برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی خانه‌های کوچک معلولان

«فاطمه عباسی» معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره نظارت بر مراکز نگهداری افراد دارای معلولیت گفت: در بحث نظارت بر مراکز نگهداری یکی از برنامه‌های ما این است که برنامه‌های پیشگیرانه داریم که آموزش‌های لازم برای کارکنان مراکز غیردولتی ارائه می‌شود. در حال حاضر نیز آموزش مراقبین را در دستور کار قرار داده‌ایم، چراکه مراقبان باید بیش از سایرین آموزش‌های لازم را ببیند چراکه به صورت دائمی همراه بیمار است. از همین‌رو برای این افراد برنامه تدوین شده است تا آموزش‌های لازم را دریافت کرده و در انتخاب مراقبین مراکز دقت بیشتری داشته باشند.

وی درباره اینکه برخی از کارشناسان معتقدند که مراکز نگهداری برای اینکه هزینه کمتری را بپردازند از مراقبینی استفاده می‌کنند که تجربه، تخصص و تحصیلات لازم را ندارند، گفت: موضوع این است که مراقب لازم نیست که تخصص خاصی داشته باشد. در واقع یک فردی که دارای مدرک دیپلم است، اما آموزش‌های لازم را دیده باشد یا آموزش‌های مربوط به مراقبت از یک فرد بیمار را دیده باشد، می‌تواند این کار را انجام دهد.

معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه آموزش مراقبین افراد در خانواده نیز از برنامه‌هایمان است، تصریح کرد: نگهداری و مراقبت افراد دارای معلولیت بسیار مهم است. همچنین نظارت‌های دوره‌ای از مراکز اتفاق می‌افتد و ماهانه شهرستان‌ها باید بازدید از مراکز داشته باشند و به صورت فصلی مرکز استان بازدید از مراکز را دارد و به صورت سالیانه و یا شش ماهه‌نیز از ستاد مرکزی همکاران ما برای بازرسی از مراکز به استان‌ها و شهرستان‌ها اعزام می‌شوند.

عباسی خاطرنشان کرد: در مقطع کرونا با توجه به قرمز بودن استان‌ها این بازدیدها دچار چالش شد، اما در حال حاضر دوباره مجددا بخشنامه شده است و این نظارت‌ها و بازدیدها هم از سوی معاونت‌های تخصصی و هم از سوی بخش‌های بازرسی و حراست سازمان انجام می‌شود. در بازدیدهای اخیر نیز علاوه بر اینکه بازدید سرزده انجام می‌شود اعلام کرده‌ایم که بازرسان موظف هستند ساعتی از دوربین‌های مداربسته را مشاهده کنند و زمان‌هایی از دوربین‌های مداربسته نیز مورد بررسی و بازبینی قرار می‌گیرد تا بتوانیم رصد بهتری از مراکز داشته باشیم.

وی با بیان اینکه امکان حوادث در مراکز تجمیعی نگهداری در تمام دنیا وجود دارد، گفت: از همین‌رو ما به سمت کوچک‌سازی مراکز می‌رویم و به همه استان‌ها نیز ابلاغ کرده‌ایم تا مراکز بزرگ را تفکیک کرده و به سمت کوچک‌سازی مراکز بروند. متاسفانه یکی از مشکلات ما این است که متقاضی برای ایجاد مراکز نگهداری بیماران روان خیلی کم است و در برخی از استان‌ها اصلا متقاضی وجود ندارد و این یکی از مشکلاتی است که ما با آن مواجه هستیم.

معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره خانه‌های کوچک معلولان گفت: یکی از برنامه‌های ما این است که به سمت خانواده محور شدن مددجو است یعنی افراد در خانواده نگهداری شود. در حال حاضر نیز حدود ۹۳ درصد گروه‌های هدف ما در خانواده نگهداری می‌شوند و ما سعی می‌کنیم حق پرستاری، مراقبت در منزل، ویزیت در منزل، هزینه لوازم بهداشتی را به خانواده در حد توان ارائه دهیم تا کرامت این افراد در خانواده نیز حفظ شود و به جای حضور در مراکز در خانه از آن‌ها نگهداری شود.

