محمد رضا عارف از کاندیداهای احتمالی یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در گفتگویی یک ساعته با ایلنا به تشریح مواضع خود در بخش‌های مختلف پرداخت.
مشروح گفتگوی ایلنا با معاون اول دولت اصلاحات بدین شرح است:
تشکل‌های کارگری در اعتراض به نامتناسب بودن رشد دستمزد و تورم در جامعه به دیوان عدالت اداری شکایت کرده‌اند. رویکرد شما در صورت پیروزی در انتخابات در قبال این حق قانونی کارگران چیست؟
اگر کارگر را از هر بخشی جدا کنیم، شاهد توقف آن بخش خواهیم بود. این قشر در انقلاب پیش رو نقش مهمی داشته و مورد حمایت انقلاب هم بوده است.كارگران علیرغم مشکلاتی که داشته‌اند هیچگاه از صحنه انقلاب دور نشده و حضور معناداری در همه صحنه‌ها داشته‌اند.
یکی از وظایف دولت‌ها، تامین معیشت آبرومند آحاد ملت است. در قوانین و برنامه‌ها هم افزایش حقوق سنواتی متناسب با نرخ تورم دیده شده است. البته بحثی در این میان وجود دارد و آن علاوه بر حفظ قدرت خرید، بهبود سطح معیشتی كارگران است. راهکار اساسی این مهم، تولید درآمد در کشور است و تا زمانی که درآمد افزایش نیابد، چیزی جز شرمندگی برایمان در قبال کارگران نیست. بنابراین مهم‌ترین برنامه ما، باید افزایش تولید باشد تا بتوانیم با مکانیزم‌های قانونی ارتقاء سطح زندگی کارگران را رقم بزنیم.
در خصوص افزایش حقوق هم باید گفت، تنها تحقق این مساله عامل موفقیت آمیز نیست، چراکه ما دچار سیکل افزایش تورم، افزایش حقوق معیوب هستیم. مهم‌ترین مسئله برای قشر زحمتکش کارگر، افزایش قدرت خرید و موضوع تامین اجتماعی است. تامین اجتماعی که موجب اطمینان خاطر کارگر و خانواده‌اش از آینده شود.
ما همچنین تاکنون نتوانسته‌ایم نظام‌های پرداخت و پیشنهادات را بخوبی اجرا کنیم تا کارگران در بخشی از افزایش سود سهیم شوند.
راهکار جنابعالی برای حل قراردادهای موقت بعنوان دغدغه ذهنی کارگران، چیست؟
این بحث یک بحث فنی است که در دولت اصلاحات هم در مورد کارمندان دولت هم مورد بحث بود که آیا قرارداد دائمی (رسمی) به سود کارمند است یا خیر؟ یا اینکه با تامین اجتماعی دقیق از جمله بیمه بیکاری، کارمند هرگاه حس کرد که بخواهد محل شغل خود را تغییر دهد، با نگرانی مواجه نشود. و هم کارفرما با تغییر کارمند بتواند نیروی کارخود را تغییر بدهد. این یک بحث فنی است و دنیا در حال حرکت به سمت قراردادهای موقت است که در این نوع قرارداد‌ها عموما هم کارکنان و هم کارفرمایان راضی‌تر هستند.
مستقل از اینکه قرارداد موقت داشته باشیم یا قراردادهای دائم، باید امنیت شغلی را برای یک کارگر یا کارمند فراهم کنیم. و اگر به هر دلیلی فردی در محل کار خود نتوانست ادامه فعالیت دهد، باید از محل بیمه بیکاری و بودجه دولت استفاده کند.
در شرایطی که ما هنوز به یک تامین اجتماعی قوی و فراگیر نرسیده‌ایم، بنظر می‌رسد انعقاد قراردادهای موقت از کم لطفی کارفرماست.
