استمرار بازگشایی ها با وجود پیک هفتم کرونا

جهش دوباره آمار مبتلایان به کووید۱۹ در ایران و جهان خبرساز شده است. زیرسویه های جدید کووید از سویه امیکرون تکامل یافته اند. چین با افزایش بی ‌سابقه ویروس کرونا دست و پنجه نرم می‌ کند. طی روزهای گذشته، شانگهای و استان جیلین در شمال شرقی چین بیش از ۹۵ درصد موارد ابتلای جدید را در سرتاسر سرزمین اصلی چین به خود اختصاص داده ‌اند و شانگهای شاهد بالاترین رکورد بوده است. حضور نیروهای ارتش چین در خیابان های شانگهای برای اعمال قرنطینه سراسری در شهر به دلیل شیوع بیماری کرونا در شانگهای ابعاد وسیعی پیدا کرده است. دولت چین مانند موج های قبلی که به خوبی از پس بیماری برآمده بود و کرونا در کشور به صفر رسیده بود، این بار همزمان با پیدایش سویه های جدیدتر ویروس در جهان، دست به کار شده است و قرنطینه و محدودیت ها به قدری شدید است که ساکنان شانگهای پرجمعیت ترین شهر چین به دلیل شیوع گسترده کرونا با مشکل تامین مواد غذایی و نیازهای اولیه رو به رو هستند و این نگرانی وجود دارد که شهرهای بیشتری در این کشور به وضعیت مشابه دچار شوند. مردم از پنجره منازلشان در قرنطینه شانگهای خطاب به پلیس و ارتش و مقامات محلی فریاد می‌زنند: «غذایی باقی نمانده است و ما داریم از گرسنگی می ‌میریم؛ می ‌توانید ترتیبی دهید که سبزیجات بفرستند»؟! موج گسترده شیوع کووید۱۹در شانگهای همچنین منجر به قرنطینه بیمارستان ‌های محلی شده است. چین از یک نظام بیماریابی فعال و ثبت داده های بیماری برخوردار است و انجام تست ‌های پرشمار و فراگیر، برقراری قرنطینه‌ های منطقه ‌ای سفت و سخت و اعمال محدودیت ‌های اجتماعی بی ‌درنگ در چین بیش از دو سال است که به نام «سیاست کووید صفر» ادامه دارد و با وجود ظاهر کلافه‌ کننده و حتی به زعم برخی، غیرانسانی بودن، این سیاست نه تنها به داد بسیاری از مردم جهان رسیده بلکه به نظر می ‌رسد ادامه اجرای آن همچنان ضروری است و کشورهای جهان باید درباره مهار و کنترل بیماری از کشور چین تبعیت کنند و تن به قرنطینه مناطق آلوده با تامین آذوقه و مواد غذایی ساکنین شهرها دهند. برخی اپیدمیولوژیست ها شیوع چندباره کرونا طی همه گیری بیماری و قرنطینه های جدید را شکست سیاست «کووید صفر» در چین  تلقی می کنند، و این در صورتی است که با جهش ویروس کرونا و پیدایش سویه ها و زیرسویه های جدید ویروس، شعله ور شدن بیماری و چرخش ویروس در جهان اجتناب ناپذیر است و فعلا نمی توان پایانی برای پاندمی پیش بینی کرد. دولت چین از بدو پیدایش کرونا، همواره اعتقاد راسخ داشته است که نمی تواند از مرگ و میر بیماران و عوارض متعدد بعدی در بین بیماران بهبودیافته از کرونا مانند ضعف عمومی و بی حالی، تشکیل لخته های خونی و مرگ های ناگهانی به دلیل سکته های قلبی و مغزی، ابتلا به دیابت و احتمالا سرطان ها، به جهت زمین گیر شدن نیروی کار و افت سرمایه اجتماعی که در نهایت می تواند منجر به افت اقتصادی و کاهش بهره وری فعالیت های کسب و کار گردد، صرف نظر کند. در ادامه روند رو به گسترش کرونا در کشورهای جهان و بازگشت دوباره محدودیت ها، از انگلستان خبر می رسد به ‌منظور متوقف ‌کردن گسترش کووید، همچنان اقدامات احتیاطی تداوم یافته و افزایش آماری مبتلایان به کرونا منجر به لغو پروازهای چندین شرکت هواپیمایی شده است.
