صنایع دستی، مجموعهای از کالاها و ابزارهای دست ساز است که نمودی پر معنا از فرهنگ، هنر، باورها و بینش مردم هر منطقه است. اغلب در تولید این محصولات از مواد اولیه بومی استفاده میشود که میتواند موجب ایجاد ارتباط فرهنگی میان جوامع و توسعه روابط میان آنها شود.
پیشنه:
میتوان گفت صنایع دستی، پیشینهای به قدمت عمر بشر دارد و به بیش از چهار هزار سال پیش باز میگردد. از گذشتههای دور، ساخت ظروف، ابزار مصرفی، ابزار جنگی و وسائل شکار توسط خود مردم انجام میشد. به تدریج و به مرور زمان، روشها و مواد مورد استفاده در تولیدات دستی تغییر کرد.
صنایع دستی و فرهنگ:
یکی از خصوصیات صنایع دستی این است که این صنعت حاصل روح ملت ها و آئین فرهنگ ملی کشورهاست که به سادگی با رجوع به آمار صنایع دستی کشورها به روحیه مردم آن کشورها می توان پی برد، بنابراین صنایع دستی تنها یک کالا برای مبادله نیست بلکه خصوصیات فرهنگی و ویژگی های اقوام از طریق صنایع دستی مبادله میشود و نوعی ارتباط را ایجاد میکند.
صنایع دستی، مجموعهای از هنرها است که اغلب محصول آن، از ابزارها و مواد اولیه بومی تشکیل شده و متأثر از خلاقیت و هنر سازنده آن است. این هنر، حاصل روح ملتها، هنرها و فرهنگهای منتقل شده از نسلی به نسل دیگر است صنایع دستی هر قوم و ملیت، ابزار خوبی برای شناخت بیشتر باورها و آداب آنها است.
صنایع دستی و اشتغال:
یکی از جوانب مثبت صنایع دستی، پتانسیل بالای آن در ایجاد اشتغال در همه مناطق است. از دیگر مزایای صنایع دستی، ایجاد خود اشتغالی، جذب گردشگر و درامد ارزی است. ساختار جامعه کشاورزی و روستایی کشورهای جهان سوم که هنوز به صورت سنتی زندگی میکنند، قابلیت بالایی برای ایجاد و توسعه صنایع دستی دارند. از این جهت، افراد این جوامع با تکیه بر توان، استعداد و دانش شخصی خود میتوانند در جهت خود اشتغالی و کسب درامد فعالیت کنند بخش صنایع دستی به عنوان گنجینه عظیم ملی و نقشه اساسی در توسعه پایدار و یکپارچگی منطقه دارد و باید برای حفاظت آن تلاش کرد ، از طریق صنایع دستی می توان فرصت های متفاوتی ایجاد کرد تا به آینده اجتماعی و فرهنگی منطقه کمک کند به این دلیل آیلین آزبورن وب شورای جهانی صنایع دستی در تاریخ دوازده ژوئن۱۹۶۴ در نیویورک تاسیس کرد که هدف این شورا ارتقای جایگاه صنایع دستی، تقویت ارتباط میان هنرمندان صنایع دستی سراسر جهان، تشویق، یاری رسانی و ارائه مشاوره به آنان در حوزه شیوههای درآمدزایی، کاربردی و به روز کردن صنایع دستی در عین حفظ میراث گذشتگان و استفاده از فناوریهای مدرن در راستای دستیابی به بازارهای جدید، بنیان نهاده شد، شورا جهانی صنایع دستی سازمانی غیرانتفاعی و به اختصارWCC))
است (به انگلیسی: World Crafts Council) با راهاندازی شورای جهانی، صنایع دستی و سنتی به صورت بخشی از حیات فرهنگی و اقتصادی ملتها، مورد توجه قرار گرفت. این شورا در ابتدا با شمار محدودی از اعضا کار خود را آغاز کرد، اما هماکنون، ۹۰ کشور جهان را تحت پوشش دارد و دبیرخانه آن در کشور هلند شهر آمستردام قرار دارد.
کشور ایران، از سال ۱۳۴۷ شمسی به عضویت این شورا از طریق سازمان صنایع دستی درآمد و در مجمع آسیا و اقیانوسیه آن، مشغول به فعالیت شد:
مهمترین اهدافی که این شورا به عنوان یک ارگان غیرانتفاعی و غیردولتی به دنبال آن است، عبارتند از:
- تشویق، کمک و راهنمایی صنعتگران دستی و همچنین بالا بردن سطح اطلاعات تخصصی و حرفهای آنها با توجه به زمینههای متفاوت فرهنگی موجود در هر یک از کشورهای عضو.
-حفظ و تقویت صنایع دستی و تجلی آن به صورت رکن عمده ای از حیات فرهنگی ملت ها.
- ایجاد همبستگی میان صنعتگران دستی سراسر جهان.
سال گذشته از استان خوزستان5 شهر معرفی شدند که 4 شهر بعنوان شهر ملی صنایع دستی معرفی شدند،اهواز بعنوان شهر ملی مینا کاری مندائیان ، دزفول بعنوان شهر ملی کپو انتخاب شدند.
رفیع وشوشتر به ترتیب بعنوان شهرملی بوریا بافی واحرام بافی به صورت مشروط پذیرفته شده اند امیداورم مسئولین با کمک مردم ،صنعتگران وسازمانهای مردم نهاد در اینده نزدیک بتوانند این دو شهررا به استاندارهای لازم برسانند بصورت نهایی بعنوان شهر ملی ثبت کنند.
و تنها شادگان که بعنوان شهر ملی حصیر بافی معرفی شده بود رای نیاورد و بازماند امیداورم مسولان با رفع نواقص و موانع با سامان دهی بازار فروش، برگزاری دوره آموزشی و توجیه صنعتگران در سال جاری بعنوان شهر ملی حصیر بافی ثبت شود.
لازم بذکر است شادگان با وجود 2میلیون نخل و مواد اولیه دارای حصیر بافی منحصر بفرد و بسیار مرغوب است که سالانه هزاران قطعه به خارج و داخل ایران صادر و بفروش می رسد توجه مردم به ارزشی هایی صنایع دستی، اهتمام کارآفرینان و سازمانهای غیر دولتی برای توسعه ضروری است و همکاری بین بخش های عمومی و خصوصی در این شرایط اهمیت خاصی دارد ارتقا کرامت و عزت نفس هنرمندان صنایع دستی باید مورد توجه قرار گیرد هنرمندان صنایع دستی بخشی از گنجینه میراث فرهنگی در داستان خود دارند و ملتی زنده باقی خواهد ماند که فرهنگش زنده نگاه داشته شود با رعایت نکات لازم و استاندارها و برگذاری دوره های حرفه ای تخصصی انتظار می رود در اینده یک یا چند شهر استان خوزستان همانند تبریز،اصفهان،میبد،زنجان و...از شهرهای ملی به شهرهای جهانی تبدیل شوند.