر عارف از ترس شکست، انصراف می داد به هیچ وجه نزد مردم قابل توجیه نبود. به همین دلیل او باید صرفنظر از هر میزان آرایی که در انتخابات هیات رییسه موقت کسب کرده در انتخابات ریاست دائم هم شرکت کند و انصراف او نمی تواند در درازمدت به سود اصلاح طلبان و مردمی باشد که به آنها رای داده اند.

نکته دوم که نکته مهمی است که باید به آن توجه کرد این است که رای به لاریجانی، لزوما رای به اصولگرایی نبود اما آرایی که برای عارف به سبر ریخته شد رای خالص به اصلاح طلبی بود. بنابراین از اختلاف رای لاریجانی و عارف نمی توان نتیجه گرفت که تعداد اصولگرایان مجلس، فاصله معناداری با اصلاح طلبان و حامیان دولت دارد. اگر به این نکته توجه کنیم که بخشی از نمایندگان مستقل و حتی برخی نمایندگان نزدیک به دولت، صرفا بنا به اعتقاد خود به مشی اعتدالی و نگرانی از ایجاد حاشیه برای حضور یک اصلاح طلب در راس مجلس، به لاریجانی رای داده اند، در می یابیم که رای اصلاح طلبان و حامیان دولت وقتی در کنار هم قرار گیرد بیش از میزان رای عارف در انتخابات ریاست مجلس است. به عبارت دیگر، از آنجا که به دلایل فوق، 173 رای لاریجانی لزوما برخاسته از اردوگاه اصولگرایی نیست و برخی مستقلان و اعتدال گرایان هم به او رای داده اند، می توانیم اینگونه نتیجه بگیریم که در مورد طرح ها و لوایحی که در مجلس دهم مطرح می شود اصلاح طلبان در صورت همراه کردن تعداد بیشتری از مستقلین می توانند اکثریت را برای به سرانجام رساندن مصوبات مورد نظر خود کسب کنند. چرا که تفاوت رای لاریجانی – که رای او لزوما منشا اصولگرایی ندارد – با رای عارف – که لزوما منشا آن اصلاح طلبی است – تنها 35 نفر است. به همین دلیل می توان امیدوار بود که تعداد آرای عارف یا هر کاندیدای اصلاح طلبی برای ریاست دائم مجلس – البته در سال دوم چراکه این اختلاف آرا در فاصله کوتاه انتخابات هیات رییسه موقت و دائم پر نمی شود – می تواند به مراتب بیش از میزان کنونی باشد و لاریجانی بر خلاف مجلس نهم، مسیر دشواری برای باقی ماندن در راس قوه قانونگذاری خواهد داشت. عملکرد لاریجانی در یک سال آینده که اتفاقا به انتخابات ریاست جمهوری ختم می شود بیش از گذشته زیر ذره بین اصلاح طلبان و حامیان دولت قرار می گیرد و او می داند که برای حفظ رای خود و تداوم ریاست مجلس، لازم است بیش از پیش با اصلاح طلبان که حالا در مجلس فراکسیونی پرشمار هستند همراهی کند که در غیر این صورت، در سال آینده برای تداوم ریاست بر مجلس کار دشواری دارد. این امر کمک می کند تا بر خلاف انتخابات ریاست جمهوری سه دوره اخیر، در انتخابات ریاست جمهوری آتی که بسیار سرنوشت ساز است و برخی اصولگرایان، عزم خود را برای یک دوره ای کردن دوره ریاست جمهوری روحانی جزم کرده اند، مجلس فعلی مسیر حمایت از دولت را در انتخابات آتی هموارتر سازد.

در مجموع بر خلاف برخی تحلیل های ناامیدکننده از سوی برخی اصولگرایان که تلاش دارند نتیجه انتخابات هیات رییسه را به معنای شکست اصلاح طلبان قلمداد کنند، باید توجه داشت که اتفاقا این انتخابات وزن کشی مناسبی بود که نشان داد اصلاح طلبان، حتی اگر فردی معتدل هم در مقابلشان قرار گیرد 103 رای دارند اما تعداد آرای اصولگرایان در مجلس لزوما 173 رای نیست و در مواقعی که مستقلین و معتدلها در مجلس تصمیم گیرنده باشند و رقابت، نه بین عارف اصلاح طلب و لاریجانی که خارج از فهرست اصولگرایان بوده، بلکه بین یک اصلاح طلب و یک اصولگرا باشد، میانه روهایی که به لاریجانی رای داده اند  در کنار اصلاح طلبان قرار می گیرند و این نشان می دهد هیمنه اصولگرایان، در مجلس دهم شکسته شده و آنها بر خلاف گذشته، اکثریت معناداری نیستند.