تنش های احتمالی انتخابات ترکیه

 به گزارش مهر، کامران قادری آذر: درخواست هفته‌ پیش «دولت باغچلی» دبیر کل حزب حرکت ملی ترکیه برای انجام انتخابات زودرس در این کشور بار دیگر فضای سیاسی جمهوری ترکیه را دچار دگرگونی کرد.
اجابت این درخواست از سوی «رجب طیب اردوغان» رییس جمهوری ترکیه نیز نویددهنده آغاز دوران پرتنش دیگری در آینده‌ی سیاسی این کشور محسوب می‌شود.
با توجه به ائتلاف چندین ماهه‌ احزاب تحت رهبری اردوغان و باغچلی و موفقیت آمیز بودن آن به خصوص در موضوع تصویب قانون اساسی جدید ترکیه بعید به نظر می رسد که اعلام انتخابات زودرس در این کشور تاکتیک دیگری برای رسیدن به پیروزی در انتخابات پیش رو از سوی دولتمردان آنکارا نباشد.
در این مورد اولین نکته‌ای که به ذهن خطور می کند این است که با توجه به انشعاب بزرگی که طی ماه‌های اخیر در جریان تحت اداره‌ باغچلی یعنی حزب حرکت ملی انجام گرفته و منجر به تشکیل حزب موسوم به «خوب» از سوی «مرال آکشنر» معاون پیشین وی گشته می‌توان چنین تفسیر کرد که برگزاری انتخابات زودرس به نوعی دستاویزی برای کاستن از سرعت رشد و پیشرفت این حرکت تازه تأسیس باشد، بخصوص اینکه در نظرسنجی‌ها هم کفه‌ی ترازو به نفع آکشنر است.
دلیل دوم هم می تواند ایجاد سراسیمگی و دستپاچگی در جبهه‌ی مخالفان باشد چرا که جلو افتادن زمان انتخابات می‌تواند فرصت هرگونه ابتکار عمل محتمل را از آنها سلب کند. در میان تمامی اینها سومین هدف ائتلاف اردوغان-باغچلی ممکن است این باشد که با توسل به راه‌های قانونی در پی ممانعت از حضور حزب تازه تأسیس «خوب» در انتخابات پیش رو باشند زیرا برطبق قانون انتخابات ترکیه حزب جدید برای حضور در این رقابت سیاسی می بایست شش ماه دیگر صبر کند.
البته این حربه‌ جناح قدرت با تاکتیک مصلحت اندیشانه‌ حزب مخالف جمهوری خلق نقش برآب شد. ۱۵ نماینده از این حزب به صورت مصلحتی به حزب «خوب» پیوستند تا این حزب صاحب کرسی های لازم در پارلمان ترکیه شود و این هم یعنی اینکه حزب مرال آکشنر حق حضور در انتخابات را خواهد داشت.
تصمیمات جنجالی دولت باغچلی که در فضای سیاسی ترکیه سکاندار ملی گرایان محافظه کار به شمار می رود باعث ایجاد شکاف های عمیقی در میان رهبران سطح بالا و البته طرفداران این جریان در سراسر ترکیه شد. مرال آکشنر که در واقع نفر دوم حزب بود با انشعابی پر تنش شالوده حزبی نوین بنام حزب «خوب» را بنا نهاد.
این حزب تازه نفس به سرعت راه پیشرفت و تعالی را در پیش گرفت و در فاصله زمانی فقط چند ماه پس از تأسیس آن موفق شد در نظرسنجی های مختلف گوی سبقت را از حزب حرکت ملی برباید و به نوعی تبدیل به چالشی اساسی برای طرفداران دولت شود. شاید همین امر هم دلیل محکمی باشد برای این مطلب که مرال آکشنر بدون توجه به هرگونه اقدامی در جهت اتحاد مخالفان اردوغان، خود به تنهایی وارد عرصه‌ رقابت‌ها شود.
