عملکرد بهزیستی در اوج بحران کرونا

تعریفی که سازمان ملل متحد از "بهزیستی" ارائه می‌دهد این است: بهزیستی عبارت است از مجموعه‏‌ای هماهنگ از برنامه‏‌ها و فعالیت‏‌هایی که زیر نظارت یا کمک دولت، برای بهبود زندگی افراد و گروه‌‏های آسیب‏‌پذیر جامعه، انجام می‏‌شود. همچنین این سازمان بنا بر فلسفه وجودی خود قبل، حین و پس از وقوع بحران‌ها وظایف خطیر و قابل تاملی دارد که در صورت انجام صحیح آنها می‌تواند به عافیت جامعه منجر شود و در صورت انجام و کم‌کاری دست‌کم وضعیت بخش اعظم جامعه را دچار چالش خواهد کرد.
با نگاهی به اقداماتی که این‌روزها سازمان بهزیستی در حال انجام آن است می‌توان گفت این سازمان در بحران شیوع‌کرونا آنگونه که از آن انتظار می‌رفت ظهور نکرد. این سازمان با اتخاذ مجموعه‌ای از خدمات نیمه‌کاره و به‌دور از کارشناسی هنوز وارد گود بحران فعلی نشده و با ایستادن در حاشیه بحران، در حال ارائه نیابتی خدماتی است که هزینه آن توسط سایر نهادها تهیه شده است. این سازمان در بحرانی که اکنون در اوج آنیم هنوز نتوانسته اقدامی انجام دهد که اثبات کننده ضرورت وجود این سازمان و نمایانگر اعتلا و دانش تخصصی آن باشد. اما اگر بهزیستی مجری اقدامات و نذورات افراد و نهادهای مختلف است؛ خود راسا حائز چه اعتباری است؟
 
خدمات بهزیستی پیش از وقوع بحران‌ها
سازمان بهزیستی وظیفه دارد پیش از بحران‌ و در شرایط عادی جامعه، خدمات اجتماعی خود را به‌گونه‌ای ارائه دهد که این اقدامات به ایجاد پایلوت قابل اتکایی منجر شود تا در زمان بروز بحران به کاهش دامنه بحران کمک کند. مثلا کسب آمادگی و تقویت ظرفیت‌های مقابله با بحران به منظور کاهش آسیب‌پذیری، اتخاذ سیاست‌های اختصاصی توانبخشی، ارائه آموزش‌های مراقبت‌عمومی برای آمادگی مقابله با شرایط بحرانی با تأکید بر آموزش‌های مخصوص معلولان و افراد دارای محدودیت‌حرکتی، آموزش به تیم‌های امدادرسانی درخصوص نحوه جابجایی مصدومان به‌منظور کاهش صدمات ناشی از انتقال، اتخاذ سیاست‌های توانبخشی اجتماعی، سازماندهی انجمن‌ها، توسعه آموزش‌های رسانه‌ای و هماهنگی با سایر بخش‌ها به‌منظور تقویت زیرساخت‌های اجتماعی از جمله وظایفی این که این سازمان باید همواره با انجام آن خود را برای شرایط بحرانی آماده نگه‌دارد.
 
وظایف بهزیستی حین وقوع بحران‌ها
در زمان وقوع بحران‌ها نیز این دستگاه از راه‌های مختلف به کاهش سطح آسیب‌پذیری، ارائه خدمات مطلوب و سریع پزشکی و اجتماعی، احیای مجدد شرایط سلامتی شخصی و اجتماعی موظف است و از آن جمله می‌توان به کمک به امـداد و نجات و اسکان مناسب، کمک فوری به افراد آسیب‌دیده با اولویت کودکان، زنان، سالخوردگان و معلولان، تعیـین اولویت بین افراد آسیب‌دیده برای ارائه نوع خدمات حمایتی، تأمین و تدارک سلامتی افراد، تـرمیم و بازسـازی آسـیب‌هـا و احیـای مجدد فعالیت‌های زندگی فردی، اشاره کرد.
 
