در حوزه کتابخانه‌ ای ۲۰۰ سال عقبیم

حجت‌الاسلام رسول جعفریان که عصر امروز (دوشنبه، ۱۸ دی‌ماه) در مراسم تودیعش از ریاست کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس سخن می‌گفت، در سخنانی عنوان کرد: یک مسأله مهم، حمایت عاطفی از پژوهشگران و محققان است. طبیعی است آن‌ها به خاطر سال‌ها تحقیق و پژوهش نگاهی خلاف‌آمد عادت داشته باشند و از این جهت نباید مورد بازخواست قرار گیرند.
او در ادامه اظهار کرد: من شرمنده‌ام که می‌بینم بسیاری از پژوهشگران گاه محتاج نان شب هستند و جای تأسف دارد که اخیرا از به خاک‌سپاری سه پژوهشگر در قطعه هنرمندان و نام‌آوران (بهشت زهرا (س)) ممانعت به عمل آمد. گاه ممکن است یک پژوهشگر با نگاه ما همسویی نداشته باشد؛ اما این دلیل نمی‌شود برای او محدودیت قائل شویم.
این اواخر چهره‌هایی همچون احسان نراقی، جاهد جهانشاهی و مرتضی ثاقب‌فر امکان خاک‌سپاری در قطعه‌ی نام‌آوران و هنرمندان بهشت زهرا (س) را پیدا نکردند.
رسول جعفریان همچنین از دولتی شدن فعالیت‌های پژوهشی انتقاد کرد و متذکر شد: فعالیت‌های پژوهشی دارد رنگ دولتی می‌گیرد و اگر تفکر به جایی وابستگی پیدا کند و محدودیت‌هایی پیش بیاید و پژوهش‌ها تحت کنترل باشند، نمی‌توانند آن‌طور که باید، راهگشا باشند. ضرورت دارد دولت از مؤسسه‌های پژوهشی حمایت مالی کند؛ اما در عین حال آن‌ها فعالیت مستقل خود را داشته باشند و استقلال‌شان حفظ شود تا مسائل فکری که نیاز آینده ماست، تولید و ارائه شود.
او در مراسم تودیعش از ارائه گزارش درباره فعالیت‌های انجام‌شده در کتابخانه مجلس پرهیز کرد و با انتقاد از کم‌توجهی و نبود حمایت لازم از پژوهش و پژوهشگران، گفت: لازم است از پژوهش و پژوهشگران در حوزه‌های مختلف حمایت شود. نخستین و مهم‌ترین حمایت، حمایت معنوی از پژوهشگران است و لازم است کتابخانه‌های مهم اسناد و کتاب‌های مورد نیاز پژوهشگران را بدون دغدغه در اختیار آن‌ها بگذارند. ضمن این‌که پژوهشگران به لحاظ معیشت در مضیقه هستند و به معنایی شغل ثابتی ندارند و ضرورت دارد از آن‌ها حمایت مالی صورت گیرد. گاهی پیش می‌آید پژوهشگران هزینه کپی کردن اوراق یا اسکن کردن کتابی را ندارد.
جعفریان همچنین در بخش پایانی سخنانش با انتقاد از تلف شدن استعدادهای بسیار در دانشگاه‌ها و مراکز علمی تأکید کرد: ضرورت دارد منابع کتابخانه‌یی و تحقیقی به راحتی در اختیار دانشجویان قرار گیرد. ما متأسفانه در حوزه فعالیت کتابخانه‌یی ۲۰۰ سال عقب هستیم. ما تا حدی تلاش کردیم که درهای کتابخانه را باز کنیم تا پای دانشجویان به کتابخانه باز شود.
این نویسنده و پژوهشگر افزود: علی‌رغم حرف‌های کلی که گفته می‌شود، ما چندان به نخبگان جامعه توجه نمی‌کنیم، در حالی‌که درصد نخبگی دانشجویان ایرانی از بسیاری کشورهای دیگر دنیا بالاتر است. خوشبختانه در این دوران ریاست مجلس شورای اسلامی توجه ویژه‌ای به کتابخانه داشتند و امیدوارم در آینده هم همین‌طور باشد.
در این مراسم که با حضور علی لاریجانی - رییس مجلس شورای اسلامی - همراه بود، محمد رجبی به عنوان رییس جدید کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس معرفی شد.
