چالش های صنعت در سال جهش تولید

اقتصاد کشور طی سال های اخیر با فراز و نشیب های فراوانی مواجه بوده است که بر فضای تولید و صنعت کشور بی تأثیر نبوده است  در واقع وضعیت تولید و صنعت کشور بسته به شرایط اقتصادی و نوسانات آن متغیر است .
برخی مشکلات و چالش های صنعت عبارتند از رکود اقتصادی ،  نوسانات نرخ ارز ، کمبود نقدینگی ، تورم ، مشکلات و موانع واردات و صادرات ، مشکلات مربوط به دریافت و باز پرداخت تسهیلات و وام های تولید ، استهلاک ماشین آلات ، شرایط متغیر آب و هوایی و کمبود زیر ساخت های کشاورزی ، کمبود آب و خشکسالی ، بالاتر بودن قیمت مواد اولیه نسبت به قیمت خریدهای تضمینی ، قیمت گذاری اجباری و مشکلات مربوط به بنگاه های کوچک و زودبازده.
 
در راستای سیاست های تبیین شده در سال 98 مبنی بر تمرکز بر رونق تولید ، رهبر معظم انقلاب امسال را سال جهش تولید نام گذاری کردند. موضوعی که سال هاست سیاست گذاران در کشور بر توسعه هر چه بیشتر آن تاکید و تمرکز کرده اند چرا که لازمه اصلی رونق و رشد اقتصادی در کشور رشد تولید است و تاکید مکرر مقام معظم رهبری  بر این موضوع حاکی از اهمیت یک حرکت ملی همه جانبه در این راستا بویژه در شرایط حساس اقتصادی کشور است.
 
