مرمت بناهای تاریخی با سیمان و ایزوگام منجر به تخریب بیشتر آثار می‌شود

ایزوگام پشت‌بام بازار وکیل در شیراز، مرمت سی و سه با سیمان و مرمت ده‌ها اثر تاریخی دیگر؛ سبب اعتراض متخصصان و کارشناسان حوزه میراث‌فرهنگی نسبت به مرمت سلیقه‌ای و بدون پشتوانه علمی بناهای تاریخی ایران شده است.

«مهدی پیرحیاتی» متخصص مرمت و استادیار گروه مرمت بناهای تاریخی دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول در خصوص عوارض ناشی از مرمت بناهای تاریخی از مصالح ناهمگون به ایلنا گفت: بناهای تاریخی در گذشته دارای عملکردی پویا بودند. به‌گونه‌ای که نوع مصالح به‌کار رفته در این بناها این امکان را ایجاد می‌کرد تا تبادل هوا به‌صورت خیلی حرفه‌ای در آن‌ها انجام گیرد.

او گفت: زمانی‌که یک بنای قدیمی و تاریخی ایزوگام و آسفالت می‌شود و یا از سیمان استفاده می‌شود، امکان تنفس طبیعی از بنا گرفته می‌شود و از آنجایی که در ماهیت بنا دست برده می‌شود، خاصیت ابتدایی خودشان را از دست می‌دهند. به‌عنوان مثال، بناهای تاریخی ایران در زمستان گرم و در تابستان خنک بودند و زمانی‌که با مصالح ناهمگون در این بناها مداخله صورت می‌گیرد این بناها خاصیت اولیه خود را از دست داده و به فضاهایی تاریک، نمور و بدبو تبدیل می‌شوند و به همین جهت است که ناگزیر به استفاده از سیستم‌های الکترونیک یا تهویه‌های مطبوع برای خنک کردن و گرم‌کردن این فضاها می‌شویم.

این استادیار گروه مرمت بناهای تاریخی دانشگاه صنعتی جندی‌شاپور ادامه داد: یکی دیگر از عواملی که باعث می‌شود در بناهای تاریخی از ایزوگام یا پوشش‌های شبیه به عایق‌های ایزوگامی استفاده نشود این است که بناهای قدیمی از کارکرد غیرفعال پیروی می‌کردند اما با مداخلات امروزی در روند آن اختلال ایجاد می‌شود زمانی‌که مداخلات ناهمگون در بناها صورت می‌گیرد و تنفس طبیعی بنا گرفته می‌شود، مهمترین اتفاقی که رخ می‌دهد پوسیدگی بنا است. حتی در نقاطی که سقف‌های چوبی با ایزوگام مرمت می‌شود ما با سرعت روند پوسیدگی بیشتر مواجه هستیم.

پیرحیاتی تاکید کرد: ما بارها در بناهای تاریخی شاهد مرمت سقف‌های ایزوگام شده‌ای بوده‌ایم که رطوبت در زیر سقف جمع می‌شود و باعث ریزش طاق‌ها و پوشش‌های منحنی دیگر می‌شد چراکه وقتی یک بن ایزوگام می‌شود ممکن است رطوبت زیر ایزوگام حرکت کند و به دیگر نقاط سرایت پیدا کند و همین ایزوگام امکان پایش رطوبت را از بنا می‌گیرد. این درحالی است که در سقف‌هایی که از مصالح کاهگل استفاده شده، به‌راحتی منشا رطوبت را می‌توان تشخیص داد.

این متخصص مرمت گفت: در نهایت زمانی که یک بنا ایزوگام می‌شود شبیه به این می‌ماند که روی سر انسان پلاستیک کشیده شود و نفس کشیدن از انسان سلب می‌شود در بنای تاریخی هم همینطور است حق طبیعی تنفس و تعرق از بنا گرفته می‌شود و نباید انتظار داشت که بنا سرپا بماند. متاسفانه سالهای زیادی است که از این روش استفاده می‌شود و همین امر باعث تخریب بسیاری از بناها شده است.

او با تاکید بر استفاده از مصالح همگون در آثار تاریخی گفت: توصیه می‌شود در بناهای تاریخی مهم که در مناطق کویری واقع شده‌اند و یا بناهایی که پیشتر پوشش کاهگل در آن به‌کار گرفته شده بود، از روش تجدید کاهگل استفاده کنیم چراکه این وظیفه ماست که بتوانیم از بناهای تاریخی نگهداری کنیم و آن را به آیندگان منتقل کنیم.