عاملان چالش بنزین؛ از عدم اجرای پروژه سیراف تا سوبسید

سیدمهدی حسینی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره اوضاع ناترازی بنزین و راهکارهای عبور از آن اظهار داشت: همشیه وقتی بحث از تراز و ناترازی هر بخش از انرژی را داریم باید به دو وجه قضیه یعنی عرضه و تقاضا بپردازیم،  زمانی در بخش عرضه و تقاضای نفت خام در اوپک قیمت را بالا بردند و اعراب در سال ۱۹۷۵ به خاطر جنگ اعراب و اسرائیل اروپایی‌ها را تحریم کردند و دنیا دچار بحران شد؛ چون هم عرضه کم و هم اینکه به بسیاری از مناطق نفت ارسال نشد اما اروپا با ابتکار هنری کسینجر فکر کرد و آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) را ایجاد کرد در این برنامه دو هدف را دنبال کرد یکی اینکه تقاضا را با افزایش راندمان صنعتی پایین آورد و دیگر اینکه برنامه‌ریزی کرد نفت را از جایی غیر اوپک تامین کنند و درواقع خود را از شر اوپک رها کنند بنابراین همیشه می‌توان در بخش عرضه و تقاضا بالانس ایجاد کرد.

وی ادامه داد: اگر ماجرای اوپک را به بنزین تعمیم دهیم ما در بخش عرضه می‌توانستیم کارهای زیادی انجام دهیم که این کار را نکردیم اولا اینکه با توسعه میداین گازی حجم زیادی میعانات گازی تولید کردیم و برای این پروژه‌ها پالایشگاه احداث کردیم، ستاره خلیج فارس با ظرفیت بالای ۴۰۰ هزار بشکه به حوزه پالایش و تولید سوخت کشور کمک زیادی کرد به این ترتیب که از مرحله ناترازی بنزین به صادرکننده بنزین رسیدیم و اقدام خوبی بود،  از آن پس نیز طرح‌های مهمی داشتیم که هم گاز و هم عرضه بنزین را نجات می‌داد از جمله پروژه پالایشگاه سیراف تعریف شد که قرار بود با جذب سرمایه داخلی ایجاد شود.

این کارشناس ارشد حوزه انرژی تصریح کرد: پالایشگاه‌های سیراف دو خاصیت بزرگ داشتند و عدم راه‌اندازی آن نیز دو فاجعه بزرگ داشت خاصیت اول اینکه در صورت اجرا ناترازی امروز را نداشتیم و بخش عرضه فراورده و بنزین تقویت می‌شد و مهم‌تر توسعه گاز و تولید گار بوده است؛ تولید گاز میزان زیادی نیز تولید میعانات در پی دارد یعنی به ازای هر فاز پارس جنوبی ۴۰ هزار بشکه میعانات تولید می‌شود که اکنون ما باتوجه به تحریم نمی‌توانیم این حجم از میعانات را صادر کنیم، باضافه اینکه ویژگی میعانات تولیدی ایران نیز به لحاظ  کیفیت خوب نیست، ترش است و بازار خوبی هم ندارد بنابراین اگر نتوانسیم صادر و پالایش کنیم امکان انبار این حجم از تولید را نیز نداریم و با وجود این موانع درواقع  نمی‌توانیم گاز هم باوجود ناترازی تولید کنیم حال آنکه در صورت اجرای سیراف این میعانات صرف تولید سوخت می‌شد.

وی بیان داشت: بنابراین یکی از مشکلات ما در بخش عرضه این است که پالایشگاه‌های سیراف را اجرا نکردیم ما باید میعانات را به پالایش برسانیم و ناترازی را از بین ببریم و این بزرگترین مشکل ما بوده که تاکنون انجام نداده و فراموش کرده‌ایم.

