«تصمیم سخت» پزشکیان برای وزارت دفاع

براساس آنچه محمدجواد ظریف اعلام کرده است، شورای راهبری که مسئولیت بررسی گزینه ها و معرفی کاندیداهای هر وزارتخانه و معاونت به رئیس جمهوری جدید را برعهده داشت به کار خود پایان داده و حالا این مسعود پزشکیان است که باید «تصمیم نهایی» را بگیرد. 

هم گمانه زنی، هم سهم خواهی

گمانه زنی ها درباره کابینه از همان روزی پیروزی پزشکیان در انتخابات، آغاز شده بود اما طی روزهای اخیر شدت گرفته است. هرچند ظریف رئیس شورای راهبری در چندین نوبت اسامی مطرح شده را صرفا گمانه زنی و البته فضاسازی دانسته اما این توئیت های ظریف هم سدی در مقابل گمانه زنی ها نشده است.

در کنار این گمانه زنی ها، باید اشاراتی به «سهم خواهی» از دولت پزشکیان نیز داشت و مطرح شدن بعضی از اسامی و لیست ها نیز در قالب همین سهم خواهی ها قابل تفسیر و تاویل است.

«تصمیم سخت» پزشکیان برای وزارت دفاع

بدون شک یکی از تصمیمات سخت مسعود پزشکیان انتخاب یک گزینه برای سکانداری «وزارت دفاع» است، وزارتخانه ای که مطابق با قانون وظیفه تجهیز نیروهای دفاعی برای مقابله با تهدیدات احتمالی را عهده دار است و سازمان های مهمی چون سازمان صنایع دفاع، سازمان صنایع هوافضا، سازمان صنایع هوایی، شرکت صنایع الکترونیک ایران، سازمان صنایع دریایی و ...زیر مجموعه آن تعریف شده اند.
بر اساس ماموریت های مهم تعریف شده برای این وزارتخانه که وزارتخانه ای «فراقوه ای» نیز محسوب می شود و ارتباط مستمر با سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی دارد، نظر ستاد کل نیروهای مسلح و دفتر نظامی فرماندهی کل قوا ضروری است. برهمین اساس نیز انتخاب یک گزینه جامع الاطراف در همه دولت ها انتخابی مهم و سخت بوده است، و حال نوبت به مسعود پزشکیان رسیده است تا این تصمیم سخت را بگیرد. 

صندلی وزارت دفاع به چه کسی می رسد؟

دریادار حبیب‌الله سیاری، دریادار شهرام ایرانی، سرتیپ پاسدار سیدمحمدی فرحی، خلبان عزیز نصیرزاده، سرتیپ امیرحاتمی و سرتیپ پاسدار قاسم تقی‌زاده از جمله اسامی هستند که نامشان این روزها در رسانه ها و محافل سیاسی به عنوان گزینه های احتمالی حضور در لیست پیشنهادی آقای رئیس جمهور دیده می شود.
دریادار سیاری یک چهره نظامی برخواسته از نیروی دریایی ارتش است که در رزومه خود معاونت هماهنگ کننده فرمانده کل ارتش را نیز به ثبت رسانده است. دریادار شهرام ایرانی، یک چهره نظامی کُرد و اهل سنت که در حال حاضر فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران است و در کارنامه نظامی او جانشینی معاونت عملیات نداجا، معاونت آموزش نیروی دریایی و جانشینی معاونت آموزش ارتش در کارنامه فرمانده نیروی دریایی ارتش نیز دیده می شود.
در میان گزینه های مطرح شده نام وزیر دفاع دولت روحانی نیز دیده می شود. امیرحاتمی در دولت دوم روحانی عهده دار این مسئولیت بود.
سرتیپ فرحی و خلبان نصیرزاده هم دو گزینه دیگر هستند که اولی با حکم وزیر دفاع و موافقت فرمانده کل قوا جانشین وزیر دفاع بوده و دومی نیز جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح.
در میان گزینه هایی که نامشان مطرح می شود، سرتیپ پاسدار قاسم تقی‌زاده نیز وجود دارد. او در رزومه خود جانشینی وزیر دفاع و ریاست بر دانشگاه مالک اشتر را به ثبت رسانده است.