اما تحقق یک جهش قابل توجه در تولید کشور قطعا مستلزم فراهم شدن ملزومات و بسترهایی است که باید مسئولین نهادهای مختلف و سیاست گذاران بر آن اهتمام ورزند و البته ضروری است تا بر رفع موانع و چالش هایی که سال هاست سد راه تولید در کشور است یک بازنگری و برنامه ریزی جدی و اساسی داشته باشند.
تامین سرمایه در گردش بنگاه های تولیدی همواره یکی از بنیادی ترین نیازهای تولید بوده و هست. موضوعی که بویژه در شرایط سخت و حساس فعلی که بشدت تولیدکنندگان را تحت فشار قرار داده باید در اولویت برنامه های دولت قرار گیرد.
 اعطای تسهیلات بانکی به بنگاههای اقتصادی طبق یک برنامه مشخص و عملیاتی لازمه کمک به چرخه تولید و جلوگیری از رکود یا تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدی و بویژه کمک به تولیدکنندگانی است که با برنامه، هدف و ایده های نو و عملیاتی وارد عرصه تولید شده اند و یا پژوهشگران و شرکت های دانش بنیان که طرح های عملیاتی و نوآورانه مورد نیاز کشور را مایلند به عرصه تولید وارد کنند.
استفاده از حداکثر ظرفیت صندوق های سرمایه گذاری برای طرح ها و پروژه های تولیدی از ابزارهای مهم تامین سرمایه تولید است که باید پویایی کافی به این عرصه سرمایه گذای تزریق شود.
جهش تولید یعنی یک کار عملیاتی در یک زمان کوتاه که اتفاقی بزرگ را رقم می زند. بنابراین نیاز به یک طرح دقیق، علمی و کارشناسی شده و برنامه ریزی عملیاتی و توجه به بخش هایی خاص دارد که قبلا کمتر مورد توجه قرار می گرفته.
آمارهای منتشرشده از وضعیت شاخص‌های صنعتی نشان از عقبگرد بخش صنعت در یک‌سال اخیر دارد. تازه‌ترین گزارش مرکز آمار از رشد اقتصادی در پایان سال گذشته از رشد منفی ۶/ ۹درصدی بخش صنعت حکایت دارد.
بر اساس آمار حساب‌های ملی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ارزش ‌افزوده بخش صنعت به قیمت جاری از رقم ۲۵۷۰۵۳ میلیارد ریال در سال ۱۳۸۳ به رقم ۱۸۳۷۱۷۴ میلیارد ریال در سال ۱۳۹۶ بالغ شده است که نرخ رشد سالانه آن در حدود ۳/ ۱۶ درصد بوده است.
 فعالیت‌های بخش صنعت در اقتصاد کشور نقش مهمی در ایجاد ارزش ‌افزوده و اشتغال‌زایی ایفا می‌کند.
توسعه صادرات کالا‌های غیرنفتی، افزایش حجم و تنوع محصولات صادراتی به بازار کشور‌های هدف، توانمندسازی و توسعه بنگاه‌های خرد، کوچک و متوسط از مهمترین راهبردهایی است که برای توسعه بخش صنعت و متعاقبا توسعه اقتصادی کشور توصیه می شود.
تقویت ساخت داخل و تولید قطعات وارداتی با تکیه بر توانمندی نیرو‌های مستعد و پرتلاش داخلی، از دیگر ملزوماتی است که برای رسیدن به یک خودکفایی ملی و جهش در بخش صنعت و تولید کشور باید به آن توجه شود.
پیشرفت پر سرعت دانش و تکنولوژی در ایران و دستیابی به فناوری های نوین از واقعیت های غیر قابل انکاری است که کشور ما و دانشمندان ایرانی در دنیا گوی سبقت را از بسیاری از کشورها ربوده اند و امروزه شاهد نفوذ پرقدرت این دانش و فناوری در تمام حوزه های صنعت و بویژه صنعت غذای کشور هستیم. استفاده از فناوری های نانو در صنایع غذایی از پیشرفت هایی است که در سال های اخیر شاهد آن هستیم و همچنان در حال رشد و گسترش است.
صنایع تبدیلی در سالهای پس از انقلاب رشد و توسعه چشگیری داشته است. توان مهندسان و نخبگان ایرانی در طراحی و ساخت بسیاری ماشین آلات از دیگر دستاوردهای میهن عزیزمان در طول این سالهاست. در حالی که پیش از انقلاب اغلب مواد اولیه، محصولات غذایی و ماشی آلات و مواد و تجیزات بسته بندی وارداتی بود امروزه در تولید و دستیابی به بسیاری از این مواد و تجیزات به خودکفایی رسیده ایم و کمتر نیاز به واردات داریم.
محصولات با کیفیت کشورمان امروز در بازار بسیاری از کشورهای جهان می درخشد و در زمینه صادرات رشد چشگیر و قابل ملاحظه ای داشته ایم و این نشانه رشد کیفیت و مطابقت محصولات ایرانی با استانداردهای جهانی است.
قطعا اغلب تولیدکنندگان در طول سالهای تحریم در زمینه تامین مواد اولیه از بسیاری از کشورها دچار مشکلات عدیده ای بوده اند ضمن اینکه نوسانات نرخ ارز نیز دشواریهایی را در زمینه تولید و واردات ایجاد کرد.
برای اینکه فعالان اقتصادی بتوانند نسبت به ورود به فضای کسب‌وکار و انجام سرمایه‌گذاری ترغیب شده و برای آن برنامه‌ریزی نمایند ثبات ارزی یکی از مسائل مهم و تعیین کننده است. بعلاوه عدم امکان پیش بینی وضعیت ارزی نیز میتواند امنیت سرمایه گذاران را تهدید کند.
 
