در احراز صلاحیتها، شرایط جسمی کاندیداها را در نظر گرفته‌ایم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، عباسعلی کدخدایی در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما، به وظیفه شورای نگهبان درباره احراز صلاحیت نامزدهای انتخابات اشاره و اظهار کرد: وظیفه نظارت بر انتخابات به جز شوراهای اسلامی شهر و روستا بر عهده شورای نگهبان است و طبق اصل ۱۱۸ قانون اساسی، بررسی صلاحیت افراد ثبت‌نام‌کننده برای شرکت در انتخابات، از جمله وظایف این شوراست.

وی اضافه کرد: یکی از بندهای اصل ۱۱۰ به همین مساله یعنی بررسی صلاحیت واجدین شرایط انتخابات ریاست‌جمهوری اشاره دارد که آن را وظیفه شورای نگهبان می‌داند.

انتخابات ریاست‌جمهوری با انتخابات مجلس متفاوت است

کدخدایی با بیان اینکه "انتخابات ریاست‌جمهوری با انتخابات مجلس متفاوت است"، تصریح کرد: در انتخابات مجلس شرایطی را بررسی می‌کنیم که در مراحل متعددی نیز از جمله هیات نظارت شهرستان، هیات نظارت استان، هیات نظارت مرکزی و در نهایت شورای نگهبان در زمان مقرر مورد بررسی قرار می‌گیرد.

سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری از سوی این شورا اظهار کرد: روشی که داریم طبق اصل ۱۱۵ مورد توجه اعضا قرار دارد. اسامی افراد مشخص است و بین این افراد معمولا چهره‌های شاخصی وجود دارد، کما اینکه در انتخابات این دوره نیز افراد مشهوری ثبت‌نام کردند.

وی ادامه داد: جلسات و بحث‌های مختلفی درباره توانایی، سوابق، رفتار و گفتار هریک از افراد ثبت‌نام کننده انجام می‌شود و هر یک از اعضا درباره افراد نظری دارند که نهایتا درباره آنها رای‌گیری می‌شود. البته اینطور نیست که در یک زمان کوتاه افراد به این نتیجه برسند بلکه در مورد برخی از ثبت‌نام‌کنندگان چندین جلسه و ساعت‌ها بحث می‌کردیم و اختلاف‌نظرهایی وجود داشت.

کدخدایی تاکید کرد: معیارهای قانونی به عنوان ملاک اصلی ماست که باید بر اساس آنها افراد ثبت‌نام‌کننده را با این معیارها تطبیق دهیم تا واجدین شرایط مشخص شوند و با رای‌گیری نهایی نسبت به افراد اظهارنظر می‌شود کما اینکه امشب شورای نگهبان اسامی را به وزارت کشور اعلام کرد و وزارت کشور نیز آن را منتشر کرد. کسانی که رای لازم را نداشته باشند به عنوان واجد شرایط انتخاب نمی‌شوند.

سخنگوی شورای نگهبان درباره دلیل تمدید مدت زمان بررسی صلاحیت‌ نامزدهای ثبت‌نام‌کننده از سوی شورای نگهبان، پاسخ داد: افراد زیادی یعنی حدود ۷۰۰ نفر در این انتخابات شرکت کردند که لازم بود بررسی‌های دقیق‌تری انجام شود و بحث‌های بسیاری نیاز داشتیم که به جمع‌بندی برسیم لذا از مدت قانونی مقرر شده در تبصره ماده ۵۷ استفاده شد که بر اساس آن امروز (سه‌شنبه) روز پایانی بود و شورای نگهبان امروز نظر خود را اعلام کرد.

به چیزی فراتر از قانون نمی‌توانیم ورود کنیم

وی درباره معیارها برای احراز صلاحیت ثبت‌نام‌کنندگان برای انتخابات ریاست‌جمهوری نیز گفت:‌ درباره انتخابات ریاست‌جمهوری آنچه ملاک بوده و هست قانون اساسی و قانون انتخابات ریاست‌جمهوری است و ما به چیزی فراتر از آن نمی‌توانیم ورود کنیم. طبیعتا اعضای شورای نگهبان با فضای سیاسی مختلف آشنا هستند و در مورد مباحث گوناگون در جریانند و از اخبار مطلعند. ما معیارها را تبیین کردیم و به عنوان آیین‌نامه داخلی در شورا مقرر شد به صورت دقیق‌تری درباره مصداق‌ها این ملاک‌ها و معیارها تطبیق داده شود.