عباسی با اشاره به افزایش آمار افراد مجهول الهویه گفت: افراد مجهول‌الهویه یا رها شده بیشتر از سالمندان یا بیماران روان هستند که در خیابان رها می‌شوند و برخی خانواده‌ها که دیگر توان نگهداری این افراد را ندارد آنها را در خیابان رها می‌کند. ما نیز مجبور هستیم مراکزی را برای این افراد داشته باشیم، اما با توجه به اینکه بروز حوادث در مراکز تجمیعی بیشتر از مراکز کوچک است و ممکن است کمتر کرامت این افراد رعایت شود به سمت ایجاد و راه‌اندازی خانه‌های کوچک رفته‌ایم.

وی ادامه داد: در حال حاضر ۱۹۱ خانه توانبخشی در کل کشور داریم که از سالمندان و بیماران روانی مزمن نگهداری می‌کنند. در این خانه‌ها حداکثر تا ۱۰ نفر از این افراد نگهداری می‌شوند و اقامت دارند. قطعا شرایط در این خانه‌ها بهتر از مراکز تجمیعی است. اما یارانه این خانه‌ها بیشتر از مراکز تجمیعی است و باید به ازای هر نفر ۶ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان یارانه پرداخت کنیم. از همین‌رو نیازمند این هستیم که بودجه لازم برای راه‌اندازی این خانه‌ها در اختیار داشته باشیم و به همین‌دلیل نمی‌توانیم به سرعت این خانه‌ها را افزایش دهیم.

معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور تصریح کرد: راه‌اندازی این خانه‌ها در برنامه دراز مدت ما قرار دارد و البته در شهرهایی این کار شروع شده، اما نظر ما این است افرادی که متقاضی راه‌اندازی مراکز هستند به سمت ایجاد خانه‌های کوچک بروند. افرادی که به این خانه‌ها نیز معرفی می‌شوند بیشتر افراد مجهول‌الهویه هستند.

عباسی با اشاره به افزایش افراد مجهول‌الهویه گفت: افراد مجهول‌الهویه شامل افراد متعددی هستند، اما متاسفانه تعداد بیماران روان در بین این افراد مجهول‌الهویه زیادتر شده است. متاسفانه این افراد اغلب از دهک‌های پایین جامعه هستند و باید وزارت بهداشت در این خصوص پای کار بیاید و چون حمایتی از این افراد نمی‌شود و امکان بستری این افراد در بیمارستان‌های روانی وجود ندارد این افراد توسط خانواده رها می‌شوند و البته تعدادی از افرادی که در خیابان رها می‌شوند نیز سالمندانی هستند که اگرچه دارای معلولیت نیستند اما به عنوان سالمند نیازمند رها می‌شوند و قوه قضاییه این افراد را به ما ارجاع می‌دهد و همکاران ما در این خصوص نیز با چالش‌هایی مواجه می‌شوند.

وی ادامه داد: این افراد خانواده دارند اما خانواده حاضر نیست برای نگهداری این افراد در مراکز، سهم خانوار را پرداخت کند و آن را در خیابان رها می‌کند و چون این افراد با حکم قضایی به ما ارجاع داده می‌شوند ما نمی‌توانیم بعد از شناسایی خانواده سهم خانوار را دریافت کنیم، البته این را هم بگویم که بسیاری از خانواده‌های این افراد اصلا شناسایی نمی‌شوند.

معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور تصریح کرد: ما با معاون دادستان در این خصوص جلسه‌ای را برگزار کرده‌ایم تا به یک شیوه نامه مشترک درخصوص افراد مجهول‌الهویه برسیم تا حداقل این افرادی که دارای خانواده هستند در پرداخت سهم خانوار مشارکت داشته باشند تا مراکز نگهداری ما نیز سرپا بمانند. البته خانواده‌هایی که توان پرداخت هزینه نداشته باشند هم در صورت شناسایی از آن‌ها سهم خانوار دریافت نمی‌شود و سازمان هزینه را تقبل می‌کند، اما این را باید در نظر گرفت که منابع سازمان بهزیستی منابع محدودی است و اگر می‌خواهیم کیفیت در این مراکز بالا باشد باید منابع هم باشد.