لایحه اصلاح قانون کار، بدون استماع نظرات جامعه کارگری به مجلس ارسال شده است. لایحه‌ای که در آن اخراج نیروی کار از محیط‌های تولیدی تسریع شده است. نظر شما در این رابطه چیست؟
بیش از ۲ دهه از عمر قانون کار گذشته است و بنظرم این قانون نیازمند تجدید نظر بر مبنای یک چارچوب و اصولی است. اصل اول حفظ و ارتقاء حقوق کارگران، اصل دوم امنیت شغلی کارگران و اصل سوم تضمین حقوق کارفرمایان است.
بنظرم این اصلاحیه اگر برمبنای این چارچوب انجام شود، اقدام خوبی است. چراکه الان همه از قانون کار ناراضی هستند و این مطلوب نیست.
برآورد کلی شما از روند انتخابات دوره یازدهم ریاست جمهوری چیست؟
از روند کلی آن ناراضی نیستم اگرچه این روند خیلی کند است. کمتر از ۴۰ روز به انتخابات باقی مانده ولی شاهد آن شور و شوق انتخاباتی در جامعه و دانشگاه‌ها نیستیم. امیدوارم با مشارکت گروه‌های سیاسی فضا گرم و گرم‌تر شود تا انتخاباتی پرشور داشته باشیم.
بنظر شما انتخابات پیش رو شبیه کدامیک از دوره‌های پیشین است؟
از نظر اصلاح طلبان، این دوره با حضور جدی و معنادار مردم، انشاء ا... به دوم خردادی دیگر مبدل خواهد شد تا بخشی از این کدورت‌ها که انتخابات ۸۸ پیش آورد، رفع شود.
علت عدم ایجاد شور و شوق انتخاباتی در فاصله 40 روز مانده به انتخابات چیست؟
بنظرم بیشتر به حوادث سال ۸۸ بر می‌گردد. در انتخابات سال ۸۸ شاهد یک حضور حداکثری بودیم. ولی با برخوردهای غیرضروری و تند، قشر جوان بی‌انگیزه شده است.
برای مثال، دانشجویی در ستاد یکی از کاندیداهای مورد تایید فعالیت کرده ولی بجای قدردانی ستاره دار شده یا تنبیه. یا مانع استخدام فردی شده‌اند که صرفا در ستاد یکی از کاندیدا‌ها فعالیت کرده است.
عامل دیگر امنیتی شدن فضای کشور است. امیدوارم با سامان این قبیل مسائل، شاهد حضور پرشور اقشار مختلف علی الخصوص جوانان در انتخابات باشیم.
وزن کاندیدای مورد حمایت دولت را در این دوره چگونه ارزیابی می‌کنید؟
باتوجه به شرایط کشور، وزن این کاندیدا را باید از مردم پرسید.
با بررسی مواضع کاندیداهای اصولگرا می‌بینیم تشابهی میان این اظهارات و مواضع کاندیداهای مخالف دولت در انتخابات ۸۸ وجود دارد. در واقع کاندیداهای اصولگرا با ادبیات اصلاح طلبانه سخن می‌گویند. بنظر شما چرا این اتفاق افتاده است؟
به انتخابات که نزدیک می‌شویم، شعار حاکم می‌شود و مبنای شعار هم کسب رای مردم است. اینكه كاندیداها چقدر به این شعار‌ها باور دارند باید بررسی کرد و اینكه تا چه حد توان اجرای شعار‌ها را دارند. مردم نبایند به شعار‌ها رای دهند بنظرم مردم باید بر اساس عملکرد گذشته و برنامه‌های عملی کاندیدا‌ها رای دهند.
جنابعالی، کدام بخش کشور را برای رسیدگی دارای اولویت می‌دانید؟
مهم‌ترین اولویت کشور، حاکمیت عقلانیت در امور است. کنار گذاشتن قانون‌های کلیدی موجب این وضع شده است. ما امروز نیازمند حاکمیت عقلانی و اخلاق هستیم. برخی از اقدامات موجب پایین آمدن منزلت مردم شده است. در بخش اقتصادی هم گرانی مهم‌ترین دغدغه مردم است که باید کنترل شود. حل مشکلات اشتغال باید در اولویت قرار گیرد.