وظایف بهزیستی پس از وقوع بحران‌ها
تسهیل در بازگشت سریع و صحیح افراد به زندگی عادی با تداوم و اسـتمرار خـدمات مناسـب توانبخشی به آنان، دسته‌بندی افراد معلول و آسیب‌دیده به منظور تداوم انواع خدمات توانبخشی موردنیاز تا تأمین زندگی تا حتی‌الامکان مستقل، کاهش آسیب‌پذیری در مقابل حـوادث مـشابه احتمـالی، اعاده به کار و بازگرداندن وسیله تأمین معاش افـراد آسیب‌دیده، بازسازی و ساماندهی زیر ساخت‌های آسیب‌دیده از قبیل شغل، مسکن راه و... نیز از جمله وظایف این سازمان در زمان پس از بحران‌هاست.
 
اما بهزیستی کجای کار است؟
به بحران اخیر نگاه کنید. سطح خدمات ارائه شده را ارزیابی کنید. انجام کدام یک از بخش‌های یاد شده برای جامعه توسط سازمان بهزیستی مشهود بوده؟ این سازمان در انجام کدام‌یک از وظایف خود مددکاران خود را بسیج و وارد عرصه خدمت‌رسانی کرده است؟ سازمان بهزیستی در حالت عادی خود را به کدام زیرساخت و آموزش مجهز کرده بود که حالا در زمان اوج بحران بتوان روی آمادگی او حساب کرد؟ آیا وقت آن نرسیده که این سازمان گزارش مفصلی از آنچه پیش از وقوع بحران بدان عمل کرده و همچنین اقدامات حین بحران به جامعه ارائه دهد؟ آیا خدمات این سازمان در سال‌های اخیر جز توزیع اندک پول و وابسته نگاه‌داشتن مددجویان خود بوده است؟
کدام نهاد مسئول بررسی صحت عملکرد دستگاه‌های وظیفه‌مند در خدمت‌رسانی به گروه‌های آسیب‌دیده است تا بررسی کرده و دریابد دریافت پول نقد از دستگاه‌های حمایتی و توزیع آن بین معلولان و گسیل کردن آنان در سطح شهرها برای تهیه اقلام موردنیاز خود به جز از سر باز کردن وظیفه و نادیده‌گرفتن خطر ابتلا به کرونا بین مددجویان چه معنای دیگری دارد؟ کدام‌یک از مراکز تحت مدیریت بهزیستی آمادگی مقابله با بیماری‌های عفونی را از پیش دیده بودند؟
چرا سازمانی که تا هفته سوم شیوع ویروس‌کرونا با تحکم بر عدم ابتلای حتی یک مددجو پافشاری می‌کند به‌یکباره  از ابتلای۶ مددجو و ترخیص چند مددجوی دیگر از بیمارستان خبر می‌دهد؟ آیا همه این افراد یک‌شبه به این ویروس مهلک مبتلا شدند یا این میزان از عدم شفافیت ریشه در ناکارآمدی برخی بخش‌ها و برخی مدیران این سازمان دارد؟
چه دستگاهی کم‌کاری روابط عمومی بهزیستی را در این برهه زمانی حساس در خصوص عدم تولید محصولات فرهنگی و آموزشی برای آموزش پزشکی و نکات بهداشتی به گروه‌های مختلف معلولان و مددجویان بررسی کرده و پاسخ خواهد داد؟ اگر سازمان خود را در برابر گروه‌های هدف موظف نمی‌داند پس کدام نهاد باید در این شرایط به این طیف‌ها رسیدگی کند؟
با نگاهی کلی به عملکرد فعلی سازمان بهزیستی به جرات می‌توان گفت این سازمان در برخی موارد به‌جای دستگیری و تقویت روحیه جامعه هدف در جهت معکوس عمل می‌کند و با این وضعیت آیا این سازمان همچنان صلاحیت داشتن نام "بهزیستی" را دارد؟ نکند این سازمان دچار کهولت سن و تفکر شده یا اصالت فلسفه وجودی خویش را فراموش کرده است؟ شاید چیزی به نام " بحران درونی یا از هم‌گسیختگی امور" در این نهاد حکمرانی می‌کند...
*خبرنگار حوزه معلولان