حسینی در ادامه گفت: علاوه بر این ساخت پالایشگاه حجم زیادی سرمایه نیاز دارد که ما اکنون در اختیار نداریم یعنی پول کافی برای احداث پالایشگاه بزرگ را نداریم اما پالایشگاه‌های سیراف ۶۰ هزار بشکه‌ای است که باید مشوق ایجاد کنیم تا سرمایه‌گذاران ورود کنند، در هر حال علاوه بر مشکلات یاد شده دستگاه‌های نظارتی که متخصص هم نیستند به حدی سختگیری می‌کنند و ایراد می‌گیرند که  هیچ قراردادی امضا و هیچ طرحی هم اجرا نشود و نتیجه این اقدامات نیز کار نکردن است.

وی به بخش مشکلات تقاضا نیز اشاره و توضیح داد: در بخش تقاضا ما باید مصرف را مطابق استانداردهای بین‌المللی تنظیم کنیم و بپذیریم عدم مصرف بهینه تقصیر سیاست‌گذار، بخش حمل و نقل و خودروساز است نه مردم. سیاست اصلی مربوط به بهینه‌سازی بخش مصرف دستگاه‌ها و سیستم حمل و نقل، بخش واردات و قیمت‌گذاری خودرو  ضایعه دارد، اینکه مجبور می‌شویم قیمت بنزین و گازوئیل را سوبسیدی کرده و به حدی پایین بیاوریم که به مردم فشار وارد نشود، مشکل دارد، زیرا با نرخ ارزان سوخت مردم سخت نمی‌گیرند و مصرف را کنترل نمی‌کنند.

این کارشناس حوزه انرژی ادامه داد: طبق روش‌های استاندارد بین‌المللی در دنیای پیشرفته از جمله اروپا، ژاپن و امریکا و تمام کشورهای پیشرفته باید به قدری قیمت اتومبیل پایین باشد که دارنده خودرو زمانی که خودرو به خرج و مصرف زیاد می‌افتد و محیط زیست را آلوده می‌کند، اتومیبل نو خریداری کند اما در این شرایط بنزین نباید ارزان باشد. در تمام دنیا اتومیبل ارزان و از سوی دیگر بنزین و خدمات و تعویض روغن گران است و مصرف‌کننده اتومبیل را در موارد اضطراری استفاده می‌کند، از سوی دیگر دولت وسایل نقلیه عمومی مثل مترو و قطار برقی بین شهری را توسعه داده است و این درست عکس سیاست‌های ایران در حوزه سوخت و خودرو است.

وی گفت: ما واردات اتومبیل را ممنوع کرده‌ و سیاست حمایت از صنایع داخلی را اعمال کرده‌ایم که خودروسازان هر خودرویی و با هر استاندارد بی‌ربط، هر میزان مصرف و با ایجاد آلایندگی بالا بسازند و با قیمت بالایی به بازار عرضه کنند و ما نیز حمایت کنیم، ما قیمت اتومبیل را بر خلاف استاندارد بین‌المللی خیلی گران کرده‌ایم و مردم نمی‌توانند خودروی استاندارد و نو و با مصرف کمتر خریداری کنند و از سوی دیگر صنایع داخلی اجازه دادیم با استاندارد پایین و مصرف بالا تولید کنند و در بازار بفروشند در این شرایط قیمت بنزین را پایین نگاه داشته‌ایم و سوبسید هم می‌دهیم.

حسینی اظهار داشت: ما در هر دو بخش عرضه و تقاضا دچار ایراد هستیم، در بخش تقاضا خصوصا در بخش قیمت‌گذاری  و حمایت از تولید داخل و خودرو دچار اشکال هستیم و اگر حل نشود و نتوانیم در بخش عرضه پالایشگاه بسازیم و میعانات گازی را پالایش کنیم، اتومبیل ارزان و باکیفیت تولید کنیم و نه قطار و مترو را توسعه دهیم مشکل سوخت به جاهای باریک‌تر می‌کشد و این تقصیر مردم نیست به دلیل سیاست‌های اشتباهی است که دولتمردان در بخش عرضه و تقاضا و قیمت گذاری داشته‌اند.