کدخدایی ادامه داد: بر اساس معیارها به افراد رای داده می‌شد. ملاک‌ها و معیارها شامل مسائلی چون ایرانی‌الاصل بودن، توان مدیریتی و اعتقاد و ایمان به موازین جمهوری اسلامی بود که باید با مصادیق تطبیق داده می‌شد و در صورت انطباق این ملاک‌ها با افراد رای مثبت به آنان داده می‌شد و اگر مجموع آرای مثبت حد نصاب لازم را داشت فرد واجد شرایط شناخته می‌شد.

سخنگوی شورای نگهبان در ادامه این گفت‌وگو تاکید کرد که تصمیم‌گیری در شورای نگهبان در ارتباط با صلاحیت کاندیداها، یک برآیند انسانی است و این بر اساس سوابق کاندیداها،‌ توانایی آنها و معیارهای قانونی تنظیم می‌شود و بر اساس این چارچوب اعضای شورای نگهبان برای تصمیم‌گیری رای می‌دهند.

کدخدایی در ادامه با قرائت بند ۱۱۵ قانون اساسی که بر اهمیت رجل سیاسی و مذهبی بودن کاندیداهای ریاست‌جمهوری تاکید می‌کند، اظهار کرد: این بند ویژگی‌هایی را برای کاندیداهای ریاست‌جمهوری ذکر کرده است. گرچه قانونگذار منع صریحی را نسبت به سایر افراد نگذاشته، ولی با توجه به بند ۱۱۵ قانون اساسی کسانی که در این عرصه ثبت‌نام می‌کنند باید دارای ویژگی‌هایی باشند از جمله اینکه رجل سیاسی و مذهبی باشند و در بین مردم به این امر شناخته شده باشند. کسانی که دارای این ویژگی هستند می‌توانند ثبت‌نام کنند؛ البته در کنار این شرط، ویژگی‌های دیگری نیز عنوان شده و باید کسانی که احراز صلاحیت می‌شوند دارای این ویژگی‌ها نیز باشند.

وی به ویژگی‌هایی از جمله دارا بودن تابعیت ایرانی، مدیر بودن، اعتقاد به اصول قانون اساسی، دارای حسن سابقه، امانت و تقوا و ... اشاره کرد و گفت: کسی که می‌خواهد سکان‌دار اداره کشور باشد باید از توان مدیریت بسیار گسترده‌ای برخوردار باشد تا بتواند کشور را در عرصه داخلی و بین‌المللی مدیریت کند. در این ارتباط در شورای نگهبان سوابق افراد و برنامه‌های آنها سنجیده می‌شود و ممکن است حتی در این موارد مذاکراتی با افراد صورت گیرد تا بتوانیم توانایی‌های آنها را در این زمینه احراز کنیم. برخی از افراد را که کاندیدا می‌شوند، اعضای شورای نگهبان به طور کامل می‌شناسند، سوابق آنها مشخص است اما در مورد برخی از افراد ممکن است تردیدهایی وجود داشته باشد. این افراد دعوت می‌شوند، برنامه ارائه می‌کنند و گاهی برنامه‌های آنها در شورا مطرح می‌شود؛ چنانچه برخی از کاندیداها نیز بعد از ثبت‌نام برنامه‌های خود را برای شورای نگهبان ارسال کردند.

کدخدایی با بیان اینکه "کاندیداها باید معتقد به مبانی جمهوری اسلامی و آنچه که در قانون اساسی در این زمینه ذکر شده است، باشند"، افزود: در قانون اساسی مبانی ترسیم شده و اگر کسی قانون اساسی را قبول نداشته باشد و مثلا به برخی از اصول آن معتقد نباشد، این انتظار نباید وجود داشته باشد که در شورای نگهبان مورد پذیرش قرار گیرد.