در میان تکاپوی نیروهای مخالف دولت می بایست تلاش‌های طاقت فرسای دو حزب «سعادت» و «جمهوری خلق» را مورد توجه قرار داد. شاید این برای نخستین بار در فضای سیاسی ترکیه باشد که دو جریان متفاوت و گاهاً متضاد اسلامگرا و لاییک دست اتحاد بسوی هم دراز می کنند. «کمال کلچدار اوغلو» و «تمل کارامولا اوغلو» که به ترتیب رهبری دو جریان لاییک و اسلامگرای سنتی را بر عهده دارند برای ایجاد اتحاد در جبهه مخالفان دولت تمام تلاش خود را می‌کنند.
این دو به خوبی می دانند که تنها راه پیروزی بر رجب طیب اردوغان متحد شدن همه‌ احزاب مخالف تحت لوای یک کاندیدای کاریزماتیک می باشد و البته آنها برای این امر هم یک گزینه‌ طلایی مشترکی انتخاب کرده بودند، شخصی که در طی تمامی دوران های قدرت گیری و رشد حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان مشارکت داشت و همین نیز دلیلی می توانست باشد برای احتمال بالای پیروزیش. برگ برنده‌ متحدین جدید کسی نبود جز «عبدالله گل» رییس جمهور پیشین ترکیه؛ ولی اکنون با انصراف وی به جرأت می توان گفت که تمامی این طرح ها نقش بر آب شده است.
با وجود بلند پروازانه بودن طرح فوق از سوی مخالفان دولت و البته مشکلی چون احتمال تکروی آکشنر در انتخابات آینده باید مانع بزرگتر دیگری را هم مورد بررسی قرار داد. «حزب دموکراتیک خلق ها» که با زندانی شدن رهبران و بسیاری از اعضای بلند پایه اش دست به نوسازی و انتخاب نفرات جدیدی در رأس حزب زده چندان گرایشی به ایجاد ائتلاف با ملی گرایان ندارد.
این مشکل یکی از بزرگترین موانعی محسوب می شود که رهبران سیاسی مخالف دولت باید به سرعت برای از میان برداشتنش راه چاره ای بیندیشند. اما باتوجه به رویکردهای انتخاباتی اعلام شده از سوی رهبران حزب دموکراتیک خلق ها و همچنین تصمیم مرال آکشنر بر حضور به عنوان نامزدی مستقل در انتخابات پیش رو پر کردن چنین شکاف عظیمی چندان کار ساده ای به نظر نمی رسد هر چند تاریخ سیاسی ترکیه همواره عرصه‌ای بوده برای به وقوع پیوستن نا ممکن ها!
با در نظر گرفتن تمامی موارد مذکور می توان گفت که مخالفان دولت در انتخابات روز سوم تیرماه دو راه متفاوت در پیش خواهند داشت. اولین گزینه این است که با تلاش فراوان تمامی مشکلات موجود بر سر راه تشکیل یک ائتلاف گسترده را از پیش روی بردارند و با حمایت از یک کاندیدای قدرتمند و کاریزماتیک به پیروزی در رقابتی دشوار مقابل اردوغان امیدوار باشند.
راه دوم اما این است که تمامی احزاب مخالف در دور نخست تنها از نامزد مورد نظر خود حمایت کنند و با حضوری فعال در عرصه تبلیغات انتخاباتی هر کدام سعی کنند درصدی از آرای احزاب متحد دولت را کاهش دهند.
بدین ترتیب در صورت موفقیت در دور اول علاوه بر تضعیف روحیه جبهه مقابل در دور دوم با حمایت از کاندیدای واحد، احتمال پیروزی خود را نیز به مراتب افزایش خواهند داد. البته با توجه به انصراف عبدالله گل از حضور در انتخابات، این گزینه تا اندازه ای دشوار می‌نماید هرچند کماکان می تواند عملی گردد. به هر حال تحولاتی که در طی روزهای آینده بوقوع خواهد پیوست پاسخ های محتمل برای سؤالات فراوان این نوشته را نیز عیان خواهد کرد.