یک وزارتخانه و چند اسم /چند وزیر دفاع شهید شده اند؟

 «وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران» پس از انقلاب اسلامی تا خردادماه ۱۳۶۳ با عنوان «وزارت دفاع ملی» فعالیت می‌کرد، این وزارت خانه در فاصله بین سال های ۶۳ تا ۶۸ نیز «وزارت دفاع» نامیده می شد. 
از سال ۶۸ با ادغام وزارت دفاع وقت و وزارت سپاه پاسداران، «وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران» شکل گرفت.
اما در ۱۳ دولت تشکیل شده در نظام جمهوری اسلامی تاکنون ۱۵ چهره نظامی سکاندار این وزارتخانه بوده اند. مصطفی چمران، سرلشکر جواد فکوری و سرلشکر موسی نامجو، سه وزیر دفاعی بوده اند که به شهادت رسیده‌اند.

مسن ترین و جوان ترین وزیر دفاع

در دولت سازندگی با مدیریت آیت الله هاشمی رفسنجانی، جوانترین وزیر دفاع منصوب شده است. محمد فروزنده که در دولت دوم هاشمی رفسنجانی جایگزین اکبر ترکان شده بود در زمان انتصاب، ۳۳ سال سن داشت. البته اکبر ترکان نیز در لیست وزرای جوان قرار داشته و در زمان وزارت خود ۳۷ سال سن داشته است.
آخرین وزیر دفاع امیر محمدرضا قرایی آشتیانی، بود که ۳ سال در دولت رئیسی مسئولیت این وزارتخانه را عهده دار بود. او با ۶۱ سال سن در زمان انتصاب، مسن ترین وزیر دفاع ایران تا به این لحظه بوده است.

وزرایی که در خارج از کشور فوت کردند /تنها وزیر غیرنظامی که بود؟

وزرای این وزارتخانه نیز هرکدام سرنوشت خاص خود را داشته‌اند. از ١۵ وزیر آن بعد از پیروزی انقلاب، ۷ وزیر اول آن فوت کرده یا شهید شده‌اند. اکبر ترکان تنها وزیر غیرنظامی این وزارتخانه بوده و دریابان شمخانی با هشت سال وزارت، بیشترین زمان تصدی بر این پست را داشته است.
در میان وزرای دفاع سابق محمد تقی ریاحی براساس اطلاعات ثبت شده از ایران مهاجرت کرده بود و در مرداد ۱۳۶۷ در نیس فرانسه براثر سکته قلبی درگذشت. 
 احمد مدنی نیز در سال ١٣٨٤ در ٧٦سالگی در آمریکا درگذشت.
محمد سلیمی نیز که در زمان جنگ ایران و عراق مسئول دفتر مشاوره امام خمینی(ره) در امور نظامی و مسئول ستاد جنگ‌های نامنظم بود، در دولت اول میرحسین در سال‌های ١٣٦٠-١٣٦٤ به عنوان وزیر دفاع فعالیت کرد در بهمن ۱۳۹۴، پس از یک دوره طولانی بیماری در ۷۸سالگی درگذشت.
اکبر ترکان نیز از دیگر وزرا دفاعی است که در قید حیات نیست. او نیز در اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ درگذشت.

