مگر اینکه وضعیت بحرانی شود تا معضلات نهفته آشکار شوند!

اوضاع آب در کشور بحرانی است؛ این حقیقت تلخ را که خیلی پیشتر سازمان هایی چون ناسا هم برای کشورمان پیش‌بینی کرده ‌بودند، دیگر در تبلیغات تلویزیونی کشورمان هم می‌توان دریافت اما هنوز کمتر کسی می‌داند که این اوضاع بحرانی زمینه آشکار شدن مشکلات نهفته دیگر را هم فراهم آورده است!

 در شرایطی که کمبود شدید منابع آب در بسیاری از شهرهای کشور به ویزژه کلانشهر پر جمعیت تهران زنگ هشدار را به صدا در آورده و سخن گفتن از جیره بندی مایع حیات را به بحث کوچه بازاری این روزهای جامعه تبدیل کرده است، افتتاح طرح های مقابله با این کمبود تبدیل به اولویت کاری دولت مردان شده تا برخی زخم های کهنه سرباز کرده و نگرانی آفرین شوند.

از جمله طرح هایی که چند سال پیش برای کمبود آب پایتخت و حومه آن آغاز شد، پروژه سد ماملو در ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی تهران، بر روی رودخانه جاجرود و آب های سرازیر شده از ارتفاعات دماوند بود که بنا بر اهداف از پیش تعیین شده قرار است تأمین آب کشاورزی مناطقی چون پاکدشت را عهده دار شده و علاوه بر آن، بخشی از آب شرب مناطق شرقی استان را تامین کرده و حتی در تولید برق نیز به کار گرفته شود.

اگر امور آن گونه که پیش بینی شده بود پیش می‌رفت، نه تنها به این اهداف دست یافته بودیم، بلکه جا داشت از هنر دولت مردان در پیشگیری از مشکلاتی مانند خشکسالی امسال و سال های آینده تقدیر به عمل آورد و از دور اندیشی ایشان به خود بالید اما امروز که زمان بهره برداری کامل این طرح فرا رسیده، آشکار می‌شود که مشکلات حاشیه‌ای گریبان ماملو را سخت چسبیده و رها شدن از آنها کار چندان ساده‌ای نیست.

مدتی است که آب این سد توانسته مشکلات کشاورزان پاکدشت و دیگر نقاط شرق پایتخت را تا تا حدود زیادی مرتفع نماید اما مشکل آنجا بروز کرد که تامین آب شرب از محل آب انباشته شده پشت این سد خاکی پیگیری شد تا آشکار شود که فاضلاب صنعتی وارد شده به آب رودخانه جاجرود در بالا دست، استفاده از آب این سد برای شرب را تقریبا غیر ممکن کرده است.

به نظر شما آلوده کردن چنین حجمی از آب چه مجازاتی می‌تواند داشته باشد؟ اگر بدانید این آلودگی در اثر قصور برخی از وظایف قانونی رخ داده چطور؟

این اتفاق از این رو رخ داده که در سالهای گذشته، همواره مسئولان تلاش داشته‌اند با فاصله دادن صنایع از شهرها، صورت مساله آلاینده بودن کارخانجات مختلف را پاک کرده و چشم بر فاضلاب و دود خروجی این صنایع که فیلتر نمی‌شوند، ببندند که در این مورد اخیر، وجود آلاینده‌های فلزی در آب جاجرود را رقم زده است.

هرچه آب کاران فلزات و دیگر صنایع در بالادست رود، بدون توجه به اصول محیط زیستی و در غفلت مسئولان محیط زیستی در دولت قبل و البته دولت فعلی، روند رهاسازی فاضلاب در رودخانه را تبدیل به رویه روزمره خود کردند، امروز بحرانی حاصل آورده‌اند که یافتن راهکار برون رفت از آن تبدیل به یکی از دشوارترین چالش های مسئولان شده است.

بحران آب روز به روز شدت می‌گیرد و افزایش مصرف تابستانی مردم، دورنمای نامطلوبی از ماه های آینده ترسیم می‌کند که خبر می‌رسد آب ماملو آن کارکرد مورد نیاز را نخواهد داشت؛ در چنین شرایطی است که گزارش های رسیده حکایت از شکل گیری جلساتی برای بررسی مشکل در تهران و پردیس (منشا آلودگی های جاجرود) و حتی اولتیماتوم دادن به مسئولان محلی برای رفع مشکل را دارند.

اوضاع به قدری وخیم شده که خبر می‌رسد رفع آلودگی های آب گرد آمده پشت سد ماملو، پای شورای تامین استان را به ماجرا گشوده تا اعضای این شورا بر رفع آلودگی از حوضه آبریز رودهای منتهی به این سد متمرکز شده و به نوعی برای نخستین بار اقدامی عملی جهت حفاظت از منابع آب در دستور کار مسئولان قرار گیرد؛ هرچند به نظر برای چنین اقدامی دیر شده و فرصت سوزی های گذشته در رسیدگی به موضوعاتی از این دست، به نرخ از دست رفتن فرصت بهره برداری به موقع از سد ماملو شده است.

به عبارت بهتر، اگر قرار بود تامین بخشی از آب شرب مورد نیاز تهران به عنوان یکی از اهداف تاسیس سد ماملو باشد، اکنون که زمان بهره جستن از این سرمایه گذاری رسیده، در می‌یابیم که دست کم برای امسال قابل تحقق نیست و به همین دلیل جا دارد که از مسئولان سابق و فعلی چرایی بی توجهی شان به امری تا این اندازه حیاتی را مورد سوال قرار دهیم و توقع داشته باشیم که در کنار تلاش برای رفع مشکل آشکار شده، نیم نگاهی هم به بازخواست قصور کنندگان داشته باشند تا شاید دیگر روزی نشنویم که زمان بهره برداری از دستاوردی، مشکلات دیگر با چنان قدرتی بروز کرده که همه چیز را به ناگاه به هیچ تبدیل نموده است!