تقریبا هیچ!

از زمان تمدید طرح 10 ساله تحریم ایران در سنای آمریکا، این پرسش بین فعالان صنعت نفت ایران مطرح شده که این تحریمها چه تاثیری در صنعت نفت ایران خواهد داشت؟ پاسخ به این پرسش، "تقریبا هیچ" است!
به گزارش نکونیوز، مجلس سنای آمریکا پنجشنبه شب با 99 رأی مثبت و بدون هیچ رأی مخالف، طرح تمدید ده ساله قانون تحریم‌های ایران را تصویب کرد، این طرح برای تبدیل شدن به قانون نیاز دارد به امضاء باراک اوباما رئیس‌جمهوری آمریکا برسد که گویا اوباما هم آن را امضا خواهد کرد. هرچند مهمترین بحث از زمان تصویب این قانون در سنا، در ایران حول این موضوع می چرخد که آیا این قانون، نقض برجام محسوب می شود یا خیر؛ اما بررسی این موضوع را به محافل سیاسی و حقوقی واگذار می کنیم و صرفا به این موضوع می پردازیم که این قانون، چه تاثیری در صنعت نفت ایران و صنایع وابسته خواهد داشت؟
بر اساس رای مجلس سنای آمریکا، تحریم های زیر که در برجام متوقف شده بود، باز می گردد: تحریم سرمایه گذاری در میادین نفتی ایران، تحریم سرمایه گذاری و معامله در بخش پالایش، تحریم ارائه خدمات برای حمل و نقل نفت خام ایران و دیگر محصولات پالایشی، و تحریم سرمایه گذاری و معامله در بخش پتروشیمی ایران.
اما بازگشت این تحریمها به چه معناست؟ این تحریمها صرفا در مورد آمریکا صدق می کند و مربوط به سایر کشورها نیست و ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی همواره با تحریمهای اعمال شده توسط آمریکا مواجه بود و تمامی موارد فوق در تمامی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی صدق می کند. به عبارت ساده تر، در طول 38 سال گذشته، آمریکایی ها نه حق سرمایه گذاری در میادین نفتی ایران را داشته اند، نه می توانستند در بخش پالایش ایران سرمایه گذاری یا معامله کنند، نه حق داشتند برای حمل و نقل نفت خام ایران و دیگر محصولات پالایشی خدماتی ارائه دهند و نه حق سرمایه گذاری و معامله در بخش پتروشیمی ایران را داشته اند. یعنی این تحریمها، نه تنها ارتباطی به برجام ندارد، بلکه از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی به عناوین مختلف بر ضد ایران اعمال می شد.
اما در تمامی سالهای پیش از اعمال تحریم های شورای امنیت سازمان ملل و اتحادیه اروپا بر ضد جمهوری اسلمی ایران، یعنی تا زمان روی کار آمدن دولت محمود احمدی نژاد، شرکتهای اروپایی در صنعت نفت ایران سرمایه گذاری می کردند و در معاملات نفت و پتروشیمی با ایران نیز محدودیتی نداشتند و تحریمهای اعمال شده توسط آمریکا، صرفا شرکتهای آمریکایی را از فرصت حضور در بازار بزرگ انرژی ایران محروم می کرد. اما در دولت قبل، تحریمهایی در قالب 6 قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل بر ضد ایران اعمال شد که 5 مورد از این قطعنامه ها، قطعنامه های تحریمی بودند که از 4 فروردین 1386 تا 19 خرداد 1389 علیه ایران صادر شدند. همچنین تحریمهایی توسط اتحادیه اروپا بر ضد ایران اعمال شد که همه کشورهای عضو را ملزم به رعایت آن می کرد. اولین تحریم اتحادیه اروپا علیه ایران بر مبنای تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، بهمن سال ۱۳۸۶ تصویب شد.بدین ترتیب قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل و تحریمهای اتحادیه اروپا، در کل دنیا محدودیتهایی برای ایران بویژه در حوزه انرژی ایجاد کرد و برجام، تلاشی برای لغو این محدودیتها بود. لغو تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل بر ضد ایران، در قالب قطعنامه 2231 شورای امنیت در 29 تیرماه 1394 صورت گرفت که برای نخستین بار بود که کشوری در قالب یک قطعنامه سازمان ملل، از تحریم یا جنگ خارج می شد. اتحادیه اروپا نیز سال گذشته، تحریمهای ایران را لغو کرد.
لغو تحریمهای شورای امنیت بر ضد ایران، بدین معناست که برقراری مجدد تحریمها بر ضد ایران، صرفا توسط شورای امنیت سازمان ملل می تواند صورت گیرد؛ کمااینکه اعمال تحریمهای جدید بر ضد ایران توسط اروپا نیز در اتحادیه اروپا صورت می گیرد که با توجه به اینکه ایران کلیه الزامات خود را در توافق هسته ای رعایت کرده، تحریمهای شورای امنیت و همچنین اتحادیه اروپا بر ضد ایران به هیچ وجه باز نخواهد گشت.
با عنایت به موارد فوق، تمدید تحریمهای آمریکا بر ضد ایران – صرفنظر از این موضوع که نقض برجام هست یا نیست – هیچ تاثیر منفی در صنعت نفت ایران نخواهد داشت چراکه این تحریمها، در تمامی سالهای اخیر وجود داشته و حتی در زمان دولت اصلاحات، تعامل ایران با غرب منهای آمریکا، در حوزه انرژی، اعم از سرمایه گذاری در میادین نفت و گاز ایران یا فروش نفت و محصولات پتروشیمی به اروپا برقرار بوده و صرفا تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل و اتحادیه اروپا، از تداوم آن جلوگیری کرده است.
هرچند تحریمهای آمریکا بر ضد ایران، بعضا موجبات نگرانی شرکتهای غربی برای مشارکت در پروژه های اقتصادی ایران را فراهم ساخته و این نگرانی ها با روی کار آمدن دونالد ترامپ جمهوریخواه، بیشتر هم شده است، اما چه از لحاظ قانونی و حقوقی، و چه از لحاظ تجربیات سه دهه اخیر، تمدید تحریم 10 ساله آمریکا بر ضد ایران، تاثیری تقریبا هیچ بر صنعت نفت ایران خواهد داشت.
حمیدرضا شکوهی