سخنگوی شورای نگهبان اضافه کرد: در قانون انتخابات نیز شروطی که در اصل ۱۱۵ قانون اساسی ذکر شده، تکرار شده است و اعضای شورای نگهبان با این معیارها کاندیداها را مورد ارزیابی قرار می‌دهند و به سوابق افراد نیز توجه می‌شود. در شورای نگهبان هر فرد به صورت مستقل در مورد هر کاندیدا رای خود را می‌دهد و اگر به حد نصاب رسید، آن فرد واجد شرایط شناخته می‌شود.

شناخت اعضای شورا از افراد ثبت‌نام‌کننده، مهم است

کدخدایی همچنین در برابر این پرسش که "آیا شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌ها، مصلحت‌اندیشی را در کنار توجه به قانون در نظر می‌گیرد یا نه؟" پاسخ داد: اگر مصلحت‌اندیشی به این معنا باشد که خدای ناکرده معیارهای قانونی را مدنظر قرار ندهیم و سراغ این برویم که این فرد از چه گروه و جناحی است، خیر. شورای نگهبان در چارچوب مصالح عالی نظام حرکت می‌کند و در این چارچوب به وظایف خود عمل می‌کند و در واقع اعضای شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌ها تابع قانون اساسی، قانون عادی و مصالح عالی نظام است.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: وقتی اسامی عرضه می‌شود، افراد با معیارهای قانونی تطبیق داده می‌شوند و هرکدام از اعضا رای مستقل خود را می‌دهند. البته شناخت اعضا نسبت به افراد ثبت‌نام‌کننده مهم است. مثلا ممکن است کسی اکنون جزو مقامات باشد، سابقه اجرایی نیز قبلا داشته باشد و گزارش خلافی در مورد عملکرد وی داده نشده باشد و دارای ویژگی‌های قانونی نیز باشد؛ بنابراین توان مدیریت این فرد در ذهن اعضا شکل می‌گیرد و اعضا به این نتیجه می‌رسند که بر اساس معیارهای قانونی این فرد شرایط لازم را برای ریاست‌جمهوری دارد.

سخنگوی شورای نگهبان ادامه داد: ممکن است فرد دیگری نیز باشد که اکنون مقامی دارد و اخیرا سمت کسب کرده و ما در مورد آن تحقیق می‌کنیم که آیا او می‌تواند بار سنگین ریاست‌جمهوری را بر عهده بگیرد و با توجه به وظایفی که بر عهده دارد و وظایف یک رییس‌جمهور، ممکن است در بررسی‌ها در ارتباط با توان مدیریتی او تردید حاصل کنیم و رای ندهیم.

کدخدایی افزود:‌ گاهی هم افرادی ثبت‌نام می‌کنند که در گذشته نظر خود را در مورد قانون اساسی اعلام کرده‌اند و بندهایی از آن را مورد تردید قرار داده‌اند و در ذهن من به عنوان عضو شورای نگهبان این تصور ایجاد می‌شود که این فرد که برخی از اصول قانون اساسی را قبول ندارد چگونه می‌خواهد هنگامی که رییس‌جمهور شد در پاسداری از قانون اساسی سوگند بخورد؟

سخنگوی شورای نگهبان تاکید کرد که تصمیم‌گیری در شورای نگهبان در ارتباط با صلاحیت کاندیداها یک برآیند انسانی است و این بر اساس سوابق کاندیداها،‌ توانایی آنها و معیارهای قانونی تنظیم می‌شود و بر اساس این چارچوب اعضای شورای نگهبان برای تصمیم‌گیری رای می‌دهند.