اما از نکات مثبت و قابل اتکای کشورمان که میتواند به اهرمی برای پیشرفت و توسعه کشور در همه ابعاد تبدیل شود پیشرفت هایی است که حوزه علم و فناوری صورت گرفته است. سرعت پیشرفت علمی در ایران براساس گزارش محافل علمی بین‌‌المللی، 11 برابر سرعت متوسط رشد علم در جهان است. این عدد نشان می‌دهد که ایران با چه سرعت بالایی در حال کم‌کردن فاصله خود نسبت به کشورهای پیش‌رفته جهان بوده و با این سرعت می‌تواند روزی از تمامی‌ کشورها در عرصه تولید علم جلو نبرند. اکنون ایران در جایگاه دوازدهم علم جهان قرار دارد.
دستاوردهای ارزشمند در حوزه نانو، لیزر و ... از دیگر آثار پیش‌رفت‌های علمی و فناوری ایران بعد از انقلاب است. علم نانو تحولات بزرگی را در جهان ایجاد کرده و در ایران این نوع علم از جایگاه و موقعیت خوبی برخوردار شده است. با توجه به حوزه‌های کاربرد نانو از قبیل تولید و انباشت دارو، تشخیص بیماری‌ها، سم‌زدایی از آب، افزایش بهره‌‌وری در کشاورزی، انباشت و نگهداری محصولات کشاورزی و مواد غذایی، کنترل آفات و سالم‌سازی هوا، در آینده آثار این دستاوردها در زندگی مردم قابل لمس خواهد بود. ایران اکنون رتبه 12 جهانی را در حوزه نانو دارد.
با پیشرفت هایی که با سرعت چشمگیر در زمینه دانش و فناوری های نوین در حال انجام است پیش بینی می شود به زودی کشور ما به یکی از قطب های صنعتی و علمی دنیا تبدیل شود. حضور هر چه پر رنگ نخبگان و دانشمندان و دانش پژوهان در مدیرت، طرخ ریزی و برنامه ریزی سیاست های اقتصادی و صنعتی به رشد و پیشرفت هر چه بیشتر کشورمان و نزدیک تر شدن به افق روشن شکوفایی اقتصادی و درخشش میهن عزیزمان بر قله های افتخار کمک خواهد کرد.
 اعطای تسهیلات بانکی به بنگاههای اقتصادی طبق یک برنامه مشخص و عملیاتی لازمه کمک به چرخه تولید و جلوگیری از رکود یا تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدی و بویژه کمک به تولیدکنندگانی است که با برنامه، هدف و ایده های نو و عملیاتی وارد عرصه تولید شده اند و یا پژوهشگران و شرکت های دانش بنیان که طرح های عملیاتی و نوآورانه مورد نیاز کشور را مایلند به عرصه تولید وارد کنند.
همچنین دولت باید با برداشتن موانع صادراتی و کمک به رونق تولید کالاهای صادرات محور و کالاهایی که کشور در تولید آنها مزیت نسبی دارد و عدم وضع قوانین پیش بینی نشده و آنی به گسترش صادرات بویژه صادرات غیرنفتی در کشور در سال آینده به طور جدی کمک کند.
در شرایط فعلی باید زمینه فعالیت بخش خصوصی را فراهم کرد اما در کنار آن نیز باید از اقشار ضعیف جامعه حمایتی مستقیم ‌شود.
اما نکته بسیار مهم و اساسی که باید بیش از هر زمان به آن توجه شود حمایت از کارآفرینان و جهادگران عرصه تولید و صنعت کشور است که سال هاست علیرغم همه فشارها، چالش ها و ناملایمات با اراده و تدبیر و همت والا و نبوغ و تعهدی مثال زدنی چرخ تولید کشور را با دستان توانمند خود چرخانده اند و با ایجاد اشتغال به چرخه اقتصادی کشور کمک شایان توجهی کردند. قطعا حمایت هر چه بیشتر از این کارآفرینان و کمک به بخش خصوصی و برداشتن موانع حرکتی این بخش می تواند منجر به یک جهش قابل توجه در تولید و تحقق هر چه بیشتر اهداف سیاست های اقتصاد مقاومتی شود.

*رئیس هیات مدیره خانه صنعت، معدن وتجارت جوانان تهران