* در جدول زیر اسامی وزرای دفاع و سوابق آنان آمده است؛ 

ردیف	اسامی وزرای دفاع ----- سن در آغاز وزارت	کدام دولت؟  ------ سال خدمت	برخی سوابق قبل از وزارت	برخی سوابق بعد از وزارت
۱	احمد مدنی ۴۹ ساله	دولت‌ موقت مهدی بازرگان ۱۳۵۷-۱۳۵۸	*دریادار نیروی دریایی ایران	*استاندار خوزستان
۲	محمدتقی ریاحی ۶۹ ساله	دولت‌ موقت مهدی بازرگان فروردین تا شهریور۱۳۵۸	*رئیس ستاد ارتش  منصوب دکترمصدق	از ایران مهاجرت کرد
۳	مصطفی چمران ۴۸ ساله	دولت‌ موقت مهدی بازرگان  و دولت‌ موقت شورای انقلاب  ۱۳۵۸-۱۳۵۹	*معاون نخست‏‌وزیر در امور انقلاب	*فرمانده ستاد جنگ‌های نامنظم *نماینده اولین دوره مجلس شورای اسلامی *عضو و نماینده رهبری در شورای عالی دفاع
۴	جواد فکوری ۴۲ ساله	دولت محمدعلی رجایی ۱۳۵۹-۱۳۶۰	*فرمانده پشتیبانی پایگاه دوم شکاری * فرمانده پایگاه دوم شکاری *فرمانده پایگاه یکم شکاری *معاون عملیاتی نیروی هوایی *فرمانده نیروی هوایی	*به شهادت رسید
۵	موسی نامجو ۴۳ ساله	دولت محمدعلی رجایی ۱۳۶۰	*رییس دانشکده افسری *نماینده فرمانده کل قوا در شورای‌عالی دفاع	*به شهادت رسید
۶	محمد سلیمی ۴۴ ساله	دولت اول میرحسین موسوی ۱۳۶۰-۱۳۶۴	*مسئول دفتر مشاوره امام خمینی(ره) در امور نظامی و مسئول ستاد جنگ‌های نامنظم	*فرمانده کل ارتش *مشاور فرماندهی کل قوا در امور ارتش
۷	محمدحسین جلالی ------	دولت دوم  میرحسین موسوی ۱۳۶۴-۱۳۶۸	*از فرماندهان عالی‌رتبه نیروی هوایی ارتش	*فرمانده نیروی هوایی سپاه * ریاست مرکز عملیات ستاد کل نیروهای مسلح * مشاور امداد هوایی رئیس جمعیت هلال احمر ایران
۸	اکبر ترکان ۳۷ ساله	دولت اول  اکبر هاشمی‌رفسنجانی ۱۳۶۸-۱۳۷۲	*استاندار ایلام *استاندار هرمزگان * معاون بنیاد مستضعفان *رئیس هیئت مدیره ومدیر عامل سازمان صنایع دفاع	*وزیر راه و ترابری *رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان *دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد تجاری ایران *مشاور ارشد حسن روحانی در دوران ریاست جمهوری
۹	محمد فروزنده ۳۳ ساله	دولت دوم  اکبر هاشمی‌رفسنجانی ۱۳۷۲-۱۳۷۶	*جانشین فرمانده کل نیروهای مسلح ‌*جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح	*از فرماندهان سپاه *رئیس بنیاد مستضعفان *عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام
۱۰	علی شمخانی ۴۲ ساله	دولت اول و دوم  سیدمحمد خاتمی ۱۳۷۶-۱۳۸۴	*فرمانده نیروی زمینی *قائم‌مقام فرمانده کل و وزیر سپاه (در کابینه میرحسین موسوی) *رئیس مرکز مطالعات راهبردی نیروهای مسلح *عضو شورای راهبردی روابط خارجی ایران *رئیس کمیته سیاست‌های دفاعی امنیتی شورای عالی امنیت ملی ایران *فرمانده نیروی دریایی ارتش	*دبیر شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران *عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و مشاور سیاسی رهبری