قانون انتخابات مرحله‌ای برای رسیدگی به اعتراض و شکایت در نظر نگرفته است

وی در ادامه با تاکید بر اینکه "قانون انتخابات مرحله‌ای برای رسیدگی به اعتراض و شکایت در نظر نگرفته است"، درباره امکان اعتراض نامزدهایی که از سوی شورای نگهبان احراز صلاحیت نشدند، اظهار کرد: انتخابات ریاست‌جمهوری سبک متفاوتی از سایر انواع انتخابات دارد، چراکه برای یک پست کلان مدیریتی قرار است تصمیم‌گیری شود و از همان آغاز کار طبقه خاصی برای ورود به این حیطه یعنی رجال سیاسی و مذهبی انتخاب می‌شوند. در چنین وضعیتی نگاه متفاوت قانون را در جای‌جای قانون انتخابات نسبت به انتخابات ریاست‌جمهوری می‌بینیم.

کدخدایی در ادامه با قرائت اصل‌های ۵۶، ۵۷ و ۵۹ قانون انتخابات گفت: شورای نگهبان باید ظرف پنج روز از تاریخ وصول مدارک افراد، به صلاحیت آنها رسیدگی کند و نظر خود را به وزارت کشور اعلام کند، اما چیز دیگری را قانون پیش‌بینی نکرده است. این قانون در دهه ۶۰ تنظیم شده و اصلاحیه‌هایی هم داشته است اما ورودی به مساله اعتراض نکرده است.

در شورای نگهبان «رد صلاحیت» نمی‌کنیم، «احراز صلاحیت» می‌کنیم
احراز نشده‌ها می‌توانند در دیگر ادوار انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کنند

وی تصریح کرد:‌ افرادی که در طبقه رجال سیاسی هستند از شأنی برخوردارند که دیگر دعواهای ساده انتخاباتی را نخواهند داشت و تصمیم شورا نیز یک تصمیم نهایی است و سبک و سیاق قانونی نیز همین است. اساسا ما در شورا، «رد صلاحیت» نداریم. ما امروز هشت نفر «واجد شرایط» را اعلام کردیم که این به معنای «سلب صلاحیت» نیست. ما حاضر نیستیم به جایگاه افراد، حتی کسانی که چهره‌های شاخصی نیستند لطمه‌ای وارد شود. قطعا این افراد می‌توانند در پست‌های دیگر یا در دیگر ادوار انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کنند.

سخنگوی شورای نگهبان همچنین اظهار کرد: قانون انتخابات با این سبک تنظیم شده و در این قانون مرحله‌ای برای رسیدگی به اعتراضات و شکایت‌ها در نظر گرفته نشده است. هرچند مصوبه‌ای در دهه ۷۰ در مجمع تشخیص مصلحت وجود داشت مبنی بر اینکه افرادی که صلاحیت‌شان رد می‌شود می‌توانند درخواست رسیدگی به اعتراض کنند اما اینکه درباره انتخابات ریاست‌جمهوری صادق باشد، چیزی مطرح نشده است.

کدخدایی اضافه کرد: ما تنها احراز صلاحیت افراد را اعلام می‌کنیم و ردصلاحیت نمی‌کنیم؛ لذا با این وجود ضرورتی برای رسیدگی به اعتراضات وجود ندارد.

توانایی جسمی می‌تواند در نظر اعضا موثر باشد

وی در برابر این پرسش که "آیا شرایط سنی افراد نیز برای احراز صلاحیت مورد توجه قرار گرفته است؟" پاسخ داد: کارهای مدیریتی منوط است به سوابق، تجربه، تحصیلات و بخشی هم نبوغ ذاتی افراد که در کار خود نشان می‌دهند. اگر اینها وجود نداشته باشد فرد نمی‌تواند اداره سازمانی را بر عهده بگیرد و من به عنوان یک مرجع تشخیص، نمی‌توانم خود را قانع کنم که این فرد در یک پست پایین صلاحیت ندارد به پست‌های بالاتر برود. البته این به معنای نفی این نیست که این شخص در پست‌های دیگر نمی‌تواند کار کند.

