جو بایدن و نظم جهانی

انتخابات بحث برانگیز ایالات متحده آمریکا در انظار منتظران داخلی و بین المللی در ماراتنی نزدیک و نفس گیر به پایان رسید. خروجی این انتخابات برای بسیاری از کشورها اگر نه ایده آل اما کسری از مطلوبیت را به دنبال داشته است. مدعای آن تبریک قریب به اتفاق کشورها به بایدن علیرغم عدم اذعان ترامپ به شکست است. کشورها بی توجه به اعتراض و ادعاهای ترامپ از ریاست جمهوری بایدن استقبال کردند. 
به نظر می رسد ساختارها و نهادهای دموکراسی در آمریکا در آستانه ی محکی جدی قرار دارند. ظرفیت آنها برای مقابله با نیروهایی مانند ترامپِ خودسر و دارای گرایشاتِ آنومی، چقدر قابلیت تاب آوری دارد . پیچی تاریخی برای سیستمی بنام «دموکراسی» که در مظان اتهاماتِ سنگینی چون «فساد» قرار گرفته است. 
رویِ خوش کشورها به بایدن مشخصاً از این قاعده منتج می شد که ترامپ در عرض 4سال نظمِ روتین و نهادی روابط بین الملل را درگیر چالش های جدی کرده بود. ترامپ دستاوردهای تجارب از حاصل دو جنگ جهانی ویرانگر را به سخره گرفته بود. قاعده و عرف های بین المللی و نهادهایی که دنبال خیر عمومی بوده اند را یکجا نادیده می گرفت. او نمایی از کنسرت های کابویی قبل از جنگ های جهانی بوده است.
سیستم داخلی آمریکا و جهان بیشتر از این قادر نبود او را هضم و تحمل کند. بر همین اساس به جز کشورهای معدودی همه از رفتن ترامپ خوشحال شدند. آنقدر خرسند که صبوری تا مشخص شدن نتیجه شکایات و رفتارهای احتمالی ترامپ را برنتافتند. شاید فکر می کردند، به رسمیت شناختن پیروزی بایدن خود کمکی به بی اثری اعتراضات یا رفتارهای خارج از قاعده ی او خواهد بود.
 بایدن اگر چه ترامپ گونه نیست و مانند او نمی اندیشد و مهمتر شبیه او رفتار نمی کند اما رئیس جمهور آمریکا و برآمده از ساختاری است که به جد طالب استمرار هژمونی و آقایی آمریکا در سپهر جهانی است. با بایدن نیز روابط فراآتلانتیکی آمریکا-اروپا، روابط با چین، روابط با روسیه، مناقشه کهنه و چهل ساله با ایران، چالش پیچیده و پراغماض خاورمیانه به آسانی در مدار حل و فصل قرار نخواهند گرفت. اروپا باید درگیر مذاکرات فشرده ای با آمریکا شود. چین مشکل طاقت فرسایی برای بایدن خواهد بود. چین می رود که به تمامی توازن بین المللی را بر هم بریزد. اژدها به همین میزانی که برای ترامپ سمی بود برای بایدن نیز زهرآگین است، با این تفاوت که ترامپ می خواست نیزه را از سر فرو کند و بایدن از پهلو!
ایران روبیک رنگارنگی از چالش سیاست خارجی بایدن خواهد بود. بایدن در پشت سر تجربه برجام را دارد و در پیش رو انبانی از سیاست های ورشکسته ترامپ! به غیر از اسرائیل، عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس، مابقی کشورها از برگشت آمریکا به برجام استقبال خواهند کرد. فارغ از اینکه برجام مدنظر بایدن و ایران می تواند تفاوت ماهوی داشته باشند. آنچه می تواند برجام را تماماً بی خاصیت کند شرط و شروط بی قاعده از سوی ایران و گره زدن برجام به سایر مناقشات از سوی آمریکا خواهد بود. 
بدون شک این مسائل بعلاوه دامنگیری کرونا در کم و کیف سیاست خارجی بایدن و نظم مد نظر او برای جهان پساترامپ نقش تعیین کننده ای خواهند داشت. اما آنچه مسلم است این است که ترامپ می خواست با هیاهو و قلدری رهبری آمریکا را تثبیت کند و بایدن در فضایی آرام، مبتنی بر رهیافت های چندجانبه گرا و متکی بر نهادهای مشروع بین المللی.