مشکلات گوارشی : علل، علائم و روش‌های درمان سریع و خانگی

علل اسهال

دلایل متعددی برای اسهال وجود دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

۱. عفونت‌های ویروسی

ویروس‌هایی مانند نوروویروس و روتاویروس از شایع‌ترین علل اسهال هستند. این نوع اسهال معمولاً چند روز طول می‌کشد و با تب و استفراغ همراه است.

۲. عفونت‌های باکتریایی

مصرف غذاهای آلوده به باکتری‌هایی مانند سالمونلا، اشریشیا کلی (E. coli) و کمپیلوباکتر می‌تواند باعث اسهال شدید شود. این نوع اسهال معمولاً نیاز به آنتی‌بیوتیک دارد.

۳. مسمومیت غذایی

مصرف مواد غذایی تاریخ گذشته یا آلوده می‌تواند باعث اسهال ناگهانی شود. علائم معمولاً طی چند ساعت تا یک روز پس از مصرف غذای فاسد ظاهر می‌شوند.

۴. سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)

افرادی که از سندرم روده تحریک‌پذیر رنج می‌برند، ممکن است دچار اسهال مکرر شوند که با استرس و مصرف غذاهای خاص تشدید می‌شود.

۵. حساسیت‌های غذایی

برخی افراد به لاکتوز (قند موجود در شیر) یا گلوتن (موجود در گندم) حساسیت دارند که می‌تواند موجب اسهال شود.

۶. مصرف برخی داروها

مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، مسکن‌ها و داروهای شیمی‌درمانی می‌تواند تعادل باکتری‌های مفید روده را بر هم زده و منجر به اسهال شود.

روش‌های درمان اسهال

۱. درمان‌های خانگی

در بسیاری از موارد، اسهال بدون نیاز به دارو و با استفاده از درمان‌های خانگی بهبود می‌یابد.

الف) مصرف مایعات زیاد
یکی از مهم‌ترین اقدامات برای درمان اسهال، تأمین آب بدن است. نوشیدن آب، دمنوش‌های گیاهی و محلول ORS (ترکیب آب، نمک و شکر) به جلوگیری از کم‌آبی کمک می‌کند.

ب) رژیم غذایی مناسب
مصرف غذاهای سبک و کم‌چرب مانند:

• برنج سفید 
• سیب‌زمینی آب‌پز 
• موز 
• نان تست 
• سوپ مرغ 

این غذاها به کاهش تحریک دستگاه گوارش کمک کرده و روند بهبود را تسریع می‌کنند.

ج) پرهیز از برخی مواد غذایی
در هنگام اسهال، باید از مصرف مواد غذایی چرب، پرادویه، قهوه، الکل و لبنیات پرهیز کرد.

د) استفاده از دمنوش‌های گیاهی

• چای زنجبیل: دارای خاصیت ضدالتهابی است و به بهبود گوارش کمک می‌کند. 
• دمنوش بابونه: خاصیت آرام‌بخشی دارد و به کاهش التهاب روده کمک می‌کند. 
• دمنوش نعناع: برای کاهش گرفتگی‌های شکمی و بهبود حرکات روده مفید است. 

۲. درمان دارویی

در صورتی که اسهال بیش از دو روز ادامه یابد یا شدید باشد، ممکن است نیاز به داروهای زیر باشد:

• لوپرامید (Imodium): این دارو با کاهش حرکات روده، سرعت بهبودی را افزایش می‌دهد. 
• بیسموت ساب‌سالسیلات (Pepto-Bismol): برای کاهش التهاب روده و جلوگیری از عفونت کاربرد دارد. 
• آنتی‌بیوتیک‌ها: در مواردی که اسهال ناشی از عفونت باکتریایی باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند. 

پیشگیری از اسهال

برای کاهش احتمال ابتلا به اسهال، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:

۱. رعایت بهداشت شخصی

• شستن دست‌ها قبل از غذا خوردن و بعد از استفاده از سرویس بهداشتی 
• ضدعفونی کردن سطوحی که با غذا در تماس هستند 

۲. مصرف آب و غذاهای سالم

• نوشیدن آب تصفیه‌شده 
• اجتناب از مصرف غذاهای خیابانی و غیر بهداشتی 
• پخت کامل گوشت و تخم‌مرغ 

۳. تقویت سیستم ایمنی بدن
مصرف مواد غذایی حاوی پروبیوتیک (ماست پروبیوتیک)، ویتامین C (مرکبات) و روی (آجیل و گوشت قرمز) به تقویت ایمنی بدن کمک می‌کند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر اسهال همراه با یکی از علائم زیر باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد:

• ادامه اسهال بیش از ۳ روز 
• کم‌آبی شدید (دهان خشک، کاهش ادرار، سرگیجه) 
• وجود خون یا مخاط در مدفوع 
• تب بالا (بالای ۳۸.۵ درجه) 
• درد شکمی شدید 

جمع‌بندی

اسهال معمولاً مشکل جدی نیست و در بسیاری از موارد با رعایت نکات تغذیه‌ای و مصرف مایعات درمان می‌شود. با این حال، در صورت ادامه علائم یا شدید بودن آن، باید به پزشک مراجعه کرد. رعایت بهداشت، مصرف غذای سالم و تقویت سیستم ایمنی از بهترین روش‌های پیشگیری از این مشکل گوارشی هستند.

منبع : نبض روزانه