در بخش دیگری از مراسم، علی لاریجانی - رییس مجلس شورای اسلامی – در سخنانی اظهار کرد: اگر فضای علمی و تتبع در کشور پررونق نباشد، نمی‌توان به توسعه‌ی پایدار رسید؛ توسعه‌ی پایدار با پژوهش علمی رخ می‌دهد؛ زیرا از کارخانه‌ها نمی‌توان به این مهم دست یافت.
لاریجانی خطاب به جعفریان - رییس پیشین کتابخانه مجلس - گفت: اگر می‌گویید این‌قدر فضا خوب است و ما حمایت می‌کنیم، پس چرا رفتید؟
او به ویژگی‌های شخصیتی جعفریان، رییس سابق کتابخانه مجلس، اشاره و خاطرنشان کرد: وی در کار تتبعات علمی شجاع است و محافظه‌کاری ندارد و این شجاعت برای کارهای علمی لازم است. من این روحیه را در استاد مطهری هم می‌دیدم که ایشان در ارائه‌ی نظرات با شجاعت عمل می‌کرد.
رییس مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: این ویژگی باعث تحول در موضوعات مختلف در حوزه‌ی علمی می‌شود.
او در ادامه پرکاری را از دیگر ویژگی‌های جعفریان دانست و گفت: در کارهای علمی افراد کمی وجود دارند که چنین ویژگی‌ای داشته باشند و این ویژگی از این‌روست که آثار وی متنوع و با گرایش‌های گوناگون بوده است.
لاریجانی ابتکار را ازدیگر ویژگی‌های رییس سابق کتابخانه مجلس عنوان کرد و افزود: انصافا در مدتی که وی در این مسند بود، هر روز از ایشان افکار جدیدی ارائه می‌شد و دل‌مشغولی وی این بود که امکانات فرهنگی در اختیار متقاضیان قرار گیرد و این امر نشان می‌دهد که اگر مردان فرهنگی و صاحب‌نظر در مسندهای اجرایی قرار گیرند، می‌توانند شرایط و محیط را تغییر دهند.
رییس مجلس شورای اسلامی در بخش دیگری از سخنانش با اعتقاد به این‌که بخش پژوهش و فرهنگ در کشور از مظلومیت برخوردار است، گفت: با توجه به این‌که مراکز پژوهشی خوبی در کشور وجود دارد، باید بدانیم تا فضای علمی و تتبع در کشور پررونق نباشد، نمی‌توان به توسعه‌ی پایدار دست یافت و توسعه‌ی پایدار با پژوهش علمی رخ می‌دهد. از کارخانه‌ها که نمی‌شود به چنین مهمی دست پیدا کرد.
لاریجانی ادامه داد: اگر مشارکت در کشور به وجود آید و مردم به پژوهش روی آورند، در آن شرایط در آستانه‌ی تحولات مهمی در توسعه قرار خواهیم گرفت.
او با تأکید بر این‌که باید توجه خاصی به مراکز پژوهشی شود، اظهار کرد گرچه این موضوع باید مورد توجه قرار گرفته و بودجه‌ی جداگانه‌ای برای آن در نظر گرفته شود، اما امسال و سال آینده دچار خشکسالی مالی هستیم، اما تلاش خواهیم کرد که این بخش ضعیف نشود.
لاریجانی در ادامه گفت: جعفریان، رییس سابق کتابخانه مجلس، مدتی بود که قصد داشت این مسؤولیت را ترک کند، اما با این موضوع موافق نبودم. البته تعلق خاطر نسبت به ایشان به گونه‌ای است که از نظر وی استفاده می‌کنیم.
رییس قوه مقننه در بخش دیگری از سخنانش به ویژگی‌های محمد رجبی، رییس جدید کتابخانه مجلس، اشاره کرد و گفت: وی تا کنون کارهای متنوعی ارائه کرده و با توجه به این‌که در زمانی مسؤولیت کتابخانه ملی را نیز بر عهده داشته، به مقوله آشنا بوده و از ذهن پرتحرکی برخوردار است.
او خاطرنشان کرد: در صحبتی که با وی داشتم، ایده‌های خوبی برای کتابخانه مجلس بیان کرد؛ بویژه در بعد فعالیت‌های بین‌المللی می‌تواند خدماتی به پارلمان ایران و اعضای آن ارائه دهد که حتما مورد توجه نیز واقع خواهد شد.