بر اساس احکام برنامه چهارم، نرخ تورم باید تک رقمی می‌شد یا نرخ بیکاری باید به ۷ درصد می‌رسید که الان حداقل ۲ برابر این میزان است. البته بر اساس آمار اعلامی از سوی دولت. ضمن اینکه نرخ بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی ۲ برابر میزان بیکاری اعلامی است.
جنابعالی نقش سایر نهادهای کشور (برای مثال مجلس) را در بروز این وضعیت در کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟
معتقدم اگر نهادهای نظارتی مختلف، وظایف قانونی خود را بخوبی انجام می‌دانند، شاید کشور به این وضعیت نمی‌افتاد. بر این باورم که دولت بعد باید به جایگاه قانونی نهادهای دیگر توجه کند و قانون را در هر مورد فصل الخطاب قرار دهد.
دیدگاه امام اینگونه بود که مجلس در راس امور است. امروز مجلس چه جایگاهی در تصمیمات کلان دولت دارد؟ مجلس عموماً دور زده می‌شود و عملاً جایگاه نظارتی خود را از دست داده است. دولت بعد باید به جایگاه واقعی مجلس تمکین کند.
نظرشما درخصوص دیپلمات بودن رئیس آتی دولت (بر اساس گفته یکی از کاندیدا‌ها) چیست؟
البته! رئیس جمهور و وزرایش باید سیاسی باشند چراکه این سمت‌ها همه سیاسی‌اند. رئیس جمهور باید یک رجل سیاسی باشد و آن به معنای داشتن یک دید عمیق نسبت به مسائل سیاسی کشور و دنیاست و باید بتواند در مجامع بین المللی از حقوق کشور دفاع کند.
نظر شما درباره اظهارات احمدی‌نژاد درباره مهندسی انتخابات چیست؟
متاسفانه در آستانه انتخابات ذهنیت‌هایی پیش می‌آید و تعابیری را مانند مهندسی انتخابات بکار می‌برند. مهندسی فی نفسه کار خوبی است. چراکه یک مهندس می‌بایست هر چیزی را در جای قانونی خود قرار دهد.
البته اگر مهندسی به معنای منفی آن باشد، قطعا مورد تایید نیست و دست اندرکاران انتخابات باید بدانند این آراء امانت است و باید امانت دار صدیقی برای آرا مردم باشند.
کشور در این ۸ سال، یکی از منحصربه فرد‌ترین زمان‌ها را بحاظ همسو بودن دولت، مجلس و سایر نهادها تجربه کرده است. چرا آنطور که باید، توفیقات حاصل نشده است؟
من بر این باورم که یک دست شدن کشور، به صلاح نیست. چه اصلاح طلبان بیایند چه اصولگرایان. بنظرم پس از برگزاری انتخابات باید وارد فاز رفاقت شد و از بهترین نیرو‌ها از هر طیف بهره گرفت.
اصلاح طلبان عملکرد خود را نشان داده‌اند. آن‌ها علیرغم همه بی‌مهری‌ها عملکرد قابل دفاعی داشته‌اند. اما متاسفانه در ۸ سال گذشته، تمام جریان اصولگرا پشت دولت قرار گرفت و آنان نمی‌توانند حساب دولت را از خود جدا کنند. باید بپذیرند که با تمام قوا در حمایت از دولت قدم برداشتند و آنچه اکنون اتفاق افتاده، ظرفیت اصولگرایان است.
اصولگرایان به تنهایی نمی‌توانند به اهداف والای انقلاب و امام دست یابند و در این راه نیازمند کمک گرفتن از جریان مقابل هستند.
اختیارات پیش بینی شده در قانون اساسی را برای جایگاه ریاست جمهور چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مبنای حرکت ما قانون اساسی است و بنظر بنده، قانون اساسی برای جایگاه ریاست جمهوری ظرفیت‌های خوبی پیش بینی کرده که هنوز بعضی از آن‌ها استفاده نشده است. فکر می‌کنم اگر به قانون اساسی عمل شود، مشکلی در برنامه‌های رئیس جمهور ایجاد نمی‌شود.
