باغ‌وحش‌های کشور درجه‌بندی می‌شوند

به گزارش مردم سالاری آنلاین، در شرایطی که در سال‌های اخیر فعالان حوزه محیط‌زیست و حیات وحش کشورمان بارها درباره شیوه نامناسب نگهداری از گونه‌های جانوری در باغ‌وحش‌های کشور هشدار داده بودند و در فضای مجازی شاهد انتشار تصاویر متعددی از رسیدگی غیراصولی به حیوانات و فضای بسیار کوچک نگهداری از گونه‌های جانوری در بسیاری از باغ‌وحش‌های ایران بوده‌ایم، در هفته‌های اخیر و با انتشار خبر تلف شدن دو زرافه آفریقایی در «باغ‌وحش صفادشت»، بار دیگر توجه افکار عمومی نسبت به شرایط نامساعد باغ‌وحش‌های کشور جلب شد. 
البته هفته گذشته با پیگیری اداره‌کل محیط‌زیست استان تهران و با صدور دستور قضایی، ورود بازدیدکنندگان به «باغ‌وحش صفادشت» تا اطلاع ثانوی ممنوع شد. در چند سال گذشته هم براساس اخبار رسمی منتشرشده، گونه‌های مختلفی از حیات وحش از جمله ببر، زرافه، گورخر و شیردریایی در این مجموعه تلف شده‌اند. البته مجموعه صفادشت، تنها باغ‌وحش ایران نیست که در سال‌های اخیر، شاهد تلف شدن حیوانات در آن بوده‌ایم و سال‌هاست که اخباری از تلف شدن انواع گونه‌ها از جمله شیر، شامپانزه، پلنگ، دلفین و ... از باغ‌وحش‌های کشور به گوش می‌رسد. 
برنامه سازمان محیط‌زیست برای درجه‌بندی باغ‌وحش‌های کشور 
شنیدن این اخبار در کنار دیدن تصاویر مختلفی که تا کنون درباره شیوه‌های کاملا غیراستاندارد رسیدگی به امور بهداشتی، تغذیه و نگهداری از حیوانات در بسیاری از باغ‌وحش‌های ایران مشاهده شده است، این نکته را گوشزد می‌کند که هرچه زودتر باید استانداردهای صدور مجوز برای نگهداری از حیوانات در باغ‌وحش‌های کشور دستخوش تغییرات اساسی شود و نظارت بر رعایت این استانداردها و برخورد با متخلفان نیز باید جدی‌تر از قبل صورت بگیرد. البته ظاهرا سازمان حفاظت محیط‌زیست که اخیرا حکم پلمب باغ‌وحش صفادشت را از دستگاه قضایی گرفته است، برنامه‌هایی در این راستا دارد. 
در همین راستا، غلامرضا ابدالی، مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگو با ایلنا درباره جزئیات برنامه‌های جدید این سازمان برای سختگیرانه‌تر شدن استانداردهای باغ‌وحش‌های کشور توضیح داد: باغ‌وحش‌های مختلف کشور از نظر فضایی که به حیوانات اختصاص می‌دهند و شرایطی که برای نگهداری از گونه‌های جانوری دارند، در یک سطح نیستند؛ به همین دلیل، در سازمان محیط‌زیست به دنبال آن هستیم که باغ‌وحش‌های کشور را درجه‌بندی کنیم. شاخص‌های مربوط به درجه‌بندی باغ‌وحش‌ها را نیز احصا کرده‌ایم و کارتکس‌هایی را نیز در این زمینه تهیه کرده‌ایم و به‌زودی گروه‌های ارزیاب را به تمام باغ‌وحش‌های کشور ارسال خواهیم کرد تا براساس شاخص‌های تعیین‌شده، تمام باغ‌وحش‌ها را درجه‌بندی کنند. 