رییس مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: در دوره‌ی مسوولیت جعفریان، رییس سابق کتابخانه مجلس، همایش‌هایی با سایر کشورها مانند مسؤولان فرهنگی کشورهای افغانستان و عراق برگزار شده که امیدوارم در دوره‌ی جدید ادامه یابد؛ زیرا با هم‌اندیشی این بزرگان فرهنگی، توسعه‌ی فرهنگی گسترش می‌یابد.
لاریجانی به وجود منابع عظیم در کتابخانه اشاره کرد و گفت: پیش از این کتابخانه دارای ۲۵۰ هزار کتاب بود که این میزان طی چهار سال به ۶۵۰ هزار کتاب افزایش پیدا کرده است.
رییس قوه مقننه در پایان اظهار کرد: طرح ایجاد کتابخانه‌ی عظیمی در اطراف مجلس آغاز شده و این امر به دلیل کمبود فضای کتابخانه کنونی در حال پی‌گیری است.
همچنین مهدوی راد - عضو هیأت امنای این کتابخانه - به سابقه آشنایی ۲۰ساله‌اش با حجت‌الاسلام رسول جعفریان اشاره کرد و در ادامه با مرور خاطره‌هایی از دوران همکاری‌اش با رییس پیشین کتابخانه مجلس، از فعالیت‌ها و تلاش‌هایی که برای غنی کردن کتابخانه مجلس انجام شده است، یاد کرد و گفت: جعفریان در دوره مدیریتش ۱۰۰هزار برگ سند را از زیر خاک بیرون کشید و با کمک دانشجویان تاریخ، آن‌ها را به صورت دیجیتالی منتشر کرد و در اختیار محققان و پژوهشگران و دانشجویان قرار داد.
او در ادامه بر پشتوانه فرهنگی ملت ایران تأکید کرد و متذکر شد: ضرورت دارد بیش از گذشته این میراث مکتوب و ارزشمند حفظ شود و در دسترس محققان قرار گیرد.
مهدوی راد سپس پیام آیت‌الله جعفر سبحانی را خواند که در آن به آیات قرآن کریم و روایاتی که در آن‌ها بر اهمیت قلم و کتابت در دین مبین اسلام تأکید شده بود، استناد شده بود.
در پیام آیت‌الله سبحانی آمده بود: رسول جعفریان تحولی عظیم را در کتابخانه مجلس پدید آورد. اینجانب از وداع جعفریان از کتابخانه راضی نبودم و امیدوارم در ادامه کار نیز موفق باشند. محمد رجبی نیز از اساتید و محققان برجسته‌ای است که سابقه فعالیت‌های مدیریتی در حوزه فرهنگ را دارد و می‌تواند منشأ خدمات بسیاری باشد.
در این مراسم همچنین سیدمحمدکاظم موسوی بجنوردی، رییس دایر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی، با انتقاد از بی‌توجهی به حوزه فرهنگ و پژوهش تأکید کرد: سابقه فرهنگی و شأن فرهنگی ملت ایران بسیار بزرگ است و شایسته این فرهنگ است بزرگ‌ترین کتابخانه جهان را در اختیار داشته باشد. ما در دوره تمدن اسلامی بیش‌ترین سهم را در گسترش و غنای فرهنگ اسلامی داشتیم. اگر مشکل‌هایی هم در عرصه اقتصادی برای دولت به وجود آید، نباید در زمینه مسائل فرهنگی کوتاهی شود.
او در بخش دیگری از سخنانش از خدمات رسول جعفریان در طول چهار سال مدیریتش بر کتابخانه مجلس تشکر و ابراز امیدواری کرد، در ادامه محمد رجبی نیز این امر را با جدیت ادامه دهد.
در این مراسم همچنین محمد رجبی با تشکر از تلاش‌های رسول جعفریان در زمینه فعالیتش در کتابخانه مجلس شورای اسلامی و مروری بر فعالیت حائری که ۲۰ سال ریاست کتابخانه مجلس را بر عهده داشته است، ابراز امیدواری کرد، با حمایت‌های ریاست مجلس شورای اسلامی و بهره‌گیری از تجربه‌های مؤثر استادان بتواند علی‌رغم دشواری‌های مادی و انقباضی که برای بودجه پیش آمده است، دستاوردهای شکل‌گرفته در دوران جعفریان را حفظ کند و گسترش دهد.
در این مراسم حکم علی لاریجانی – رییس مجلس شورای اسلامی - برای انتصاب رسول جعفریان به عنوان مشاور و محمد رجبی به عنوان رییس جدید کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی خوانده شد.