بنظر شما چه باید کرد که انتخابات ۸۴ برای اصلاح طلبان تکرار نشود؟
حاکمیت عقلانیت! اگر اصلاح طلبان اجماع کنند، نتیجه انتخابات ۸۴ تکرار نخواهد شد.
بیشترین سوالی که در مجامع مختلف از شما پرسیده می‌شود، چیست؟
سوال‌ها بیشتر در مورد علت حضور بنده در صحنه است. پاسخ هم روشن است، چراکه ما به کشور و انقلابمان علاقه مندیم و نمی‌توانیم برای حل مسائل چشم به امداد غیبی یا خارج از کشور داشته باشیم. به همین علت حضور در صحنه وظیفه ماست و هرچه در توان داریم و همه تجارب سه دهه گذشته را باید در خدمت مردم بگذاریم.
بنده در این ۷، ۸ ماه اخیر سعی کردم جوانان ناامید و کم امید را به حضور در صحنه ترغیب کنم و بنظرم توفیقاتی هم حاصل شده، البته تا حد مطلوب فاصله داریم.
سوال دیگر، در مورد حوادث سال ۸۸ و وضعیت آقایان موسوی و کروبی است.
که بنده در پاسخ نخواستم یک جریان را محکوم و دیگری را تبرئه کنم. ما در این مقطع باید از این حوادث عبور کنیم و به سمت انتخاباتی پرشور حرکت کنیم. البته باید کل حوادث سال ۸۸ درمیزگردهای دانشگاهی و یک زمان مناسب تحلیل شود و گروه‌های مختلف نظرات خود را مطرح کنند و در یک جایگاه حقوقی تبیین شود که چرا به یک وضعیت باخت - باخت رسیدیم. معتقدم با یک تحلیل روشن باید از تکرار این چنین حوادثی جلوگیری شود.
بر اساس شنیده‌ها، گویا جنابعالی نامه تندی به آقای خاتمی نوشته‌اید و ایشان هم تند جواب دادند. آیا این صحت دارد؟
رابطه صمیمی بنده و آقای خاتمی را حتی مخالفین هم می‌دانند و موضوع مورد اشاره شما نیازی به تکذیب ندارد! رابطه صمیمی بنده و ایشان به بیش از ۳ دهه می‌رسد.
درخصوص خبر برخی رسانه‌ها مبنی بر برگزاری جلسات اجماع به نقل از آقای مهرعلیزاده، توضیح بفرمایید
بنظرم سایت‌ها اشتبا‌ها این مطلب را به نقل از ایشان عنوان کرده‌اند، چراکه اینچنین جلساتی تاکنون برگزار نشده است.
برای نخستین بار در تاریخ انقلاب، شاهد عدم مخالفت رهبر انقلاب برای مذاکره مستقیم با آمریکا بودیم. بنظر شما رویکرد ایران در قبال آمریکا تغییر کرده است؟
بنظرم رویکرد ایران تغییری نکرده است، چراکه ایران اهل گفتگو و تعامل است. مهم‌ترین مسئله ما حقوق ماست. بنابراین در شرایطی که بتوانیم از حقوق خود دفاع کنیم مذاکره می‌کنیم. هیچگاه مذاکره یک طرفه را نمی‌پذیریم.
اگر آمریکا شرایط مساوی را در مذاکره بپذیرد، ما اهل تعامل هستیم همچنانکه در بحران‌های منطقه‌ای با کشورهای غربی مذاکره کرده‌ایم. البته این اعلان شفاف، دست دولت بعدی را برای مذاکره با آمریکا در چارچوب خطوط قرمز نظام باز کرده است.
