نگرانی بابت حذف ایران از کریدورها وجود ندارد

جواد هدایتی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره تحقق ترانزیت 40 میلیون تنی در پایان برنامه هفتم با توجه چالش‌ها و تنش‌های منطقه‌ای و سیاست‌های خصمانه دشمنان به ویژه اسراییل برای حذف ایران از کریدورهای منطقه با به نمایش گذاشتن نقشه‌های ادعایی «برکت و نفرت» در جلسه اخیر سازمان ملل و تاکید بر برنامه‌ریزی‌های بلندمدت برای حذف کشورمان از مسیرهای ترانزیتی منطقه، اظهار داشت: هدف‌گذاری ترانزیت 40 میلیون تن برنامه هفتم است که ابلاغ شده و  متولیان بخش ترانزیت از جمله سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای به عنوان دستگاه اجرایی، مکلف است تمام تلاش خود را انجام دهد تا این برنامه محقق شود و یا به تحقق حداکثری برسیم.

وی ادامه داد: البته باید توجه داشت که این عدد در هدف‌گذاری ترانزیت، بلند پروازانه‌است و چالش‌ها و مشکلات زیاد خاص به خود را دارد اما یک فرصت محسوب می‌شود چراکه با توجه به اتفاقات چند سال اخیر به ویژه پس از کرونا که از بن بست حمل ونقل و تجارت حمل و نقل زمینی رخ داد، شاهد یک روند رو به رشد در ترانزیت این حوزه بودیم.

مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی سازمان راهداری و حمل‌و نقل جاده‌ای گفت:‌ استفاده از این فرصت‌های ترانزیتی برای کشور و با این هدف‌گذاری‌ها، شرایطی ایجاد می‌کند که می‌توانیم مشکلات این حوزه را جدی‌تر ببینیم و به آنها بپردازیم. مانند اینکه تشکیل ستاد ملی ترانزیت به ریاست رییس جمهوری در برنامه هفتم دیده شده و این موارد از فرصت‌هایی است که هدف‌گذاری ترانزیتی در برنامه هفتم ایجاد کرده‌است چراکه ظرفیت این ستاد ملی منجر به بهبود فرایند‌های داخلی و افزایش هماهنگی‌ها و ارتقای زیرساخت‌ها خواهد شد.       

وی با تاکید بر اینکه در موضوعات بین‌المللی باید گفت تمام کشورها بدون تعارف در بحث ترانزیت رقیب هم هستند و تنها بحث اسراییل نیست، افزود: ممکن است یک کشور در کریدوری همکار و شریک کشورمان و در کریدوری دیگر رقیب ما باشد. برای مثال کشور روسیه در کریدور شمال- جنوب همکار ایران است اما در کریدور زنگزور و غرب به شرق رقیب ایران به حساب می‌آید.

هدایتی  اظهار داشت: در موضوعات بین‌المللی نه هیچ دوستی دائمی است و نه هیچ دشمنی. بنابراین این رقابت تنها به این کشور محدود نمی‌شود و همه کشورها در بخش ترانزیت در رقابت با هم هستند تا سهم بیشتری را از ترانزیت بردارند. در این فضا باید به دنبال این باشیم که با کشورها اشتراکات بیشتر و موثرتری به وجود بیاوریم تا بتوانیم با حضور در کریدورهای ترانزیتی سهم بیشتری داشته باشیم که البته این موضوع به دیپلماسی‌های وزارت امور خارجه بر می‌گردد.  

وی با اشاره به راه‌اندازی کریدور آیمک یا کریدور میانی برای حذف ایران از کریدورهای منطقه‌ای گفت: شکل گیری کریدورها می‌تواند از ایده‌های اتصالی شروع شود که نمونه آن کریدور آیمک است. همچنین، کریدور میانی یا تراسیکا که بنیان و راه ‌اندازی آن به سه دهه گذشته برمی‌گردد و با تمام مشکلاتی که شکل گیری این کریدور داشت از جمله ترانشیپمنت در دریای سیاه، دریای خزر و ضعف زیرساختی مناطق قفقاز و آسیای میانه، اما از آنجایی که پشت آن یک اراده سیاسی با این هدف که ایران و روسیه در این مسیر حضور نداشته باشند، در نهایت این کریدور شکل گرفت. برای راه‌اندازی آن هم سرمایه‌گذاری قدرت‌های بین‌المللی و چانه‌زنی بین کشورها انجام شد و همان بحث ایجاد اشتراکات که به آن اشاره کردم، بین کشورها شکل گرفت و این اجماع منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به نتیجه رسید و این کریدور امروز کار می‌کند.

مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی سازمان راهداری و حمل‌و نقل جاده‌ای ادامه داد: کریدور ایمک هم در ابتدا به عنوان یک ایده می‌تواند مطرح شود و طی یک برنامه‌ریزی، کشورها به آن بپردازند و با توجه اشتراکاتی که ایجاد می‌شود، بر روی این مسیر سرمایه‌گذاری کنند به دنبال آن هم اراده‌های سیاسی و اقتصادی ایجاد می‌شود و می‌توانند این کریدور را تجاری کنند.

هدایتی تاکید کرد: اما با این ادبیات که ایران از یک کریدورهای منطقه حذف می‌شود یا ایران را دور می‌زنند، موافق نیستم و از این بابت نگرانی وجود ندارد. به طور مثال، مسیر ترانس افغان به دلیل جنگ داخلی مسدود شد آیا می‌توان انتظار داشت که تا سال‌های دور این جنگ داخلی ادامه داشته باشد؟ واقعیت این است که در آینده با بهبود شرایط، کریدور ترانس افغان هم احیا خواهد شد. یا در عراق که در مقطعی داعش حضور فعال داشت، کریدورهای این کشور به دلیل مشکلات امنیتی غیر فعال شد اما امروز عراق پس از عبور از این مشکلات، در حال احیای کریدور توسعه است.

وی گفت: معتقدم اگر ایران برنامه‌ریزی خوبی برای استفاده از ظرفیت‌های منطقه داشته باشد، با کریدورهای رقیب منطقه هم می‌تواند ساختار تعاملی ایجاد کند تا فرصت‌های جدیدی ایجاد شود. در همین کریدور «راه توسعه» عراق، ایرانی می‌تواند از طریق مرزهای خسروی، مهران به مسیر توسعه متصل شود و برای حوزه آسیای میانه دسترسی خوبی ایجاد کند که به دنبال آن بار کشورهایی مانند عربستان و اردن حتی منطقه شاخ آفریقا از خسروی وارد ایران شوند که این امر یک فرصت برای ایران محسوب می‌شود.   

هدایتی تاکید کرد: اینکه فکر کنیم منطقه در همین شرایط باقی می‌ماند، تفکر و انتظار منطقی نیست و باید توجه داشت که تحولات منطقه بسیار زیاد است. چه کسی می‌توانست به طور قطع بگوید که بین روسیه و اوکراین جنگ رخ دهد که در پی آن برای ایران یک فرصت ترانزیتی ایجاد شود؟ اما این اتفاق رخ داد. از سوی دیگر نمی‌توان انتظار داشت که این جنگ سال‌های سال ادامه پیدا کند و حالا اگر ایران نتواند این کریدور را پایدار کند، با پایان جنگ روسیه و اوکراین این فرصت را از دست می‌دهد.