سخنگوی شورای نگهبان با بیان اینکه "شرط مدیریت شامل همه موارد می‌شود"، گفت: ممکن است فردی جوان باشد و بگویند تجربه ندارد یا فردی سال‌ها تجربه داشته باشد اما با توجه به وضعیت جسمانی‌اش پیش‌بینی شود که نمی‌تواند عهده‌دار این پست شود. پست ریاست‌جمهوری کاملا متفاوت از سایر پست‌هاست. تعدادی از وزرای سابق و اسبق در همین انتخابات ثبت‌نام کردند ولی تشخیص این بود که این افراد نمی‌توانند این بار سنگین را به دوش بگیرند؛ یکی به خاطر مساله جسمی، یکی توان مدیریتی یا سوابق مدیریتی.
وی خاطرنشان کرد: مسائل مختلفی از جمله توانایی جسمی می‌تواند در تشخیص نظر اعضا موثر باشد.

سخنگوی شورای نگهبان با بیان اینکه "ما صلاحیت افراد را احراز می‌کنیم و این بدان معنا نیست که فرد مرتکب خلافی شده است"، افزود: این بحث نیز که یک فرد زمانی مدیریت داشت اما در یک بازه زمانی از مدیریت فاصله گرفته نیز مطرح نیست بلکه مساله این است که می‌توان آینده کشور را به او سپرد یا نه؟ اینکه در پنج سال گذشته یا بیست سال گذشته مدیر بوده، مهم نیست بلکه مهم کیفیت است. شاید الان کسی مقامی داشته باشد اما تشخیص دهیم این فرد ضعیف است و از سوی دیگر کسی بیست سال پیش مدیر بوده و مدیریت خوبی داشته است.

کدخدایی اضافه کرد: قانون اساسی نیز با واژه مدیر و مدبر بودن مساله را مطرح کرده است به شکلی که آیا فرد می‌تواند اداره کشور را بر عهده بگیرد یا نه؟

وی درباره مکانیزم رای‌گیری در شورای نگهبان نیز اظهار کرد: مکانیزم رای‌گیری در شورای نگهبان نیز مانند بقیه نهادهاست. ما یک حد نصاب داریم که برای انتخابات و مصوبات نصف به علاوه یک است و برای تفسیر سه چهارم اعضا باید رای دهند. درباره انتخابات ریاست‌جمهوری نیز باید رای به تایید بگیریم، آیا شخصی واجد شناخته می‌شود یا نه؟ باید نصف به علاوه یک رای داشته باشد. کسانی که این رای را به دست آوردند به عنوان واجد شرایط احراز صلاحیت شدند. اصل رای‌گیری در شورای نگهبان همانند بقیه شوراهاست و رای اکثریت ملاک است.

از کسانی که مورد تایید قرار نگرفتند عذرخواهی می‌کنیم

کدخدایی در بخش پایانی صحبت‌های خود، با تشکر از مردم و همچنین دیگر نهادها از جمله اعضای شورای نگهبان گفت: در بحث انتخابات از جمله انتخابات مجلس و به طریق اولی انتخابات ریاست‌جمهوری، شورای نگهبان یک مرجع خاص است و نظرش در مورد این موضوع خاص مرجع و معتبر است. مثلا اگر در انتخابات مجلس شورای اسلامی فردی مورد تایید قرار نگرفت به این مفهوم است که نمی‌تواند وارد مجلس شود ولی به این معنا نیست که مثلا مدیر یا معلم خوبی نیست. در انتخابات ریاست‌جمهوری نیز به صورت اولی اینگونه است.

وی افزود: ما از همه کسانی که با احساس مسئولیت و انگیزه خدمت برای انتخابات ثبت‌نام کردند و مورد تایید قرار نگرفتند عذرخواهی می‌کنیم. به هر حال محدودیت‌های قانونی نیز وجود دارد و ما بر اساس قانون عمل کرده و اسامی را اعلام کردیم و اعضای شورای نگهبان نیز به جز قانون و رضای خدا چیز دیگری را در تصمیم‌گیری‌های خود در نظر نداشتند.

سخنگوی شورای نگهبان در پایان سخنانش، با ابراز امیدواری نسبت به حضور گسترده مردم در انتخابات، گفت:‌ ان‌شاءالله انتخابات خوبی داشته باشیم و در ۲۴ خرداد شاهد حضور گسترده مردم در راستای تحقق حماسه سیاسی باشیم.