جنابعالی خطر حمله نظامی بر علیه کشورمان را تا چه حد جدی می‌دانید؟
بنظرم حمله نظامی، یک اهرم فشار است. مردم ما نمی‌ترسند و این را در ۸ سال دفاع مقدس نشان دادند. در شرایط فعلی بنیه دفاعی ما با دهه شصت قابل مقایسه نیست. ما باید تعاملات خود را با جهان بیشتر کنیم و هیچ نیازی به ایجاد تنش و دشمن تراشی نیست. باید تلاش کرد تا اجماعی که بر علیه کشور ما ایجاد شده، شکسته شود.
رویکرد جنابعالی درباره قانون هدفمندی یارانه‌ها چیست؟
هدفمندی یارانه‌ها یکی از آرزوهای دولت‌های پس از انقلاب بوده است. چرا که مردم و دولت می‌دیدند که یک فرد برخوردار برای مثال ۴۰ برابر بیش از یک فرد مستضعف از یارانه‌ها استفاده می‌کرد در برنامه سوم توسعه خیزی برداشتیم تا این مسئله حل شود. قرار بر این بود تا رشد پلکانی برای حاملهای انرژی داشته باشد ولی مجلس پنجم ماده مربوطه را حذف کرد و بجای رشد پلکانی قیمت‌ها، رشد ۱۰ درصدی را جایگزین کرد که متاسفانه آن شکاف حفظ شد. در دولت اصلاحات برای جبران قیمت‌ها باشرط عدم ایجاد تورم و البته بهتر شدن وضع اقشار مستضعف بحث‌های فراوانی شد. اما نتوانستیم آن را اجرا کنیم، این دولت آن را اجرا کردند البته بصورت ناقص. شاید بهتر از این می‌شد آن را اجرا کرد. سهم تولید پرداخت نشد و موجب بهم خوردن عرضه و تقاضا در جامعه شد. پول پرقدرت که از بانک مرکزی قرض گرفته شد بود، توزیع شد.
الان به گونه‌ای شده که به هر میزانی که در جیب فرد گذارده می‌شود، دو برابر آن خارج می‌شود! شهرهای بزرگ که هیچ! بنده تردید دارم که در شهرهای کوچک هم این پرداخت‌ها موجب افزایش قدرت خرید شده باشد.
بنظرم باید سهم اقشار آسیب پذیر در اجرای این قانون بیشتر باشد و این نیازمند کار کار‌شناسی است.
نظر شما درباره افزایش چند برابری یارانه‌های نقدی چیست؟
بنظرم بیشتر شعار انتخاباتی است. مانند آن قضیه است که گفته بودند هزار شلاق باید زد! که طرف گفته بود یا شلاق را نخورده‌ای یا نمی‌دانی هزار چندتاست!
بنظر شما افزایش حقوق کارمندان و بازنشستگان، آلترناتیوی برای افزایش یارانه‌ها در آستانه انتخابات بحساب می‌آید؟
خیر! افزایش ۲۰ تا ۲۵ درصدی حقوق کارمندان و بازنشستگان تامین اجتماعی جبران کننده تورم حاکم بر جامعه نیست.
میزان تاثیرگذاری تحریم را در بروز این شرایط تا چه حد می‌دانید؟
نمی‌توان نقش تحریم‌ها را در بروز این شرایط رد کرد. ولی تحریم می‌توانست ما را واکسینه کند تا سریع‌تر بتوانیم در جهت اصلاح امور اقتصادی حرکت کنیم. اتفاقی که در عرصه صنایع دفاعی رخ داد. اگر ما تحریم‌ها را نداشتیم قطعا وضعیت دفاعی ما تا این حد نبود. در واقع برکت خودکفایی و دفاعی، از برکات تحریم بود! مهم‌ترین مسئله در این میان، بی‌تدبیری است، که نمود آن در انحلال سازمان مدیریت و برنامه ریزی و تضعیف شوراهای عالی اقتصاد و پول و اعتبار قابل مشاهده است.