وی افزود: ما برای درجه‌بندی باغ‌وحش‌های کشور 50 شاخص را در نظر گرفته‌ایم و معتقدیم این درجه‌بندی در بهبود وضعیت باغ‌وحش‌ها موثر خواهد بود. امیدواریم با این کار در سال آینده شاهد بعضی نقصان‌ها و مشکلات ناشی از سوء مدیریت در باغ‌وحش‌های کشور نباشیم، زیرا شاخص‌هایی که در نظر گرفته‌ایم، بسیار سختگیرانه هستند و تمام موارد مربوط به حقوق حیوانات، حقوق بازدیدکنندگان و مطالبات مردمی در آنها لحاظ شده است. 
اخطار، پلمب و تعلیق مجوز، در انتظار باغ‌وحش‌هایی که شاخص‌ها را رعایت نمی‌کنند 
ابدالی در پاسخ به این سوال که چه برخوردی با باغ‌وحش‌هایی صورت خواهد گرفت که استانداردهای تعیین‌شده از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست را رعایت نمی‌کنند، توضیح داد: اگر تیم‌های ارزیاب و ناظران ما در بازدیدهای میدانی خود به این نتیجه برسند که یک باغ‌وحش، تعدادی از شاخص‌های کلیدی تعیین‌شده را رعایت نمی‌کند، حتما با آن باغ‌وحش برخورد خواهد شد؛ به نحوی که در مرحله اول برای آن باغ‌وحش اخطار صادر می‌کنیم و در صورت بی‌توجهی به اخطارهای صادرشده، در مراحل بعدی باغ‌وحش را برای مدتی پلمب خواهیم کرد و در ادامه نیز اگر لازم باشد، حتی تا ابطال مجوز آن باغ‌وحش پیش می‌رویم. 
مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان محیط‌زیست ادامه داد: درجه‌بندی باغ‌وحش‌ها باعث می‌شود که تعرفه بازدید از آنها و نحوه ارائه خدمات در باغ‌وحش‌های مختلف با یکدیگر تفاوت پیدا کند. همچنین بعد از این درجه‌بندی، واگذاری گونه‌های جانوری به باغ‌وحش‌ها نیز با معیارهای سختگیرانه‌تری انجام خواهد شد و دیگر بسیاری از گونه‌ها را به باغ‌وحش‌هایی که در رتبه‌های پایین قرار می‌گیرند، واگذار نخواهیم کرد؛ یعنی در عمل شرایط را به سمتی پیش می‌بریم که بسیاری از باغ‌وحش‌ها ناچار شوند در عملکرد کنونی خود تجدید نظر کنند. 
وی در ادامه تاکید کرد: در حال حاضر شاخص‌های مربوط به درجه‌بندی باغ‌وحش‌ها با کمک کارشناسان و صاحب‌نظران داخل و خارج سازمان محیط‌زیست نهایی شده است و از سال آینده، ارزیابی باغ‌وحش‌ها براساس این معیارها صورت خواهد گرفت. براساس این درجه‌بندی، استانداردهای مربوط به باغ‌وحش‌های کشور بسیار سختگیرانه‌تر خواهد شد و معیارهای جامع و سفت‌وسختی در فرآیند ارزیابی باغ‌وحش‌ها در نظر گرفته می‌شود 
مجوز باغ‌وحش صفادشت تعلیق نشده و «شهرداری ملارد» مالک آن است 
ابدالی در پاسخ به سوال دیگر ایلنا درباره علت ممنوع شدن ورود بازدیدکنندگان به باغ‌وحش صفادشت گفت: هفته گذشته باغ‌وحش صفادشت به علت عدم رعایت دستورالعمل‌های تعیین‌شده توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست، با پیگیری اداره‌کل محیط‌زیست استان تهران و با دستور قضایی پلمب شد. این باغ‌وحش تحت مالکیت «شهرداری ملارد» قرار دارد که البته مدیریت آن به پیمانکار واگذار شده است، اما مجوز و مالکیت باغ‌وحش صفادشت متعلق به شهرداری ملارد است و اکنون هم دوستان شهرداری باید اقدامات لازم برای ارتقای سطح استانداردهای نگهداری از حیوانات را در این باغ‌وحش ارتقا دهند تا در صورت بهبود وضعیت، سازمان محیط‌زیست برای بازگشایی این باغ‌وحش مجوز بدهد. 
مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان محیط‌زیست ادامه داد: مجوز باغ‌وحش صفادشت تعلیق نشده است و به صورت کلی، اگر هر باغ‌وحشی به دلیل رعایت نکردن پارامترهای تعیین‌شده به صورت موقت بسته شود، اما بعدا استانداردهای خود را بالا ببرد و ناظران محیط‌زیست در بررسی‌های میدانی به این نتیجه برسند که آن باغ‌وحش به سطح رعایت شاخص‌های تعیین‌شده رسیده است، ما می‌توانیم مجددا نسبت به بازگشایی آن باغ‌وحش اقدام کنیم. اما اگر یک باغ‌وحش با وجود صدور اخطارهای مکرر و حتی بعد از پلمب شدن، بازهم استانداردها را رعایت نکند، می‌توانیم مجوز آن باغ‌وحش را برای مدتی تعلیق کنیم. 
وی در ادامه تاکید کرد: از زمان پلمب شدن باغ‌وحش صفادشت، حیوانات این باغ‌وحش همچنان در آن محیط باقی مانده‌اند. اکنون هم مالک باغ‌وحش یعنی «شهرداری ملارد» می‌تواند یا مالکیت باغ‌وحش را واگذار کند و با هماهنگی سازمان محیط‌زیست، گونه‌های جانوری را به باغ‌وحش‌ها یا دیگر مراکز نگهداری از حیات وحش تحویل بدهد، یا این که وضعیت باغ‌وحش را به شاخص‌های تعیین شده برساند و برای بازگشایی مجوز بگیرد. البته فعلا قرار شده است که تا تعیین تکلیف باغ‌وحش صفادشت، حیوانات همچنان در این مجموعه باقی بمانند. 
مرگ طبیعی، بیماری و سهل‌انگاری؛ عوامل تلف شدن حیوانات در باغ‌وحش‌های ایران 
ابدالی در پاسخ به سوال دیگری درباره نقش نگهداری ضعیف از حیوانات در تلف شدن آنها در باغ‌وحش‌های کشور توضیح داد: علت‌های متفاوتی برای تلف شدن گونه‌های جانوری در باغ‌وحش‌های کشورمان وجود دارد، به هر حال، حیوانات گونه زنده هستند و ممکن است به مرگ طبیعی از دنیا بروند، ولی شکی نیست حیواناتی که در باغ‌وحش‌ها نگهداری می‌شوند، حتما نیاز به تیمار و مراقبت جدی دارند، چون این گونه‌های جانوری در شرایط زیستی متفاوتی نسبت به محیط طبیعی زندگی می‌کنند و حمایت و نگهداری از آنها نیاز به دقت نظر ویژه‌ای دارد. 
مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان محیط‌زیست ادامه داد: قطعا اگر استانداردهای تعیین‌شده برای نگهداری از حیوانات در هر باغ‌وحشی رعایت نشود، گونه‌های جانوری موجود در آن باغ‌وحش آسیب خواهند دید و احتمال تلف شدن آنها بالا می‌رود. در سال‌های گذشته نیز بعضی موارد تلفات حیوانات در باغ‌وحش‌ها ناشی از بیماری بوده است و با این که تمام درمان‌ها انجام شده، ولی بازهم گونه جانوری تلف شده است، اما بعضی موارد تلف شدن حیوانات در باغ‌وحش‌های کشور نیز ناشی از سهل انگاری بوده است و نمی‌توان این مساله را کتمان کرد. 
وی در پایان تصریح کرد: امیدواریم با تعیین شاخص‌های 50گانه، تشدید نظارت بر باغ‌وحش‌های سراسر کشور و سختگیرانه‌تر شدن استانداردهای مربوط به باغ‌وحش‌ها، در سال آینده و سال‌های بعد از آن، بسیار کمتر از چند سال اخیر شاهد تلف شدن گونه‌های جانوری در باغ‌وحش‌های کشورمان باشیم.