در ایران نیز کرونا همچنان شایع است و بلافاصله پس از سونامی مسافرت های نوروزی، دستور بازگشایی نابهنگام مراکز آموزشی در سراسر کشور صادر شده است. اکنون بازگشت مدارس و دانشگاه ها به آموزش حضوری در شرایطی است که در ادامه بحران ریزگردها و توفان خاک در ۲۲ استان کشور، کیفیت هوا در ۲۷ شهر از ۱۴ استان در وضعیت خطرناک قرار دارد. آلودگی هوا در تمامی ایستگاه های هواشناسی سطح کشور، خطرناک و ناسالم است و گرد و خاک دوباره کشور را در بر می‌گیرد، و چون آمار بارش ها در فروردین ماه 1401 نسبت به پارسال 90 درصد کمتر بوده است، نمی توان امید بست که حداقل در سال جاری روند آلودگی هوا و بحران ریزگردها تمام شدنی باشد. مراجعه بیماران به بخش فوریت ‌های پزشکی و مرگ ‌های ناگهانی ناشی از حمله ‌های تنفسی و قلبی به دلیل تشدید آلودگی هوا در کشور، افزایش یافته است. استان‌ های درگیر در پدیده گرد و غبار از سه استان در سال ۸۲ به بیش از ۲۵ استان رسیده است. به گفته مقامات اورژانس کشور، ۱۹ و ۲۰ فروردین به دلیل گرد و خاک در استان‌ های مختلف، ۲۴ هزار و ۷۸۳ مورد مراجعه بیماران قلبی و تنفسی به مراکز درمانی ثبت شده است. با وجود آنکه آلودگی هوا باعث تشدید ویروس کرونا می‌ شود، فعالیت مراکز آموزشی همچنان ادامه دارد و تغییرات زیرساخت های آموزشی و خوابگاهی در مدارس و دانشگاه ها به نفع حفظ سلامت دانش آموزان و دانشجویان، محسوس نیست و همزمان با بازگشایی دانشگاه‌ ها و مراکز آموزش عالی دولتی و غیردولتی، برخلاف آنچه که ادعا شده است خوابگاه ‌ها آماده اسکان دانشجویان شده ‌اند، بررسی های میدانی نشان می ‌دهد معضلات بهداشتی بسیاری در خوابگاه‌ ها وجود دارد و دانشگاه ها نیز به جهت کمبود اعتبارات مالی نتوانسته اند شرایط فاصله گذاری و تعدیل تراکم جمعیت را رعایت کنند. در مدارس هم بدون هیچگونه تهویه ‌ و رعایت اصول بهداشتی، در بسیاری موارد دیده شده است که ۴۰ دانش آموز در یک کلاس و سه دانش ‌آموز در یک میز قرار گرفته اند. حتی در تعداد زیادی از شهرها بحران ریزگردها و توفان خاک به حدی بوده است که مدارس و دانشگاه ها بالاجبار پنجره های کلاس های درسی را بسته و عملیات تهویه هوا را متوقف کرده اند! با وجود تجمع ‌‌های مکرر خانواده دانش‌ آموزان و همچنین دانشجویان در اعتراض به آموزش حضوری، گوش بدهکاری در بین مسئولین نیست و اعتراض خانواده‌ ها و نگرانی آنان برای فرزندانشان و همچنین دغدغه دانشجویان در محیط های آموزشی، کوچک ترین ارزشی برای مقامات سیاسی و سلامت کشور نداشته است.
روز گذشته به نقل از مجید مختاری، عضو کمیته علمی ستاد کرونا مطرح شد که سویه های ترکیبی ویروس امیکرون هنوز به ایران نرسیده است، این در حالی است که مطالعات اپیدمیولوژی گویای آن است که چون سرایت پذیری سویه ‌های ترکیبی اومیکرون از جمله سویه XE بین ۱۰ تا ۴۰ درصد بیشتر است و اکنون نوع غالب ویروس در دنیا، زیرسویه های جدید امیکرون است، باید اقدامات احتیاط آمیز شدیدی در کشور اعمال کرد و نمی توان همچون گذشته ریسک کرد و تن به آزمون و خطا داد و وقتی امکانات تشخیصی آزمایشگاهی و توان علمی برای شناسایی ویروس های جدید در ایران وجود ندارد، اعلام به عدم ورود یا حضور ویروس در کشور کرد. متاسفانه شنیده شده است که برخی اعضای ستاد دولتی کرونا گفته اند «وقوع پیک هفتم طی روزهای آینده در کشور حتمی است، اما چون پیک سنگینی احساس نمی شود، نباید بر سر بازگشایی مدارس و دانشگاه ها کوتاه آمد و با وجود موج ابتلایان و بستری شدگان، بنایی بر توقف آموزش حضوری نیست، کما اینکه بسیاری از کشورهای دنیا نیز اقدام به بازگشایی مدارس و مراکز آموزشی خود کرده‌ اند و حتی کشورهایی مانند انگلستان در اوج آسیب‌ های اپیدمی کرونا نیز مدارس خود را تعطیل نکردند.» البته افرادی که در ستاد کرونا چنین موضوعی را طرح می کنند غافل از این هستند که تفاوت زیرساخت های بهداشتی در مدارس و دانشگاه های کشوری مثل انگلستان با کشوری مانند ایران، از زمین و آسمان است، ضمن اینکه اکنون جدیدترین و به روز شده ترین و معتبرترین واکسن ها برای سویه ها و زیرسویه های جهش یافته ویروس در دسترس عموم است، به طوری که واکسن های معتبر مختص کودکان که در ایران، تحریم و جایگاهی نداشته اند، برای کودکان بریتانیایی و کشورهای متعدد دنیا که بیماری را پشت سر گذاشته اند، در ۵ تا ۱۱ سالگی قابل دسترس است!
 
*کارشناس حوزه سلامت و بحران های محیطی