بنظر شما دولت تا چه اندازه در تغییرات اساسی و مهم سیاست‌های حوزه فرهنگ و هنر نقش دارد؟
دولت در این بخش بیشتر باید حمایتگر باشد. چراکه سهم بخش غیر دولتی در فرهنگ بیش از سهم دولت است. نابسامانی‌هایی در بخش فرهنگی وجود دارد. مهم‌ترین کاری که دولت باید انجام دهد ساماندهی امور است. خوشبختانه در شورای عالی انقلاب فرهنگی، نقشه مهندسی فرهنگی کشور تدوین شد که با ابلاغ آن بسیاری از مسائل قابل حل است.
نسخه دولت شما برای مطبوعات چیست؟
طبق قانون اساسی عمل می‌کنم و به آزادی مطبوعات احترام می‌گذارم. باید بی‌سلیقگی‌ها و کج سلیقگی‌ها را رفع کرد. اگر حرف نادرستی هم زده شد باید با کار فرهنگی آن را پاسخ داد. حذف یک ذهنیت فرهنگی و یک ایده و نظر، آثار منفی بیشتری دارد. اینکه یک نویسنده بترسد که اگر مقاله‌ای بنویسد چه به سرش می‌آید یا فلان نشریه اگر چیزی بنویسد، بسته می‌شود در شان انقلاب ما نیست. از آزادی مطبوعات در چارچوب قانون حمایت می‌کنم.
نظر شما در مورد سینماگران و خانه سینما چیست؟
سینمای ما بعد از انقلاب خوب رشد کرده است و نیازمند حمایت بیشتری است.
در چارچوب ارزش‌ها و سیاست‌های کلی فرهنگی، باید اجازه داد تا سینماگر با خلاقیت، کار خود را به روی پرده بیاورد.
تعطیلی خانه سینما کار صحیحی نبود. ما باید انجمن‌های غیر دولتی را تقویت کنیم. اگر سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی را به حوزه‌های مختلف تعمیم دهیم، به حمایت از انجمن‌های تخصصی می‌رسیم.
نظر شما درباره فیلترینگ سایت‌ها و بالا و پایین شدن سرعت اینترنت چیست؟
اینترنت با کیفیت و با سرعت بالا یک حق است. نباید در موضوع فیلترینگ سلیقه‌ای عمل کرد چراکه نتیجه عکس می‌دهد. البته تعداد برخی سایت‌های خلاف اخلاق عمومی در مقابل سایت‌های مفید قابل ملاحظه نیست. باید توجه داشته باشیم مردم از فیلترشکن‌ها استفاده می‌کنند و نمی‌توان برای تکنولوژی مانع ایجاد کرد.
وضعیت شهرسازی و معماری را در جامعه چگونه ارزیابی می‌کنید؟
متاسفانه بد! برای مثال ساختمان جدید فرهنگستان علوم را ببنید. این احساس وجود دارد که معماری آن نه اسلامی است نه ایرانی. برخی مساجد جدیدی که ساخته می‌شود را ببینید، انسان در آن احساس امنیت نمی‌کند و به نوعی بی‌هویتی در آن‌ها حاکم است. در این رابطه زمانی به وزیر مسکن گفتم انسان وقتی وارد مسجد برخوردار یزد می‌شود، نمی‌خواهد از آن خارج شود!
باید در شهرسازی و معماری هویت ایرانی-اسلامی رعایت شود. در این خصوص نیازمند یک تجدید نظر اساسی هستیم. بنظرم راهکار اصلی در دست شورای عالی شهرسازی است که بوسیله مشوق‌ها و با همکاری شهرداری‌ها بتواند این رویکرد را اصلاح کند.
راهکار شما درخصوص تامین آب فلات مرکزی کشور و استان یزد چیست؟
انتقال آب بین حوزه‌ای برای مواردی حیاتی و ضروری اجتناب ناپذیر به نظر می‌رسد و در موارد ضروری و برای تامین آب مورد نیاز شهروندان باید از انتقال آب با رعایت مسایل محیط زیستی استفاده کرد. بنده در صورت توفیق در انتخابات، ساماندهی آب کشور را دنبال خواهم کرد.