۱۱	مصطفی محمدنجار ۴۹ ساله	دولت اول محمود احمدی‌نژاد ۱۳۸۴-۱۳۸۸	*مسئول ارزشیابی استان سیستان و بلوچستان *رئیس بنیاد تعاون *معاون خودکفایی صنایع دفاعی *رئیس گروه جنگ افزاری سپاه پاسداران  *عضو هیأت مدیره سازمان صنایع دفاع *رئیس گروه صنایع تسلیحاتی *رئیس گروه صنایع مهمات سازی و معاون برنامه ریزی و توسعه سازمان صنایع دفاع	*وزیر کشور *دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر
۱۲	احمد وحیدی ۵۱ ساله	دولت دوم محمود احمدی‌نژاد ۱۳۸۸-۱۳۹۲	*فرمانده قرارگاه‌های عملیاتی و اطلاعاتی سپاه *معاون طرح و برنامه و امور بین‌الملل وزارت دفاع *جانشین وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح *رئیس کمیسیون سیاسی، دفاعی و امنیتی مجمع تشخیص مصلحت نظام و ریاست کارگروه سیاسی  دفاعی و امنیتی دولت نهم در تدوین برنامه پنجم توسعه کشور	*رئیس مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح ایران *رئیس کمیسیون دفاعی-امنیتی شورای راهبردی روابط خارجی *رئیس کارگروه سیاسی، دفاعی و امنیتی در تدوین برنامهٔ پنجم توسعه *رئیس کمیسیون سیاسی، دفاعی و امنیتی مجمع تشخیص مصلحت نظام *وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران
۱۳	حسین دهقان ۵۶ ساله	دولت اول حسن روحانی ۱۳۹۶_۱۳۹۲	*فرمانده سپاه تهران *فرمانده منطقه‌یکم ثارالله وقرارگاه عملیاتی ثارالله *قائم‌مقام فرمانده نیروی هوایی سپاه * فرمانده نیروی هوایی سپاه *جانشین رئیس ستاد مشترک سپاه * قائم‌مقام وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح *مشاورعالی وزیر دفاع *معاون رئیس‌جمهور و رئیس بنیاد شهید و امورایثارگران  *جانشین رئیس و دبیرکل مرکز مطالعات راهبردی دفاعی نیروهای مسلح ج.ا.ایران *دبیر و رئیس کمیسیون سیاسی- دفاعی و امنیتی مجمع تشخیص مصلحت نظام	* مشاور  رهبر انقلاب در صنایع دفاعی *مشاور فرماندهی فرماندهی کل قوا (رهبر جمهوری اسلامی) در حوزه صنایع دفاعی *رئیس بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی
۱۴	امیر  حاتمی  ۵۱ ساله	دولت دوم حسن روحانی ۱۴۰۰_۱۳۹۶	* فرمانده یگان‌های ارتش در مناطق شمال‌غرب و غرب * معاون اطلاعات ارتش جمهوری اسلامی  * رئیس دفتر روابط بین‌الملل آجا و رئیس گروه مشاورین فرمانده کل ارتش * معاون نیروی انسانی ستاد کل نیروهای مسلح * جانشین معاون ارکان و امور مشترک رئیس ستاد کل نیروهای مسلح * مشاور عالی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیاء * دبیر هیئت امنای دانشگاه عالی دفاع ملی * رئیس هیئت مدیره سازمان اتکا * رئیس هیئت مدیره بنیاد تعاون وزارت دفاع * قائم‌مقام وزیر دفاع دولت یازدهم * وزیر دفاع دولت دوازدهم	*مشاور فرماندهی کل نیروهای مسلح در امور ارتش
۱۵	امیر قرایی آشتیانی ۶۱ سال	دولت ابراهیم رئیسی ۱۴۰۰ تا مرداد ۱۴۰۳	*رئیس بازرسی و ایمنی ستاد کل نیروهای مسلح * جانشین فرماندهی کل ارتش جمهوری اسلامی ایران * عضو هیأت رئیسه فرماندهی نیروی زمینی ارتش * فرماندهی یگان‌های رزمی در دوران دفاع مقدس * خدمت در مشاغل راهبردی، فرماندهی، ستادی و اطلاعاتی کشور * جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح	__